Πανος Λαζαράτος: Περί των νομικών εξελίξεων στο κόμμα των Σπαρτιατών

1. Το έγγραφο της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου κ. Γεωργίας Αδειλίνη προς τον Πρόεδρο της Βουλής των Ελλήνων με το οποίο η Εισαγγελέας ζητά από της Βουλή να αποφανθεί κατά το άρθρο 62 του Συντάγματος ως προς τη χορήγηση ή μη της απαιτούμενηςάδειας για την εξέταση ως υπόπτων τελέσεως του αδικήματος του άρθρου 162 ΠΚ (εξαπάτηση εκλογέων) ένδεκα (11) βουλευτών του κόμματος των Σπαρτιατών πυροδοτεί, όχι μόνο πολιτικές, αλλά και νομικές εξελίξεις σε τρία, τουλάχιστον, επίπεδα (ποινικό, διαδικασίες εκπτώσεως ενώπιον του ΑΕΔ, διακοπή χρηματοδοτήσεως του κόμματος).

Θα σκιαγραφήσω τις εξελίξεις αυτές εν συντομία, δίχως ασφαλώς να λαμβάνω θέση ούτε για τη δικαστικώς αδιάγνωστη ακόμα βασιμότητα των αναφερομένων στο εισαγγελικό έγγραφο ούτε για την πολιτική ορθότητα ή σκοπιμότητα ρυθμίσεων ή πολιτικών ενεργειών, του παρελθόντος, του παρόντος ή του μέλλοντος.

Το σύντομο αυτό άρθρο είναι γραμμένο σε νομικό ύφος, με αμιγώς νομικό περιεχόμενο κατά τρόπο, όσο το δυνατόν, πιο αντικειμενικό, προς πληροφόρηση των αναγνωστών του παρόντος. Άλλωστε ο συγγραφέας του άρθρου είναι νομικός και όχι πολιτικός αναλυτής ή πολιτικός επιστήμων.

2. Τα διαλαμβανόμενα στο εισαγγελικό έγγραφο συνιστούν προϊόν ανακρίσεως για τη βεβαίωση εγκλήματος, η οποία διενεργήθηκε νομίμως,πριν χορηγηθεί η άδεια της Βουλής για άρση της ασυλίας των βουλευτών και ενδεχόμενη δίωξή τους κατ’ άρθρο 56 παρ. 1 ΚΠΔ. Η Βουλή δεν είναι υποχρεωμένη να χορηγήσει την άδεια αυτή, σύμφωνα με το άρθρο 62 εδ. γ΄ του Συντάγματος, το οποίο ορίζει τα εξής:

«Η σχετική άδεια δίδεται από τη Βουλή υποχρεωτικά εφόσον η αίτηση της εισαγγελικής αρχής αφορά αδίκημα το οποίο δεν συνδέεται με την άσκηση των καθηκόντων ή την πολιτική δραστηριότητα του βουλευτή».

Το ενδεχόμενο αδίκημα του άρθρου 162 ΠΚ (εξαπάτηση εκλογέων) συνδέεται αιτιωδώς με την άσκηση των καθηκόντων και σε κάθε περίπτωση με την πολιτική δραστηριότητα των βουλευτών και συνεπώς, εξ αντιδιαστολής, η άδεια της βουλής δεν δίδεται υποχρεωτικά, αλλά κατά τη διαδικασία του άρθρου 83 του Κανονισμού της Βουλής (ΚτΒ).

3. Το άρθρο 83 παρ. 2 του ΚτΒ ορίζει ότι αιτήσεις, όπως αυτή της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, παραπέμπονται αμέσως μετά την υποβολή τους από τον Πρόεδρο της Βουλής στηνΕπιτροπή Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας του άρθρου 43 Α παρ. 1 περ. η΄ ΚτΒ.

Η Επιτροπή αυτή, σύμφωνα με την παρ. 3 του αυτού άρθρου, αφού ακούσει τους 11 βουλευτές, των οποίων ζητείται η άρση της ασυλίας, θα πρέπει να ερευνήσει αν η αποδιδόμενη σε αυτούς πράξη συνδέεται όντως με την πολιτική ή κοινοβουλευτική δραστηριότητα των βουλευτών ή, αντιθέτως, αν η ενδεχόμενη δίωξη, μήνυση ή έγκληση (ή εν προκειμένω η αίτηση της Εισαγγελέως) υποκρύπτει πολιτική σκοπιμότητα. Η Επιτροπή δεν εξετάζει τη βασιμότητα της κατηγορίας κατά των βουλευτών, αλλά συντάσσει σχετική έκθεση εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, πρέπει δε να είναι αιτιολογημένη (άρθρο 83 παρ. 4 ΚτΒ). Η σχετική αίτηση της Εισαγγελέως, κ. Αδειλίνη, θα πρέπει να εγγραφεί υποχρεωτικά στην ημερησία διάταξη της Ολομέλειας της Βουλής μετά την υποβολή της έκθεσης της Επιτροπής Κοινοβουλευτικής Δεοντολογίας, η δε Βουλή θα αποφασίσει κατά τη διαδικασία του άρθρου 108 παρ. 1 ΚτΒ.

4. Τόσο η αίτηση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου όσο και, πολύ περισσότερο, η ενδεχόμενη χορήγηση της άδειας της Βουλής προς άρση της ασυλίας των ένδεκα βουλευτών θα επηρεάσουν σε κάθε περίπτωση τις ήδη εκκρεμούσες ενώπιον του Ανώτατου Ειδικού Δικαστηρίου (ΑΕΔ – Εκλογοδικείο)αιτήσεις εκπτώσεως κατά βουλευτών των Σπαρτιατών, καθώς και όσες άλλες ασκηθούν στην συνέχεια, δεδομένου ότι το σχετικό ένδικο βοήθημα του ν. 345/1976 (αίτηση εκπτώσεως βουλευτών – άρθρα 39επ.) είναι απρόθεσμο. Παρόλο που η ποινική δίκη και ειδικώς τα συμπεράσματα της ανακρίσεως ή η άσκηση ποινικής διώξεως δεν δεσμεύουν τυπικώς το ΑΕΔ, αφού το αντικείμενο της κάθε δίκης είναι διαφορετικό, η φύση των διαπιστουμένων από την ανάκριση ενεργειών είναι τέτοια που το ΑΕΔ δεν είναι δυνατόν να τις αγνοήσει.

Οι διαπιστώσεις της ανακρίσεως, όπως πιστοποιούνται από το εισαγγελικό έγγραφο, είναι ιδίως οι ακόλουθες:

1. Οι ένδεκα βουλευτές των Σπαρτιατώνείχαν επιλεγείαπό τον Ηλία Κασιδιάρη και όχι από τον Βασίλειο Στίγκα.
2. Οι ένδεκα βουλευτές των Σπαρτιατώνεξελέγησανχάρη στη στήριξη του Ηλία Κασιδιάρη (εντυπωσιακή παραδοχή και εκτίμηση ενός γεγονότος που δύσκολα γενικώς εκτιμάται).
3. Οι ένδεκα βουλευτές των Σπαρτιατώναναγνώριζαν ως πραγματικό τους αρχηγότον Ηλία Κασιδιάρη και όχι τον Βασίλειο Στίγκα.
4. Ο Ηλίας Κασιδιάρηςκαθοδηγούσετους ένδεκα βουλευτές από τις φυλακές.
5. Ο Ηλίας Κασιδιάρης μαζί με τους ένδεκα βουλευτές είχαν (η λέξη «είχαν» αφορά τόσο τον Ηλία Κασιδιάρη όσο και τους ένδεκα βουλευτές), μάλιστα προ των εκλογών,εξυφάνεισχέδιο, βάσει του οποίου, αμέσως μετά την εκλογή τους, θα ανέτρεπαν τον Βασίλειο Στίγκα και θα όριζαν ως νέο αρχηγό του κόμματος τον πλήρως ελεγχόμενο από τον Ηλία Κασιδιάρη, Χαράλαμπο Κατσιβαρδά.
6. Επιπλέον, οι ένδεκα αυτοί βουλευτέςθα νέμονταν το ποσό της κρατικής επιχορηγήσεως, έναντι μάλιστα της οποίας το κόμμα των Σπαρτιατών είχε ήδη λάβει ποσό 40.000 € περίπου.
7. Τέλος, σύμφωνα με το ως άνω έγγραφο και ως συνέπεια των ως άνω 6 αιτιάσεων, οι ένδεκα βουλευτέςπροσέφερανστην πραγματικότητα το κόμμα των Σπαρτιατών ως μανδύα νέου πολιτικού κόμματος στον Ηλία Κασιδιάρη, διευκολύνοντάς τον να καταστρατηγήσει τους περιορισμούς εκλγογιμότητας που τάσσονται κατά το άρθρο 32 του π.δ. 26/2012, όπως ισχύει.

5. Τα επτά αυτά στοιχεία, που πιστοποιούνται στο έγγραφο – αίτηση της Εισαγγελέως του Αρείου Πάγου ως αποτέλεσμα ανακρίσεως, φαίνεται να πληρούν,εφόσον κριθεί ότι ισχύουν, την αντικειμενική υπόσταση του άρθρου 162 ΠΚ, το οποίο έχει λέξη προς λέξη ως ακολούθως:

«Όποιος με ψευδείς ειδήσεις ή συκοφαντικές διαδόσεις που ανάγονται στο πρόσωπο κάποιου υποψηφίου ή με άλλο τρόπο εξαπατά εκλογέα (σε αυτό αναφέρονται οι αιτιάσεις) με αποτέλεσμα αυτός […] να μεταβάλλει το εκλογικό του φρόνημα σε κάποια από τις εκλογές ή τα δημοψηφίσματα του άρθρου 161 ΠΚ τιμωρείται με φυλάκιση έως 2 έτη ή χρηματική ποινική» (πρόκειται περί πλημμελήματος).

Ο τρόπος που έχει συνταχθεί το εισαγγελικό έγγραφο φέρει αναμεμειγμένο στο αδίκημα αυτό και τον Ηλία Κασιδιάρη, είτε ως ηθικό αυτουργό, είτε, ενδεχομένως, και ως συνεργό στο αυτό αδίκημα του άρθρου 162 ΠΚ.

6. Όπως έχω ξανά επισημάνει, το ΑΕΔ θα βρεθεί στην δύσκολη θέση να κρίνει εάν το άρθρο 29 παρ. 1 Συντ., μετά την ψήφιση νόμου που το εξειδικεύει (λόγω της ενυπάρχουσας σε αυτό σιωπηρής επιφυλάξεως νόμου), καθιερώνει πλέοναυτοτελώς νέο λόγο εκπτώσεως βουλευτών, η δράση των οποίων δεν εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, παρόλο που ούτε η συνταγματική διάταξη ούτε το άρθρο 32 του π.δ. 26/2012 αναφέρονται expressis verbis, ρητά δηλαδή, στην λέξη «έκπτωση» ή σε λόγο εκπτώσεως. Εντούτοις, προσεκτική ανάγνωση των διατάξεων και κυρίως τελολογική θεώρησή τους, αλλά και συστηματική ερμηνεία σε συνδυασμό με τα άρθρα 55 παρ. 2, 56 και, ιδίως, 57 παρ. 1, 2 και 3 Συντ., είναι δυνατόν να οδηγήσουν το ΑΕΔ στο συμπέρασμα ότι υφίσταται αρχικός ή επιγενόμενος λόγος εκπτώσεως των βουλευτών των Σπαρτιατών, εφαρμοζομένων σε δικονομικό επίπεδο των άρθρων 39επ. του ν. 345/1976. Την ευρεία αυτή ανάγνωση του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ. ως καθιερώνοντος αυτοτελούς νέου λόγου εκπτώσεως των βουλευτών, θεωρώ νομικώς εφικτή και σε κάθε περίπτωση μεθοδολογικώς όχι a priori αδύνατη.

7. Σε κάθε περίπτωση, αίτηση εκπτώσεως μπορεί να γίνει ακόμα και σήμερα από υποψήφιο βουλευτή με έννομο συμφέρον κατ’ άρθρα 33επ. του ν. 345/1976. Το ΑΕΔ θα κληθεί να αποφασίσει για τη δυνατότητα εφαρμογής τους, ήτοι για το παραδεκτό και το βάσιμο της σχετικής αιτήσεως.

Σε περίπτωση που οι ένδεκα βουλευτές των Σπαρτιατών εκπέσουν, για λόγο που θα αφορά το σύνολο του κόμματος των Σπαρτιατών, ήτοι εφόσον θεωρηθεί ότι ο Ηλίας Κασιδιάρης αποτελούσε ή και αποτελεί τον πραγματικό αρχηγό του κόμματος, οι βουλευτές που θα εκπέσουν θα πρέπει να αντικατασταθούν από τους βουλευτές άλλων κομμάτων που ακολουθούν σε αριθμό ψήφων τον εκπεσόντα βουλευτή στην οικεία περιφέρεια.

Ούτε η επανάληψη εκλογών, ούτε η μείωση του αριθμού των 300 βουλευτών κατά 11, ούτε βέβαια η αντικατάσταση των εκπεσόντων βουλευτών με άλλους βουλευτές του κόμματος των Σπαρτιατών στους οποίους, ενδεχομένως, θα συντρέχει ο ίδιος λόγος εκπτώσεως συνιστούν νομικώς ορθές λύσεις. Η προτεινόμενη εδώ λύση είναι αυτή που συνάδει περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη με την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας αλλά και τη συνεπή επιβεβλημένη και απαρέγκλιτη εφαρμογή του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ., το οποίο δεν είναι δυνατόν να καταστρατηγείται.

8. Τέλος, σε περίπτωση που ασκηθεί ποινική δίωξη και επιβληθεί προσωρινή κράτηση για τα εγκλήματα των άρθρων 187 και 187 Α ΠΚ κατά εκείνου που ασκεί την πραγματική διεύθυνση του κόμματος ή κατά περισσοτέρων του 1/5 των βουλευτών του κόμματος των Σπαρτιατών, αναστέλλεται,σύμφωνα με το άρθρο 7 Α ν. 3023/2002, κάθε είδους κρατική χρηματοδότηση και οικονομική ενίσχυση προς το κόμμα, μετά από απόφαση της Βουλής με ονομαστική ψηφοφορία και την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των Βουλευτών.

Εν προκειμένω, δεδομένου ότι ο Ηλίας Κασιδιάρης έχει ήδη καταδικαστεί για έγκλημα του άρθρου 187 ΠΚ, τυχόν διάγνωση από το ΑΕΔ ή άλλο δικαστήριο ότι ο τελευταίος ασκούσε την πραγματική διεύθυνση του κόμματος των Σπαρτιατών στην έκταση, εν όλω ή εν μέρει, και με τον τρόπο που αναφέρονται στην εισαγγελική παραγγελία, είναι άκρως πιθανό να οδηγήσει στην ενεργοποίηση του άρθρου 7 Α του ν. 3023/2002 και στην αναστολή της κρατικής χρηματοδοτήσεως του κόμματος των Σπαρτιατών.

9. Οι επερχόμενες εξελίξεις μπορεί να οδηγήσουν σε συγκεκριμενοποίηση της νομικής επιχειρηματολογίας, για την οποία ο συγγραφέας του παρόντος άρθρου επιφυλάσσεται.

*Πάνος Λαζαράτος, Καθηγητής Δημοσίου Δικαίου 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr