Παναγιώτης Στ. Μπαλακτάρης:Ποινική δικαιοσύνη, στατιστικά και εξαγγελίες

Στην Ελλάδα σήμερα είναι ιδιαίτερα δυσχερές να παρακολουθήσει κάποιος τον ρυθμό θέσπισης νέων νόμων για την αντιμετώπιση της εγκληματικότητας. Μέχρι να στεγνώσει το μελάνι του ενός νομοθετήματος, ακολουθεί το επόμενο που περιέχει τροποποιήσεις του προηγούμενου (πληροφορήθηκα ότι οι αρμόδιοι αρέσκονται στη λέξη «αναθεωρήσεις»). Ας μην απορούμε μετά που η πολυνομία είναι μία βασική παθογένεια του κράτους.

Εσχάτως, στην πολυνομία παρατηρούμε να προστίθεται και μια άλλη μορφή της κακονομίας, ηπροχειρονομία. Ανακοινώνονται, δηλαδή, νομοθετικές παρεμβάσεις σε ζητήματα, στα οποία έχουν γίνει ήδη πλείστες όσες τέτοιες, τις οποίες τώρα προφανώς αναγνωρίζουν οι νομοθέτες ως μη επαρκείς, άρα αποτυχημένες. Και ενώ ουδείς αναλαμβάνει την ευθύνη για τις ομολογημένα ακατάλληλες έως τώρα πρωτοβουλίες, οι αρμόδιοι σπεύδουν να δοξαστούν για όσα υπόσχονται, πριν καν αυτά εφαρμοστούν.

Εντούτοις, ως γνωστόν όλοι οι νόμοι δοκιμάζονται στην πράξη, πολύ περισσότερο εκείνοι, οι οποίοι αφορούν στον σκληρό πυρήνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και κωδικοποιούνται στον Ποινικό Κώδικα, τους Ειδικούς Ποινικούς Νόμους και τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Η εφαρμογή της νομοθεσίας στα δικαστήρια αποδεικνύει το επιτυχές ή ανεπιτυχές του νομοθετήματος. Ποιος μπορεί να λησμονήσει την αλήστου μνήμης διάταξη για προβολή αιτημάτων αναβολής αρκετές ημέρες πριν το δικαστήριο; Ποιος δεν ανακαλεί στη μνήμη του την υποχρέωση ποινικών δικαστηρίων για αναβολή σε δικάσιμο εντός συγκεκριμένου χρονικού διαστήματος, που δεν τηρήθηκε ποτέ; Δεν μπορούσε να τηρηθεί. Όλες αυτές οι προβλέψεις και άλλες πολλές δοκιμάστηκαν και καταργήθηκαν στην πράξη. Επομένως, το σημαντικό είναι να αποδειχθεί αποτελεσματική η όποια παρέμβαση στην ποινική δικαιοσύνη, αντί να την εκθειάζουν οι νομοθέτες της απλώς και μόνο επειδή την ψήφισαν.

Όμως, ποιος μετράει το επωφελές ή όχι των εκάστοτε αλλαγών; Πώς το μετράει;

Τα ερωτήματα αυτά μας παραπέμπουν σε ένα πραγματικό μείζον πρόβλημα: τα στατιστικά της ποινικής δικαιοσύνης. Ένα πάγιο αίτημα της Ολομέλειας των Δικηγορικών Συλλόγων Ελλάδας, το οποίο για άγνωστους λόγους παραμένει ανικανοποίητο. Πόσες υποθέσεις εκδικάζονται καθημερινά στα δεκάδες ποινικά δικαστήρια της χώρας; Πόσες αναβάλλονται και για ποιες αιτίες; Από όσες εκδικάζονται σε πόσες καταγιγνώσκεται ενοχή; Σε πόσες εκ των καταδικαστικών αναγνωρίζονται ελαφρυντικά; Τι ποινές επιβάλλονται ανά κατηγορία αδικημάτων; Και πάμε στα πιο δύσκολα. Σε πόσες καταδικαστικές στον πρώτο βαθμό υποθέσεις εκδίδεται αθωωτική απόφαση στο εφετείο;Κ.ο.κ.

Κοντά στα ανωτέρω οφείλουν οι θεσμικοί φορείς να καταγράψουν και δημοσιοποιήσουν και τα εξής ενδεικτικά: σε πόσες παραπομπές για το αδίκημα της εγκληματικής οργάνωσης τα δικαστήρια δεν δέχτηκαν την κατηγορία και είτε αθώωσαν εντελώς είτε μετέτρεψαν στο αδίκημα της συμμορίας; Πόσα παραπεμπτικά βουλεύματα δικαιώθηκαν στο ακροατήριο; Κ.λπ.

Επίσης, όσον αφορά στο σωφρονιστικό σύστημα, πόσο σωφρονιστικό είναι; Αποδίδει ως έχει ή απαιτεί βαθιές τομές που κανένας δεν εισηγείται; Σε πόσες περιπτώσεις οι κρατούμενοι εκμεταλλεύονται τις άδειές τους για να διαπράξουν άλλα (συνήθως παρόμοια) αδικήματα; Πόσοι καταδικασμένοι που αποφυλακίζονται με όρους είναι συνεπείς στους όρους αυτούς; Σε πόσες και ποιες φυλακές της χώρας επιδρούν καταλυτικά στους έγκλειστους τα 23Σχολεία Δεύτερης Ευκαιρίας;

Τα προαναφερθέντα αποτελούν το μοναδικό αξιόπιστο κριτήριο για την επιτυχία ή αποτυχία μιας ριζικής μεταρρύθμισης στην ποινική δικαιοσύνη. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία δεν δίνονται στη δημοσιότητα, με αποτέλεσμα να προβαίνει καθένας στην ανάγνωση που επιδιώκει. Η εκτελεστική εξουσία θριαμβολογεί, η δικαστική εξουσία βιώνει τα προβλήματα στην καθημερινή πρακτική, οι δικηγορικοί σύλλογοι επισημαίνουν προβλήματα που δεν επιλύονται και η κοινωνία κατευθύνεται με το λεγόμενο κοινό περί δικαίου αίσθημα. Φυσικά, έτσι τίποτε δεν αλλάζει προς το καλύτερο.

Η Ελληνική Αστυνομία, σε αντίθεση με την Δικαιοσύνη, ανακοινώνει τηρούμενα στατιστικά εγκλημάτων, παρά το γεγονός ότι διατυπώνονται επ’ αυτών πολλές επιφυλάξεις για τον τρόπο τήρησης των δεδομένων και για την ακρίβειά τους. Για παράδειγμα, οι αποκαλούμενες εξιχνιάσεις εγκλημάτων είναι όντως εξιχνιάσεις ή στο δικαστήριο οι κατηγορούμενοι απαλλάσσονται, συνεπώς η εξιχνίαση δεν ήταν και τόσο εξιχνίαση;

Προσωπικά δεν έχω λόγους να αμφισβητώ την καλή βούληση των κατά καιρούς νομοθετών, αλλά δεν η καλή πρόθεση δεν αρκεί. Συχνά τα ιδεολογικά ελατήρια, η προσωπική διαδρομή, οι προσλαμβάνουσες και η βουλησιαρχία είναι κακοί σύμβουλοι στις αποφάσεις. Ασφαλώς, χειρότερος σύμβουλος όλων είναι το δόγμα «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα».

*Του Παναγιώτη Στ. Μπαλακτάρη, δικηγόρου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr