Παναγιώτης Βασταρούχας: Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης σε μια εποχή “τηλεοπτικών δικαστηρίων”

Το χαρακτηριστικό της εποχής που διανύουμε δεν είναι άλλο παρά η απονομή δικαιοσύνης που φαίνεται να απονέμεται παράλληλα τόσο στις αίθουσες των δικαστηρίων, όπου είναι και ο εκ του Συντάγματος τόπος για την απονομή δικαιοσύνης, όσο και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, τηλεοπτικά και έντυπα.

Δημοσιογράφοι που παίρνουν τη θέση δικαστή ή εισαγγελέα, πραγματογνώμονες που διεξάγουν «τηλεοπτική πραγματογνωμοσύνη», συνήγοροι υπερασπίσεως και κατηγορίας που αγορεύουν στα «τηλεοπτικά έδρανα» ενώπιον «τηλεοπτικών δικαστηρίων», επιδεικνύοντας μάλιστα έγγραφα ποινικής ή πολιτικής δικογραφίας.

Η όλη αυτή τηλεοπτική απόδοση ευθυνών διαμορφώνει σαφώς κατά το δοκούν την κοινή γνώμη και επηρεάζει τη κρίση της, μέσω της διέγερσης του θυμικού της. Μια κοινή γνώμη, με διεγερμένο το θυμικό της, που αγανακτά και απαιτεί. Δικαίως απαιτεί, δικαίως αγανακτά. Πρόωρα, όμως, προτού ολοκληρώσει η δικαιοσύνη το έργο της και αποδοθούν αμετάκλητα οι ευθύνες σε επίπεδο ποινικής και πολιτικής διαδικασίας.

Κανένας σεβασμός στο πολύπαθο τεκμήριο αθωότητας του κατηγορουμένου, καθώς ήδη η κοινωνία μέσω των «τηλεδικών» έχει δικάσει και έχει καταδικάσει τον κατηγορούμενο. Κανένας σεβασμός σε θεμελιώδεις αρχές της ποινικής διαδικασίας, μεταξύ των οποίων η αρχή της μυστικότητας της ανακριτικής διαδικασίας, καθότι έγγραφα αυτής επιδεικνύονται ασυστόλως και επανειλημμένως ενώπιον τηλεοπτικών εκπομπών, ακόμα και από συνηγόρους – συλλειτουργούς της Δικαιοσύνης. Κανένας σεβασμός στο θεμέλιο της δικαιοσύνης, που είναι η ανεξαρτησία της. Η «τηλεοπτική δικαιοσύνη» βάλλει την «καρδιά» της δικαιοσύνης, που δεν είναι άλλη από την ίδια της ανεξαρτησία.

Μην ξεχνάμε πως ο δικαστής δεν είναι αποκομμένος από την κοινωνία. Είναι άνθρωπος που έχει κοινωνική ζωή. Τελειώνει την εργασία του. Γυρνάει στην οικογένεια του, συζητά, διαβάζει εφημερίδες, ενημερώνεται, συνομιλεί, ανταλλάσσει απόψεις και διαμορφώνεις θέσεις επί των πραγμάτων, όπως ο κάθε πολίτης και ο κάθε άνθρωπος στην καθημερινότητα του.

Ποσό ανεξάρτητος στην κρίση του μπορεί να είναι ο δικαστής, με μια ήδη διαμορφωμένη κοινή γνώμη επί της υποθέσεως που δικάζει; Ποσό ανεξάρτητοι μπορούν να είναι οι συμμετέχοντες ένορκοι στα Μικτά Ορκωτά Δικαστήρια, όταν αυτοί  είναι απλοί πολίτες, οι οποίοι εκ των προτέρων έχουν δικάσει και έχουν καταδικάσει τον κατηγορούμενο, όσο γίνονταν δεκτές των απόψεων, των αγορεύσεων, των καταδικαστικών τοποθετήσεων και θέσεων;

Η ανεξαρτησία της δικαιοσύνης είναι το διακύβευμα μιας ευνομούμενης κοινωνίας και θα πρέπει να προφυλάσσεται ως κόρη οφθαλμού, καθώς ο καθείς από εμάς επιθυμεί, όταν βρεθεί αντιμέτωπος με τη δικαιοσύνη, να έχει τον φυσικό του δικαστή ανεξάρτητο και αμερόληπτο, που θα κρίνει με βάση το νόμο και τη συνείδηση του, χωρίς να είναι επηρεασμένος από μια οργισμένη κοινή γνώμη που τον έχει ήδη δικαίως ή αδίκως καταδικάσει.

Ο καθένας μας πρέπει να διαφυλάξει τη δικαιοσύνη και την ανεξαρτησία της, όσο μπορεί από το δικό του μετερίζι. Ο δημοσιογράφος θα πρέπει να διατυπώνει αθωωτικές ή καταδικαστικές κρίσεις μόνο μετά από αμετάκλητες αποφάσεις των δικαστηρίων και θα πρέπει να διασφαλίζει την μη διαρροή εγγράφων ποινικής δικογραφίας στη δημοσιότητα. Είναι σαφές ότι ο δημοσιογράφος αναδεικνύει θέματα, παθογένειες. Κανένας δεν το αρνείται αυτό. Τουναντίον, ο δημοσιογράφος όχι μόνο έχει δικαίωμα, αλλά και υποχρέωση να αναδεικνύει τα καλώς και τα κακώς κείμενα, να ενημερώνει το κοινό για όσα συμβαίνουν καθημερινώς γύρω μας. Όπως είναι και θεμιτή η οποιαδήποτε διατύπωση γνώμης, καθότι η ελευθεροτυπία είναι μια από τις  βάσεις του δημοκρατικού μας πολιτεύματος.

Ωστόσο, όλα τα δικαιώματα και οι ελευθερίες σε ένα δημοκρατικό πολίτευμα έχουν όρια και περιορισμούς, έτσι ώστε να μην καταστρατηγούν άλλα δικαιώματα και ελευθερίες, εξίσου συνταγματικά κατοχυρωμένες. Η ελευθερία του τύπου είναι βεβαίως συνταγματικά κατοχυρωμένη, ωστόσο θα πρέπει να ασκείται στο μέτρο που δεν καταστρατηγεί άλλες ελευθερίες ή αρχές του δίκαιϊκού μας συστήματος, όπως αυτή της ανεξαρτησίας της δικαιοσύνης.

Ο συνήγορος και συλλειτουργός της δικαιοσύνης, από την άλλη πλευρά, θα πρέπει να διασφαλίζει την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης και την τήρηση των αρχών της κατά ένα λόγο παραπάνω ως συλλειτουργός της.

Για όλους αυτούς τους λόγους, η Δικαιοσύνη στη χώρα μας είναι ανεξάρτητη, αλλά πρέπει όλοι να σεβόμαστε την ανεξαρτησία της, αποφεύγοντας να βάλουμε εμμέσως κατά αυτής. Όσο υποκαθίσταται η δικαιοσύνη από τηλεοπτικά δικαστήρια, όσο διαρρέουν έγγραφα ποινικής δικογραφίας στη δημοσιότητα, όσο εγείρεσαι το θυμικό της κοινής γνώμης προ αμετάκλητου δικαστικής κρίσεις, η ανεξαρτησία του δικαστή βάλλεται εξωγενώς και στην πραγματικότητα εν τελεί χάνεται και η εμπιστοσύνη του πολίτη σε αυτή, ως άμεσο επακόλουθο.

Η δικαιοσύνη πρέπει να απονέμεται  στο φυσικό της χώρο που είναι τα δικαστήρια και από το αρμόδιο πρόσωπο, που δεν είναι άλλος από τον φυσικό δικαστή. Τα έγγραφα και οι αγορεύσεις πρέπει να δίδονται μόνο στο χώρο αυτόν ενώπιον των αρμοδίων δικαστικών και εισαγγελικών προσώπων, όπως προβλέπεται από το Σύνταγμα και τους νόμους του Ελληνικού Κράτους.

*Παναγιώτης Βασταρούχας, Δικαστής – Αναπληρωματικό μέλος του ΔΣ της ΕνΔΕ

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr