Μιχάλης Καλογήρου: Η νέα χρονιά για τη Δικαιοσύνη

Η πανδημία έφερε στο προσκήνιο κάθε είδους εξαίρεση και ανάγκη. Kανείς μας δεν μπορεί να αισθάνεται πραγματικά ικανοποιημένος από την ποιότητα στην απονομή της δικαιοσύνης ή από το περιρρέον αίσθημα σε σχέση με την ασφάλεια του δικαίου, ούτε, βέβαια, από την καθημερινότητα και τις συνθήκες παροχής της δικαστικής προστασίας. Πρωτίστως, είναι απογοητευτική η απαξιωτική για το νομικό κόσμο διάψευση της ρητορικής περί αριστείας, που κατέρρευσε με ιδιαίτερο κρότο ιδίως εδώ, στο πεδίο της Δικαιοσύνης, παίρνοντας το πρόσωπο μιας πολιτικής ηγεσίας που αποδεικνύεται ελλιπής ως προς την αντίληψη της ιστορίας και της λογικής του δικαίου και της έννομης τάξης μας.

Γενικά η κυβέρνηση με τις ιδεοληψίες της, με τη διαχειριστική της ανεπάρκεια και με την αδιαφορία της κατάφερε να πολλαπλασιάσει τις κρίσεις που ζει η χώρα. Ιδιαίτερα, αποκαλύφθηκε η τάση της κάθε είδος κρίσης να το μετατρέπει τελικά σε κρίση αξιών και θεσμών -πρόβλημα που προφανώς αντανακλάται στο πεδίο της Δικαιοσύνης.

Επί πολλούς μήνες πανδημίας δεν κατάφερε να επιτύχει τη λειτουργία των δικαστηρίων μέσα σε συνθήκες και όρους ασφάλειας για τους παράγοντες της δίκης. Αντίθετα, σταθερά τους ταλαιπωρούσε με ασυνάρτητες αποφάσεις της τελευταίας στιγμής, τις λεγόμενες -και πια παροιμιώδεις- «ΚΥΑ του Σαββατοκύριακου».

Επίσης χαρακτηριστική είναι η εργαλειοποίηση της υποκείμενης κοινωνικής κρίσης με σκοπό την επιβολή θεσμικών αλλαγών που επιδίωκε για καιρό, όπως  η εισαγωγή της πιλοτικής δίκης ή ο περαιτέρω περιορισμός της εμμάρτυρης απόδειξης, που αποσκοπούν σε μια fast track διαχείριση «μαζικού τύπου» σε σχέση με υποθέσεις με κοινωνικό ενδιαφέρον, όπως υποθέσεις υπερχρεωμένων πολιτών κλπ.

Διαχρονικά όσοι θέλουν να βγάλουν τα σπασμένα αποτυχιών σε άλλα πεδία της δικαιοσύνης, δεν έχουν ευκολότερο δρόμο από το να αποπειραθούν να συνομιλήσουν απευθείας με το λεγόμενο «κοινό περί -ποινικού- δικαίου αίσθημα». Η δικαιοσύνη θυσιάζεται στο βωμό της επικοινωνιακής διαχείρισης και αυτό που παίρνει τη θέση της ως κοινό αίσθημα είναι ο φόβος και ο θυμός, σε μια αρένα με πλειοδοσίες τυφλού τιμωρητισμού από ποινικολογούντες των τηλεοπτικών παραθύρων που αμφισβητούν κατακτήσεις του κράτους δικαίου. Εν βρασμώ και εν κρυπτώ νομοθέτηση, εξάρσεις στην ποινή που τελικά δεν προσφέρουν στα ίδια τα θύματα την αρωγή και κοινωνική, οικονομική και ψυχολογική υποστήριξη που θα έπρεπε να έχουν. Βέβαια, οι πρόσφατες αλλαγές στον ποινικό κώδικα όχι μόνο είναι εκτός ευρωπαϊκού πλαισίου, αλλά δεν αναγνωρίζονται ούτε από τα ίδια τα μέλη της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής που υποτίθεται ότι, κατά το Υπουργείο Δικαιοσύνης, συγκροτήθηκε για την επεξεργασία τους.

EUROKINISSI

Το ‘’ανθρώπινο κεφάλαιο’’, όπως εκφράζεται μέσα από τις δικαστικές ενώσεις, τους δικηγορικούς συλλόγους, τους συλλόγους των δικαστικών υπαλλήλων και των συμβολαιογράφων της χώρας, αντιμετωπίζεται με πρωτοφανή αποξένωση και αποκλεισμό από κάθε έννοια διαβούλευσης και προσπάθειας συναντίληψης.

Το 2022 όμως πρέπει να είναι μια καλύτερη χρονιά για τη Δικαιοσύνη.

Ως ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία επιδιώκουμε να βρεθούμε ακόμη πιο κοντά, πιο πολύ και πιο ενεργά εκεί που γεννιούνται τα κοινωνικά ζητήματα. Αυτό που βρίσκεται στον πυρήνα της πολιτικής μας είναι η προσπάθεια επίλυσης των προβλημάτων, με τον καλύτερο τεχνοκρατικά και θεσμικά τρόπο, χωρίς υποχωρήσεις σε σχέση με την αξιοποίηση της αρχής της κοινωνικής αλληλεγγύης, με την ανάληψη της ευθύνης εύρεσης σε κάθε πρόταση του κοινωνικά επωφελέστερου τρόπου.

Η συζήτηση για το μέλλον της Δικαιοσύνης δεν μπορεί να εξαντλείται σε τεχνικά ζητήματα, όπως η επιτάχυνση στην απονομή της. Αυτά σε σημαντικό βαθμό θα επιλυθούν με την εμπέδωση της χρήσης της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης, παρά τις πολυετείς και ασυγχώρητες πλέον κωλυσιεργίες. Ο χρόνος απονομής της δικαιοσύνης πρέπει να είναι «εύλογος» και όχι απλά «ταχύς». Μια απλά ταχεία δικαιοσύνη, με περιορισμό δικαιωμάτων ή με αυθαίρετους ή ταξικούς περιορισμούς στην πρόσβαση σε αυτή, όπως γίνεται μέσα από υψηλά δικαστικά τέλη, όπως το πρόσφατο παράδειγμα του δικαστικού ενσήμου στην αναγνωριστική αγωγή που είχε καταργήσει ο ΣΥΡΙΖΑ και επανέφερε η σημερινή κυβέρνηση, ή από διαδικασίες διευρυμένης ιδιωτικοποίησης της Δικαιοσύνης θα έχει χάσει την καρδιά της.

Πρέπει, λοιπόν, σήμερα να διαμορφώσουμε το κοινωνικό και πολιτικό πλαίσιο απόκρουσης κάθε προσπάθειας αποδιάρθρωσης της Δικαιοσύνης, ώστε να μπορέσουμε να συζητήσουμε για το αύριο, για μια νέα αρχή.

Να ανασχεδιάσουμε το σύστημα νομικής βοήθειας με τη μεταφορά των πόρων αυτής και των διαδικασιών πληρωμής στους ίδιους τους δικηγορικούς συλλόγους.

Να υποστηρίξουμε τη διευκόλυνση της πρόσβασης των πολιτών στη δικαιοσύνη μέσω της φορολογικής ελάφρυνσης των δικηγόρων και να στηρίξουμε τους ασθενέστερους νέους δικηγόρους, με προγράμματα επιδότησης ορισμένων πάγιων εξόδων τους, αλλά και τους ασκούμενους δικηγόρους σχεδιάζοντας και εκτελώντας προγράμματα όπως αυτό για την άσκηση 2.500 δικηγόρων σε δικαστήρια και δικηγορικά γραφεία που διασφάλισε η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και η σημερινή κυβέρνηση έχει παγώσει.

Να εκπονήσουμε ειδικό πρόγραμμα και υπηρεσίες στήριξης των γυναικών νομικών (ιδίως δικηγόρων και δικαστικών υπαλλήλων).

Να εκπονήσουμε ένα χρονικό πλάνο αναβάθμισης των κτιριακών υποδομών των δικαστηρίων της χώρας, αξιοποιώντας προγράμματα όπως αυτό της ενεργειακής αναβάθμισης που διασφάλισε η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για μια σειρά από δικαστικά μέγαρα της χώρας, καθώς και προγράμματα για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στα δικαστήρια των αναπήρων, των κωφών και τυφλών και την παροχή υπηρεσιών σε αυτούς.

Να αναδιαμορφώσουμε το περιεχόμενο των σπουδών στη Σχολή Δικαστών, ώστε να μπορούν να αξιοποιούνται τα πορίσματα που έχουν από τη λειτουργία της δικαιοσύνης εκπρόσωποι της μαχόμενης δικηγορίας και των φορέων της κοινωνίας (λ.χ. φορείς απεξάρτησης, σωματεία καταναλωτών, εργαζομένων κλπ).

Να στηρίξουμε τον δικαστή με υπηρεσίες ειδικών επιστημόνων, διευρύνοντας το πνεύμα του κώδικα δικαστικών υπαλλήλων που ετοιμάστηκε επί της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ.

Να εκπονήσουμε ένα χρονικό πλάνο μέσα στο οποίο σταδιακά θα καλυφθούν τα κενά των οργανικών θέσεων των δικαστικών λειτουργών και των δικαστικών υπαλλήλων.

Να διασφαλίσουμε το θεσμικό ρόλο των συμβολαιογράφων μέσα στην ηλεκτρονική εποχή.

Να καθιερώσουμε μεγαλύτερη αυτοτέλεια των δικαστηρίων από την κεντρική διοίκηση σε σχέση με τη διαχείριση της καθημερινότητας των δικαστηρίων, προβλέποντας και ενισχύοντας ειδικές δομές στις γραμματείες των δικαστηρίων στις οποίες θα γίνονται και αντίστοιχες μεταφορές πόρων.

Να προβλέψουμε νομοθετικά υποχρεωτική συμμετοχή των δικηγορικών συλλόγων και των δικαστικών ενώσεων στις νομοπαρασκευαστικές επιτροπές και υποχρεωτική συμπερίληψη των απόψεών τους σε ξεχωριστό κεφάλαιο σε όλες τις αιτιολογικές εκθέσεις των σχεδίων νόμων.

Είναι, λοιπόν, τώρα ο καιρός να γίνουν οι κρίσιμες δημόσιες συζητήσεις για την πορεία της Δικαιοσύνης στη χώρα μας. Όλα τα παραπάνω συνιστούν ενδεικτικές προτάσεις. Εκφράζουν, όμως, ήδη την αντίληψη ότι ένα νέο παράδειγμα πολιτικής πρέπει να στρέφει το βλέμμα προς τον ορίζοντα της κοινωνικής δικαιοσύνης και της ανόρθωσης της ελληνικής κοινωνίας, με κοινή αναφορά να μη συνηθίσουμε στις ανισότητες, στην εκμετάλλευση και στις καταρρεύσεις στις οποίες την οδήγησαν ξεπερασμένες πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις.

Καλή χρονιά σε όλες και όλους.

* Μιχάλης Καλογήρου, διευθυντής του Πολιτικού Γραφείου του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα 

* τέως υπουργός Δικαιοσύνης, δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr