Νικόλαος Μπούρας: Περί τιμωρίας και σωφρονισμού

Κάθε φορά που διαπράττεται ένα έγκλημα στη χώρα μας το οποίο λαμβάνει μεγάλης δημοσιότητας από τα ΜΜΕ, αρχίζει από αρμόδιους και, κυρίως, μή αρμόδιους το ίδιο αφήγημα περί ποινών, έκτισής τους, χρόνου απόλυσης κλπ. Η πρόσφατη υπόθεση στα Γλυκά Νερά και η ανθρωποκτονία που σημειώθηκε εκεί, ήταν η αφορμή, για εκ νέου συζήτηση επί των θεμάτων αυτών.

Κατ’ αρχάς πρέπει να διευκρινιστούν ότι αφ’ ενός είναι άλλο γεγονός η δικαστική απόφαση που εκδίδεται επί κάποιας τετελεσμένης πράξεως και αφ’ ετέρου είναι άλλο γεγονός η έκτιση της ποινής που επιβλήθηκε. Για τη μεν απόφαση, αρμόδιο είναι το Δικαστήριο, το οποίο λαμβάνει υπ’ όψιν του όλα τα πραγματικά περιστατικά, τα οποία προέκυψαν από την ανάκριση και την διαδικασία στο ακροατήριο. Για την δε έκτιση της ποινής, έχει προβλεφθεί στο ποινικό μας σύστημα ένα πλέγμα διατάξεων, το οποίο αφορά στην συμπεριφορά του κρατούμενου εντός του σωφρονιστικού καταστήματος, στο οποίο εκτίει την ποινή του.

Και ονομάζονται σωφρονιστικά καταστήματα, γιατί σκοπός του νομοθέτη είναι αυτό ακριβώς που τονίζεται: ο σωφρονισμός. Ο θεσμός της υπό όρων απόλυσης έχει ορθά θεσμοθετηθεί, διότι εξετάζει και επιβραβεύει την μετέπειτα της πράξης συμπεριφορά του κρατούμενου σε σχέση με την συναναστροφή του με τα έτερα άτομα του εκεί περιβάλλοντός του, με το εάν προσφέρει εργασία, με το εάν δεν δημιουργεί προβλήματα και υποπίπτει σε πειθαρχικά παραπτώματα κλπ. Σημειωτέον δε, ότι ο κρατούμενος έχει απωλέσει το αυτόβουλο των ενεργειών του, σε αντίθεση με κάθε ελεύθερο άνθρωπο, αφού όλη η καθημερινότητά του έχει προβλεφθεί και διέπεται από το Κράτος. Εάν πληρούνται οι προϋποθέσεις αυτές, οι οποίες πιστοποιούνται από αρμόδια όργανα των καταστημάτων κράτησης, τότε ο κρατούμενος θεωρείται, ότι έχει ανταποκριθεί θετικά, έχει συνηδειτοποιήσει την πράξη του και την απαξία αυτής και έχει αποφασίσει να μεταβάλλει την συμπεριφορά του, όταν εξέλθει του καταστήματος με την μή τέλεση αδικημάτων. Και στο σημείο αυτό, εξετάζεται η υπό όρο απόλυση του κρατούμενου δηλαδή η έκτιση μειωμένης ποινής σε σχέση με αυτή που το Δικαστήριο του επέβαλλε.

Είναι απαραίτητο, να αποσαφηνιστεί πλήρως η νομική επιλογή της ορολογίας του «σωφρονισμού». Η «τιμωρία» επέρχεται με την απόφαση του Δικαστηρίου και ο «σωφρονισμός» επέρχεται δια του παραδείγματος και της αλλαγής της συμπεριφοράς προς το βέλτιστο ήτοι το νομικά και ηθικά αποδεκτό από την Κοινωνία. Δεν είναι και δεν πρέπει να είναι, σκοπός του Κράτους Δικαίου η εξόντωση του κρατούμενου. Αυτά ίσχυαν περί τον Μεσαίωνα και έκτοτε, η Νομική Επιστήμη έχει αναθεωρήσει τις αντιλήψεις της μέσα από την τεράστια εμπειρία των μελών της και σε συνδυασμό με την εν γένει κοινωνική πρόοδο και πολιτισμό.

Θα είναι τεράστιο σφάλμα, εάν για κάποια πράξη για την οποία έχει προβλεφθεί νομικά το πλαίσιο της ποινής, που πρόκειται να επιβληθεί, να επέλθει τροποποίηση των διατάξεων του θεσμού της υπό όρων απόλυσης. Και αυτό γιατί, πέραν της τιμωρίας δεν επέρχεται το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα της επιβράβευσης του σωφρονισμού.

Σίγουρα, υπήρξαν σφάλματα στην εφαρμογή του θεσμού και μέσα απ’ αυτά υπήρξαν τροποιητικές διατάξεις. Σίγουρα όμως, η άτυπη κατάργηση του θεσμού δια της ψήφισης νέων διατάξεων, θα είναι μέγα νομικό σφάλμα. Το όποιο έγκλημα «κρίνεται» από τον κόσμο ως «φρικτό, αποτρόπαιο» κλπ, δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να αποτελέσει λόγο τροποποίησης του Ποινικού Κώδικα προς το αυστηρότερο ή το πιο τιμωρητικό και κάθε αλλαγή πρέπει να λαμβάνει χώρα με προσοχή. Όταν μάλιστα, διακυβεύεται η προσωπική ελευθερία ατόμων, απαιτείται ακόμη μεγαλύτερη προσοχή.

Ο Νικόλαος Μπούρας  είναι Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr