Μαρία Ντούμα: Απαξίωση και Ατιμωρησία

Μια μικρή και αληθινή ιστορία από πρόσφατη δικαστική απόφαση [αδημ.295/2024 Mον.Πρωτ.Αθηνών].

Πολίτης κάθεται να δεί την ταινία του σε κεντρικό κινηματογράφο. Πίσω του έρχεται και  κάθεται ένας άλλος και ο οποίος ανεβάζει τα πόδια του στην πλάτη του διπλανού καθίσματος του πρώτου θεατή. Με ευγένεια του ζητά να τα καταβάσει διότι είναι δίπλα από το πρόσωπό του , βρωμάνε τα παπούτσια του και τον ενοχλεί. Ο δεύτερος όχι μόνο δεν τα κατεβάζει, αλλά αρχίζει να  τον καθυβρίζει χυδαία όλη την ώρα και ο πρώτος αναγκάζεται να φύγει στη μέση της προβολής. Όχι όμως δεν τελειώνουμε εδώ. Ο δεύτερος τον ακολουθεί επιθετικός και καθυβρίζοντάς τον  στην έξοδο, τον δέρνει αλύπητα και του σπάει και τα γυαλιά μυωπίας.

Ο νταής φεύγει ανενόχλητος.

Ο δαρμένος προσφεύγει στην δικαιοσύνη  και ζητάει αποκατάσταση της ηθικής βλάβης του και τότε δέχεται δεύτερο «χτύπημα» διότι όλο αυτό που υπέστη αποτιμάται  από το δικαστήριο στο ποσό των 1500 ευρώ!!!

Αφού η απόφαση τον  καταδικάζει να πληρώσει το  ευτελές αυτό ποσό   σε κάθε πολίτη γεννιούνται  τα ερωτήματα αν το θύμα αισθάνεται δικαιωμένο η απαξιωμένο και αν ο θύτης μένει κατ΄ουσία χωρίς συνέπειες και  ατιμώρητος  ώστε να σκέφτεται : δείρτε, βρίστε, εξευτελίστε τους συνανθρώπους σας και το χειρότερο που θα πάθετε είναι -αν μπορεί το θύμα να πληρώσει δικηγόρο και έξοδα- να του δώσετε 1500 ευρώ!!

Δεύτερη αληθινή ιστορία από επίσης άλλη πρόσφατη δικαστική απόφαση [ αδημ.4283 /2023  Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών].

Αποτυχαίνει  και λήγει  η κοινή επιχειρηματική δραστηριότητα δύο ατόμων στην οποία -καθ’ ομολογία του ιδίου- ο ένας  ήταν  ο χρηματοδότης της. Αποδεδειγμένο με έγγραφα ότι όλες τις  επιχειρηματικές δαπάνες έγιναν με προηγούμενη έγκριση του χρηματοδότη  και   προς τρίτους.

Ωστόσο  λίγα χρόνια από την λήξη  της ο χρηματοδότης της κοινής επιχειρηματικής δραστηριότητας , για να εκβιάσει  και εκφοβίσει τον άλλο για  να του αποσπάσει χρήματα, τον  καταμηνύει  για δήθεν κακουργηματική υπεξαίρεση όλων των χρηματοδοτικών κονδυλίων του  μολονότι έχει στα χέρια σχεδόν όλα τα παραστατικά που πήγαν τα κονδύλια αυτά, τα οποία μάλιστα είχε προεγκρίνει. Το θύμα-ψευδοκαταμηνυθείς, λογιστής επιφανών πελατών, περιέρχεται σε πολύ άσχημη ψυχική κατάσταση και τρέχει με αγωνία  επί τριετία για να αποδείξει την αθωότητά του, αφού γι΄αυτόν είναι θέμα επαγγελματικής επιβίωσης.

Απαλλακτικό το βούλευμα  αφού όλες οι δαπάνες έγιναν όπως αναφέρεται παραπάνω.

Το θύμα ζητάει από τα δικαστήρια δικαίωση για τον άδικο διασυρμό του από τον  μηνυτή-χρηματοδότη.

 Η απόφαση του επιδικάζει το ποσό των 2.000 ευρώ!!

Και εδώ ο απλός πολίτης διερωτάται  αν  η απόφαση ερμηνεύεται από τον κάθε μελλοντικό συκοφάντη και εκβιαστή  ως «χάδι» και επομένως τον ενθαρρύνει να σκέφτεται: συκοφαντείστε, εκβιάστε, εκφοβείστε  και ταλαιπωρείστε όσο μπορείτε δικαστικά κάποιον για να του αποσπάσετε  παράνομα χρήματα, διότι το χειρότερο που θα πάθετε είναι να του δώσετε χρηματική ικανοποίηση 2.000 ευρώ!

Οι  ως άνω αποφάσεις είναι βέβαιο ότι αποτρέπουν τον οποιοδήποτε βασανισμένο από παρανομίες  πολίτη να προσφύγει στην δικαιοσύνη, αφού τα επιδικασθέντα ποσά  όχι μόνο δεν καλύπτουν την ηθική βλάβη του    αλλά ούτε καν τα δικαστικά έξοδά του!!

Εκτός απ΄αυτό όμως μήπως «ενθαρρύνονται» και   παράνομες συμπεριφορές, αφού τα ποσά που υποχρεούνται να πληρώσουν οι υπαίτιοι των αδικοπραξιών είναι ευτελή.

Μήπως καλλιεργείται η πεποίθηση πλέον στην κοινωνία ότι υπάρχει μία γενική «ατιμωρησία» και δεν αισθάνεται κανένας και πουθενά ασφάλεια??

Το άρθρο 932 ΑΚ αφήνει στην δικαστική διακριτική ευχέρεια το ύψος της χρηματικής ικανοποίησης  με την φράση ότι δικαστήριο «μπορεί να επιδικάσει εύλογη κατά την κρίση του χρηματική ικανοποίηση».

Ο Αρειος Πάγος  όμως σε πλήρη σύνθεση της  ολομέλειάς του [απόφαση 9/2015] πλειοψηφικά έβαλε όρια και ερμήνευσε το ως άνω άρθρο.

Δέχθηκε ότι η αρχής της αναλογικότητς  «απευθύνεται και στον δικαστή, όσον αφορά τις σχέσεις των διαδίκων, καθιερώνοντας αυτήν ως δεσμευτική δικαιϊκή αρχή, όπως και άλλες τέτοιες αρχές που διατρέχουν το δίκαιο και είναι δεσμευτικές (αρχή του σεβασμού της αξίας του ανθρώπου, αρχή της δίκαιης δίκης κλπ).

Η κρίση δηλαδή του ουσιαστικού δικαστηρίου πρέπει να μην παραβιάζει την αρχή της αναλογικότητας, ούτε να υπερβαίνει τα ακραία όρια της διακριτικής του ευχέρειας, που αποτελεί, γενική αρχή του δικαίου και μέσο ελέγχου της κρίσης του δικαστηρίου, χωρίς να υπάγεται στην έννοια της αναλογικότητας».

Ακόμη η ως άνω πολύ σημαντική απόφαση με  μειοψηφία 13 δικαστών έκρινε ότι το «εύλογο» της χρηματικής ικανοποίησης εμπεριέχεται στο «ανάλογο» και επομένως η παραβίασης της αρχής της αναλογικότητας συνεπάγεται και υπέρβαση των ακραίων ορίων της διακριτικής ευχέρειας.

Η υπόθεση που δικάσθηκε με την ως άνω απόφαση του Αρείου Πάγου αφορούσε στο αν παραβιάσθηκε η όχι η αρχή της αναλογικότητας και υπάρχει υπέρβαση των ακραίων ορίων της δικαστικής διακριτικής ευχέρειας με την επιδικασθείσα  σε εμπορική εταιρεία χρηματική ικανοποίηση ύψους 30.000 ευρώ για αδικοπραξία, συνισταμένη σε καταχρηστική καταγγελία εμπορικής συμβάσεως.

Ο Άρειος Πάγος επικύρωσε την επιδίκαση του  ποσού  αυτού και επομένως δημιούργησε  ένα νομολογιακό δεδομένο το οποίο τα δικαστήρια της ουσίας δεν πρέπει να αγνοούν.

Δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να δεχθούμε ότι η ηθική βλάβη ενός άψυχου νομικού προσώπου που υπέστη μόνο οικονομική και όχι ψυγική βλάβη  υπερτερεί και έχει μεγαλύτερη ηθική αξία από αυτήν των έμψυχων όντων, όπως τα παραπάνω θύματα, που εκτός από  την οικονομική βλάβη,  προσβάλλονται  βάναυσα  στο σύνολο των στοιχείων  της  ανθρώπινη υπόστασή τους, ψυχική υγεία, κοινωνική αξία, επαγγελματική υπόσταση , οικογενειακές σχέσεις κλπ.

*Της Μαρίας Ντούμα, Δικηγόρου, Συγγραφέα

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr