Παναγιώτης Μπαλακτάρης: Θερμές ευχές για εφαρμογή του τεκμηρίου αθωότητας!

Οι ευχές στην αλλαγή του χρόνου κατακλύζουν την ατμόσφαιρα, ιδιωτική και δημόσια⎯ηγετών, αρχηγών, χρηστών μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Οι περισσότερες είναι ειλικρινείς, άλλες λιγότερο και κάποιες προσχηματικές. Οι ευχές, αυτές τις ημέρες, απλώς είναι η «τάση», με όρους twitter.

Όλοι εύχονται πρώτ’ απ’ όλα υγεία, αλλά όπως ευφυώς επισήμανε ένας γνωστός δημοσιογράφος: «τύχη πρέπει να ευχόμαστε, υγεία είχαν και οι επιβάτες του Τιτανικού». Βέβαια, εδώ και δύο χρόνια η υγεία μας διακυβεύεται από έναν αόρατο εχθρό, τον οποίο ο καθένας μας πολεμάει όπως μπορεί. Υγεία, λοιπόν, ευτυχία και χαρά σε όλες και όλους και ευτυχές το νέο έτος 2022!

Στον χώρο, τώρα, της δικαιοσύνης και ειδικότερα της ποινικής δικαιοσύνης, ιδιαίτερη αξία έχει η ευχή για ορθή και ταχεία απονομή της. Δικαιοσύνη που πλανάται ή ακόμη χειρότερα (ηθελημένα) σφάλλει δεν είναι ορθή. Και δικαιοσύνη που καθυστερεί να αποφανθεί αυτονοήτως δεν είναι ταχεία. Οι δύο αυτές παθογένειες αυτομάτως σημαίνουν ότι δεν είναι δίκαιη. Γιατί πώς ακριβώς επουλώνονται οι ηθικές πληγές του θύματος ή της οικογένειάς του, όταν η καταδίκη του δράστη αργεί αδικαιολόγητα; Πώς, από την άλλη, συνάδει με την αποστολή του ποινικού δικονομικού δικαίου, η οποία είναι η απαλλαγή των αθώων, όταν ένας κατηγορούμενος καταλήγει να αθωωθεί μετά από πάρα πολλά χρόνια διασυρμού και νομικής ομηρίας; Και δεν είναι καθόλου περιττό να αναφέρουμε τις συχνά σοβαρότατες παράπλευρες συνέπειες αυτών των παθογενειών: οι ζωές των ανθρώπων λαμβάνουν δραματική τροπή, η εμπιστοσύνη χάνεται, ο σεβασμός εξαφανίζεται.

Αποτελεσματική απάντηση και στις δύο αυτές παθογένειες δίνει η εφαρμογή του τεκμηρίου της αθωότητας⋅ της θεμελιώδους αυτής ανθρωπιστικής αρχής που αποτρέπει την απάνθρωπη ποινική μεταχείριση.

Το τεκμήριο αθωότητας δεν είναι παραχώρηση του νομοθέτη, αλλά υποχρέωσή του. Είναι ένα νόμισμα με δύο όψεις: στην μία, αποτελεί στοιχειώδες ανθρώπινο δικαίωμα και στην άλλη, βασική και σπουδαία υποχρέωση του κράτους και της δικαστικής εξουσίας. Η τήρηση του τεκμηρίου αθωότητας επαφίεται στους δικαστικούς λειτουργούς, δικαστές και εισαγγελείς. Δεν νοείται δικονομική πράξη της ποινικής διαδικασίας ⎯προδικασίας και κύριας⎯ που να μην διέπεται υποχρεωτικά από το τεκμήριο της αθωότητας. Από την άποψη αυτή, το τεκμήριο της αθωότητας είναι καταλύτης. Πρόκειται περί εκείνου του στοιχείου της ποινικής διαδικασίας, το οποίο διαυγάζει κάθε ποινική υπόθεση. Οι δικαστές και οι συνήγοροι (υπεράσπισης και υποστήριξης της κατηγορίας) σπανίως γινόμαστε μάρτυρες τέλεσης των αδικημάτων, τα οποία δικάζονται. Επειδή συνεπώς δεν γνωρίζουμε εξ ιδίας αντίληψης τις συνθήκες τέλεσης ενός εγκλήματος, η προδικασία και η αποδεικτική διαδικασία προσφέρουν τη δυνατότητα εικονικής αναπαράστασης του εγκλήματος. Σκιαγραφούνται οι συνθήκες υπό τις οποίες ο δράστης ή οι δράστες εγκλημάτησαν και ⎯το κυριότερο⎯ διαπιστώνεται αν ο/οι κατηγορούμενος/-οι είχαν συμμετοχή στην πράξη καθώς και το είδος της συμμετοχής. Η διερεύνηση των τρόπου-τόπου-χρόνου τέλεσης του εγκλήματος οφείλει να είναι εξαντλητική, αλλά όχι και απόλυτη. Δηλαδή, δεν απαιτείται η στανική συναγωγή συμπεράσματος υπέρ της ενοχής. Ομοίως δεν απαιτείται και ετσιθελική κατάληξη υπέρ της αθωότητας. Αντιθέτως, η μη ασφαλής κατάγνωση ενοχής ή αθωότητας άγει⎯πρέπει να άγει⎯σε απαλλαγή. Κι αυτός ο ακέραιος νομικός κανόνας δέον όπως αφορά και τα δικονομικά και τα ουσιαστικά ζητήματα μιας ποινικής υπόθεσης.

Αν θέλουμε να το θέσουμε αδρά, η πιστή εφαρμογή του τεκμηρίου της αθωότητας από τους δικαστικούς λειτουργούς και από τους συλλειτουργούς, εμάς τους συνηγόρους, κατατείνει και στην ορθή και στην ταχεία απονομή της ποινικής δικαιοσύνης.

Θα επανέλθω στο λίαν σημαντικό αυτό θέμα, παρ’ όλα αυτά προτείνω από σήμερα, που είναι η αρχή του νέου έτους, να ονομασθεί το 2022 έτος ανάδειξης του τεκμηρίου της αθωότητας. Οι δικαστικές ενώσεις, οι δικηγορικοί σύλλογοι και οι ενώσεις ποινικολόγων είναι σε θέση να διοργανώσουν ημερίδες και άλλες εκδηλώσεις με σκοπό την κατά το δυνατόν εγκυρότερη ενημέρωση όλων για την τήρηση του τεκμηρίου.

Με αυτές τις εισαγωγικές σκέψεις επί του θέματος, εύχομαι σε όλες και όλους τους λειτουργούς της Θέμιδος υγεία, ευδαιμονία και διαύγεια!

Χρόνια πολλά και θερμές ευχές για ορθή και ταχεία απονομή της ποινικής δικαιοσύνης με την τήρηση του τεκμηρίου αθωότητας.

Καλή χρονιά!

*Ο Παναγιώτης Στ. Μπαλακτάρης είναι Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr