Παναγιώτης Μπαλακτάρης: Ποιο κράτος δικαίου;

Οι χώρες, στις οποίες η φιλελεύθερη δημοκρατία είναι το παράδειγμα και στις οποίες ανήκει και η Ελλάδα, υπερηφανευόμαστε για τα κατοχυρωμένα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Κάνουμε συνεχώς λόγο για το κράτος δικαίου και κομπορρημονούμε για την προάσπιση της ανθρώπινης αξίας και την αναβάθμιση του ανθρώπου στο κέντρο των πραγμάτων ―μία μυστικιστική σχεδόν επαναφορά στο αξίωμα των αρχαίων Ελλήνων, διατυπωμένο από τον εμβριθή Πρωταγόρα, σύμφωνα με το οποίο «πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπος ἐστίν»! 

Και, πράγματι, η ανθρωποκεντρική άποψη είναι η κρατούσα πλέον. Η χρηστικότητα ή μη των αρχών και των αξιών σταθμίζεται αναλόγως με την επιρροή που έχει στον άνθρωπο∙ αν τον ωφελεί, είναι θετική, αν τον βλάπτει, όχι. 

Είναι αλήθεια ότι ξεκίνησα το παρόν σημείωμα από τα δυσθεώρητα ύψη της φιλοσοφίας για να καταγράψω τελειωτικώς τον πυρήνα της αιτίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Όλα ανυπερθέτως θα πρέπει να προσεγγίζονται με μοναδικό κριτήριο την επίδρασή τους στον άνθρωπο. Σπεύδω δε να αποσαφηνίσω ότι, όταν αναφέρομαι στον άνθρωπο και στην σπουδαιότητά του, δεν εννοώ τον απομονωμένο, αναχωρητή, ακοινώνητο μαχητή, αλλά και το σύνολο της κοινωνίας, που αποτελείται από το άθροισμα των μονάδων, οι οποίες εντασσόμενες στον κοινωνικό θόλο λειτουργούν συμπληρωματικά σε κάθε πεδίο. 

Ακριβώς, λοιπόν, επειδή ο άνθρωπος έχει αυθύπαρκτη αξία στον πολιτισμό μας, οφείλουμε να τον περιβάλουμε με πλέγμα εξασφαλιστικών διατάξεων. Σ’ αυτές εντοπίζεται η αιτία για την οποίαν ουδείς καταδικάζεται αναπολόγητος, εξαιτίας της οποίας όλοι έχουν δικαίωμα στην υπεράσπιση και οι δικαστικές διαδικασίες ρυθμίζονται από αναγκαστικού δικαίου προβλέψεις, κ.λπ.

Αφενός μεν, διακηρύττουμε urbi et orbi ότι τα ποινικά μας δικαστήρια υπακούν στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και θεωρούν τον κατηγορούμενο ως το ιερό πρόσωπο της ποινικής διαδικασίας, αφετέρου δε, οι υφιστάμενες πειθαρχικές δομές του Δημοσίου αναιρούν την εικόνα της συντεταγμένης πολιτείας και του κράτους δικαίου που θέλουμε να προβάλουμε. Αρκεί να σκεφτούμε ότι στα στάδια της προκαταρκτικής εξέτασης, της προανάκρισης και της ανάκρισης η απολογία του υπόπτου-κατηγορουμένου είναι υποχρεωτική και έπεται της λήψης γνώσης όλων των εγγράφων της δικογραφίας. Όμως, στις Ένορκες Διοικητικές Εξετάσεις (ΕΔΕ) ―που διενεργούνται παράλληλα με τις ως άνω ποινικές διαδικασίες― όταν κάποιος καλείται ως «διωκόμενος υπάλληλος» δεν έχει δικαίωμα να λάβει γνώση των εγγράφων, βάσει των οποίων κατηγορείται! Με λίγα λόγια, καλείται ο «διωκόμενος υπάλληλος» να εξεταστεί ανωμοτί, χ ω ρ ί ς  να  δ ι κ α ι ο ύ τ α ι  να γνωρίζει το περιεχόμενο της εις βάρος του σχηματισθείσας δικογραφίας. Συνεπώς, καλείται να αυτοπαγιδευτεί, να αυτοενοχοποιηθεί, ενώ αυτό απαγορεύεται ρητώς από το ίδιο το Σύνταγμα και την παρ. 1 του αρ. 2 αυτού.

Ως δικηγόρος που έχει την τιμή να του έχουν εμπιστευθεί την υπεράσπισή τους αρκετοί δημόσιοι υπάλληλοι (αστυνομικοί και άλλοι) διαπιστώνω κάθε φορά, μετά από κάθε κλήση για ανωμοτί εξέταση του «διωκομένου υπαλλήλου», την στυγνότητα του κράτους. Δημόσιοι υπάλληλοι καλούνται να εξεταστούν χωρίς όρκο (αυτό σημαίνει «ανωμοτί»), εν αγνοία του περιεχομένου της εις βάρος τους δικογραφίας. Ήτοι, η ελληνική δημοκρατία              υ φ α ρ π ά ζ ε ι ―αυτό είναι το ακριβέστερο ρήμα!― τις καταθέσεις των «διωκομένων υπαλλήλων» και ακολούθως τις στρέφει εναντίον τους, σε επόμενα στάδια της πειθαρχικής διαδικασίας!!

Σε κάθε παρόμοια περίπτωση εκπροσώπησης «διωκομένου υπαλλήλου», εκείνος αιτείται εγγράφως την λήψη, με δαπάνη του,  αντιγράφων όλων των εγγράφων της πειθαρχικής δικογραφίας. Εν τούτοις, η άρνηση των οργάνων που διενεργούν την ΕΔΕ είναι μονότονα έωλη, παρότι έρχονται, ανθρώπινα, στη δύσκολη θέση να αρνούνται τα αυτονόητα. Αναφέρονται κάποιες εγκύκλιοι, οι οποίες υποτίθεται δίνουν το ελεύθερο της βάναυσης καταπάτησης των δικαιωμάτων του πολίτη και μερικές νομικά αβάσιμες και συνταγματικά απαράδεκτες γνωμοδοτήσεις του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, το οποίο σε αυτές τις περιπτώσεις ενεργεί σαν «Κρατικό Συμβούλιο του Νόμου», παραπέμποντας ευθέως σε ολοκληρωτικές πρακτικές. Μάλιστα, τα όργανα που διενεργούν ΕΔΕ επικαλούνται την «μυστικότητα(!!!) της διαδικασίας», που όμως είναι αδύνατο σώφρων άνθρωπος να αντιληφθεί  π ώ ς αφορά ακόμη και τον ίδιο τον «διωκόμενο υπάλληλο». Σύμφωνα με την απολύτως αστήρικτη αυτήν ερμηνεία, όταν κατηγορείται κάποιος, πρέπει να απολογείται σε μια διαδικασία η οποία είναι μυστική και για τον ίδιον… ―προφανής παραλογισμός που θα έκανε και τον φημισμένο για τα παράδοξά του Ζήνωνα να παρανοήσει! 

Κάπως έτσι μεταφερόμαστε στο απάνθρωπα ασφυκτικό περιβάλλον της Δίκης του Κάφκα, όπου ο Γιόζεφ Κ. τυραννιέται από κάποιους αγνώστους, όργανα δήθεν της τάξης, τα οποία τον κατηγορούν για κάποια άγνωστη σε εκείνον αξιόποινη πράξη που δεν του ανακοινώνουν. Του επιτρέπουν, παρόλα αυτά, να μιλάει και τότε τους ρωτά: «Είστε εκπρόσωποι ποιας δικαιοσύνης εσείς;»

Συνοψίζοντας, πρέπει να επισημανθεί ότι στο ευρύτατο και κρίσιμο πεδίο απονομής πειθαρχικής δικαιοσύνης, η οποία συνδέεται και με την ποινική, επικρατεί σήμερα στη χώρα μας μεσαίωνας. Δικαιώματα που προβλέπονται από το Σύνταγμα δεν ασκούνται, και οι «διωκόμενοι υπάλληλοι», αν δεν τηρήσουν το θεμιτό και εύλογο δικαίωμα σιγής, μπορεί να παρασυρθούν από μια άδηλη και εξοντωτική νομική δίνη. 

Η απονομή και της πειθαρχικής δικαιοσύνης είναι ειδικότερο σκέλος του κράτους δικαίου. Χωρίς πλήρη απόδοση και στο στάδιο αυτό όλων των προβλεπομένων από τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας στοιχειωδών δικαιωμάτων στους «διωκομένους υπαλλήλους», το λεγόμενο κράτος δικαίου παραμένει μια ακάλυπτη νομική επιταγή και οι πολίτες έρμαια της εξουσίας.

* Παναγιώτης Μπαλακτάρης, δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr