Μίμης Κολοκούρης: Πόλεμος στην Ουκρανία – Οι κυρώσεις των φυσικών προσώπων υπό τη σκοπιά του Διεθνούς Δικαίου

Με τον όρο «Διεθνές Δίκαιο», η παγκόσμια κοινότητα, όπως εκφράζεται μέσα από την ύπαρξη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών κατανοεί και περιλαμβάνει κανόνες, συμβάσεις, συνθήκες κτλ., που αφορούν διακρατικές σχέσεις, λειτουργία διεθνώς αναγνωρισμένων οργανισμών, διεθνών νομικών οντοτήτων σε τομείς όπως αυτοί της εδαφικής κυριαρχίας, του δικαίου της θάλασσας, του περιβάλλοντος, χερσαίων και εναερίων μεταφορών, των διπλωματικών και οικονομικών σχέσεων μεταξύ κρατών, του δικαίου του πολέμου, αμάχων, προσφύγων, ανθρωπίνων δικαιωμάτων κ.λπ..

Δια τoύ Διεθνούς Δικαίου, όπως ξεκάθαρα δηλώνεται στον πρόλογο του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, οι λαοί δηλώνουν ότι «είμαστε αποφασισμένοι να σώσουμε τις επόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου, να διακηρύξομε την πίστη μας σε θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα και να δημιουργήσουμε προϋποθέσεις κάτω από τις οποίες μπορεί να υπάρξει δικαιοσύνη και σεβασμός προς τις υποχρεώσεις που προκύπτουν από τις συνθήκες και άλλες πηγές του διεθνούς δικαίου».

Δυστυχώς όμως, συχνότατα τα ανωτέρω όμορφα διατυπωμένα λόγια καταντούν απλώς ευχολόγια για τους σκοπούς που διατυπώθηκαν. Και τούτο διότι οι ιδιοτέλειες ισχυρών κρατών, πολλών δε μάλλον κρατών που αποτελούν μόνιμα μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ (βλ. Ρωσία), δεν επιτρέπουν ποτέ τη δημιουργία ασφαλιστικών δικλείδων μη πολέμου, μη επίθεσης, μη φόνευσης πληθυσμών αμάχων ή στρατεύσιμων κτλ.

Σε αυτή την περίπτωση, το Διεθνές Δίκαιο αντικαθίσταται από την υπεράσπιση των δικαίων κάθε κράτους, είτε μέσω διακρατικών συμφωνιών (π.χ. Συνθήκη της Λωζάνης μεταξύ Ελλάδας – Τουρκίας), είτε μέσω της δημιουργίας μιας αμυντικής ισορροπίας τρόμου που οδηγεί σε αναγκαστικά μορατόριουμ ενεργειών των οιονεί εμπλεκομένων σε στρατιωτική σύρραξη κρατών (βλέπε αμυντικές συμμαχίες και αγορές στρατιωτικών εξοπλισμών της Ελλάδας σε ό,τι αφορά στο Casus Belli της Τουρκίας και τις διάφορες μορφές επιθετικότητάς της και αμφισβήτησης της ελληνικής κυριαρχίας επί των ελληνικών νησιών και των ελληνικών χωρικών υδάτων).

Η επικαιρότητα των τελευταίων ετών, δυστυχώς περιλαμβάνει έναν ανοιχτό πόλεμο, με μια απρόκλητη εισβολή της Ρωσίας εναντίον του κυρίαρχου ανεξάρτητου Ουκρανικού κράτους (από το 2014 στην περιοχή της Κριμαίας την οποία κατέλαβε) και μια εκδήλωση αναίτιων ωσαύτως βομβαρδισμών εναντίον αμάχων, αλλά και προελάσεων σε έδαφος ουκρανικό (από τα τέλη Φεβρουαρίου του 2022). Η δε Ρωσία, ως μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, αποτελεί το εναργέστερο παράδειγμα μεγάλης δύναμης, που ενώ είναι μόνιμο μέλος του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, εμποδίζει συχνά με το veto της, την έκδοση εκτελεστών αποφάσεων επί κρίσιμων θεμάτων, όπως η παραβίαση των συνόρων της Ουκρανίας, στην οποία προβαίνει η ίδια.

Γίνεται σαφές ότι ακόμη και οι διαταγές Διεθνών Δικαστηρίων προς τις επιτιθέμενες χώρες, ακόμη και οι απειλές για καταδίκη ηγετών ως πρωταιτίων για εγκλήματα πολέμου, μόνο θεωρητική αξία μπορούν να έχουν, εφόσον είναι μη άμεσα και αναγκαστικά εκτελεστέες αποφάσεις.

Η Ε. Ε. ως μια σημαντική διεθνής «αμφικτυονία» πολλών κρατών – μελών, έχει θέσει καταστατικά, όρους με τους οποίους ενεργεί όποτε σε τόπους και κύκλους αρμοδιότητάς της (εδάφη της ή συμφέροντα πολιτών της) υπάρχει παράβαση.

Τα περιοριστικά μέτρα ή «κυρώσεις» αποτελούν βασικό εργαλείο της Κοινής Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ). Η Ε. Ε. τα χρησιμοποιεί στο πλαίσιο μιας συνεκτικής και ολοκληρωμένης πολιτικής προσέγγισης. Οι κυρώσεις επιβάλλονται προκειμένου να επιφέρουν αλλαγή στην πολιτική ή στη συμπεριφορά αυτών τους οποίους στοχοθετούν και αποσκοπούν στην προώθηση των στόχων της ΚΕΠΠΑ. Μπορεί να στοχοθετούν:

• κυβερνήσεις τρίτων χωρών λόγω των πολιτικών που ασκούν
• ομάδες ή οργανώσεις όπως τρομοκρατικές ομάδες
• πρόσωπα που στηρίζουν τις συγκεκριμένες πολιτικές, ενέχονται σε τρομοκρατικές δραστηριότητες, κλπ.

Όλα τα περιοριστικά μέτρα που έχει θεσπίσει η Ε.Ε.  συμμορφώνονται πλήρως με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένων των υποχρεώσεων περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων και θεμελιωδών ελευθεριών.

Αναφορικά με την υπόθεση Ρωσίας – Ουκρανίας, η Ευρωπαϊκή Ένωση, ενέκρινε πέντε δέσμες κυρώσεων ώστε να περιοριστεί η δυνατότητα του Κρεμλίνου να χρηματοδοτεί τον πόλεμο εναντίον της Ουκρανίας. Τα μέτρα περιλαμβάνουν:

• κυρώσεις κατά ατόμων
• οικονομικές κυρώσεις
• περιορισμούς στα μέσα ενημέρωσης
• διπλωματικά μέτρα
• περιορισμούς στις οικονομικές σχέσεις με τις εκτός κυβερνητικού ελέγχου περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ.

Παράλληλα η Ε.Ε. έλαβε περιοριστικά μέτρα κατά ατόμων, δεσμεύοντας περιουσιακά στοιχεία επιβάλλοντας ταξιδιωτικούς περιορισμούς σε 1093 άτομα και 80 οντότητες.

Τα άτομα στα οποία επιβάλλονται κυρώσεις είναι, μεταξύ άλλων: ο Ρώσος πρόεδρος Vladimir Putin, ο Ρώσος υπουργός εξωτερικών Sergey Lavrov, μέλη της ρωσικής Κρατικής Δούμας, μέλη του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι, επιχειρηματίες και ολιγάρχες, συμπεριλαμβανομένου του Roman Abramovich. Τα μέτρα θεσπίστηκαν για πρώτη φορά τον Μάρτιο του 2014. Παρατάθηκαν τελευταία φορά έως τις 15 Σεπτεμβρίου 2022.

Τον Μάρτιο του 2014 το Συμβούλιο αποφάσισε να δεσμεύσει τα περιουσιακά στοιχεία ατόμων που είναι υπεύθυνα για την υπεξαίρεση ουκρανικών κρατικών κεφαλαίων. Τα μέτρα αυτά παρατάθηκαν τελευταία φορά τον Μάρτιο του 2020 έως τις 6 Μαρτίου 2023.

Είναι προφανές ότι κάθε πόλεμος οποιασδήποτε μορφής, ανεξάρτητα του πώς αποκαλείται ψευδεπίγραφα, είναι ηθικά απαράδεκτος και καταδικαστέος. Αν θυμηθούμε τις αιτιάσεις που επικαλέστηκε ο Ιταλός Πρέσβης στο τελεσίγραφο που επέδωσε στον Έλληνα Κυβερνήτη, στις 28 Οκτωβρίου του 1940, θα αναλογιστούμε εύκολα το πόσο γελοία και ανύπαρκτα μπορεί να είναι τα επιχειρήματα αυτού που προβαίνει σε επίθεση, πολλώ δε μάλλον όταν αυτήν την επίθεση την ονομάζει ειρηνευτική αποστολή. Γενικά οι πόλεμοι διακρίνονται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων σε άδικους, που είναι οι επιθετικοί και σε δίκαιους, που είναι οι αμυντικοί, (βλ τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αμυνόμενη έναντι των επιτιθέμενων Δυνάμεων του Άξονα στις 28/10/1940 και στις 6/4/1941).

Κανένα μέτρο που προκαλεί πόλεμο, δεν είναι αθώο, ο πόλεμος, ηθικά, αποτελεί την αποθέωση της ανθρώπινης ιδιοτέλειας. Ανθρωπίνως, ο ίδιος ο πόλεμος και η «ηθική» του, κρίνεται από το τελευταίο εκβάν, δηλαδή από το οριστικό αποτέλεσμα. Και τότε, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, κρίνονται και όλες οι κυρώσεις. Μετά το οριστικό τελείωμα του πολέμου και την όποια ειρήνευση κυριαρχήσει, θα κριθούν  στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης. Μέτρα που φαίνονται να έχουν αγαθό σκοπό (την ειρήνευση) αλλά που ενδέχεται να στερούν την ελευθερία από πολίτες του κόσμου να αναπτυχθούν ελεύθερα επιχειρηματικά, μια και ο χαρακτηρισμός τους ως «Ρώσοι Ολιγάρχες» ενδέχεται να αποτελεί πλάνη οικτρά. Και ως γνωστό, μετά από την μεγαλύτερη δικαστική πλάνη της παγκόσμιας ιστορίας (δίκη και καταδίκη σε θάνατο του Ιησού Χριστού) η εσχάτη πλάνη, έσται χείρων της πρώτης.

*O Μίμης Κολοκούρης είναι Εκπαιδευτικός, σπουδάζει στην Νομική Αθηνών  και έχει MΒΑ στη Δημόσια Διοίκηση και Πολιτική επίσης είναι συγγραφέας.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr