Σπυρίδων Γ. Χριστόφιλος: Δίκη Μητροπολίτη Κέρκυρας – Σύγκρουση ιερού και νομικού καθήκοντος

Την 9η Ιουνίου δικάζεται για δεύτερη φορά ο Μητροπολίτης Κερκύρας, κατηγορούμενος ότι παραβίασε τις περιβόητες ΚΥΑ με τα μέτρα περί τον κορονοϊό. Κατηγορείται ότι διέπραξε το εξής φοβερό, η ΚΥΑ προέβλεπε τη συμμετοχή έως έξι (6) ιερέων για ιερουργίες στους μητροπολιτικούς ναούς ,ενώ εκείνος χρησιμοποίησε εννέα (9) ιερείς προκειμένου να τελεστεί το ιερό και αιωνόβιο έθιμο του κερκυραϊκού λαού, ήδη από το 1630, αυτό της περιφοράς του σκηνώματος του Αγίου Σπυρίδωνα την Κυριακή των Βαΐων. Το φοβερό ήταν, ότι παραβιάσθηκε  η ΚΥΑ, διότι χρησιμοποιήθηκε ο ελάσσων πλην όμως απολύτως αναγκαίος αριθμός ιερέων προκειμένου να κρατούν τα ιερά λείψανα και ιερά σκεύη και να πραγματοποιηθεί η περιφορά του σκηνώματος του Αγίου με τον ελάχιστο σεβασμό που προσήκει αλλά και να μην λάβει χώρα το αδιανόητο, ήγουν να μην υπάρξει ο κίνδυνος να ριφθούν τα άγια στο έδαφος. Κατηγορείται ότι προέβη και στην Κοινωνία του Μυστηρίου της Θείας Μεταλήψεως σε τρείς (3) ανθρώπους, καθ’ υπέρβαση των προβλεπομένων

Η δίκη του Μητροπολίτη δεν είναι μια απλή υπόθεση αλλά μια δίκη με προεκτάσεις που αφορούν συνταγματικά δικαιώματα κι ελευθερίες, με προεκτάσεις που άπτονται της εμβάθυνσης και θεωρίας του ποινικού δικαίου αλλά και αγγίζουν κορυφαία θεολογικά ζητήματα, όπως της ομολογίας πίστεως. Είναι μια δίκη που πολλοί είπαν, μεταφορικά, πως σε αυτήν δικάζεται η Εκκλησία και η Θεία Κοινωνία.

Η πρώτη δίκη έγινε τον Οκτώβριο του 2020 οπότε εκδόθηκε μια ιστορική και πολυσήμαντη απόφαση που αθώωσε τον Μητροπολίτη. Επειδή τυπικώς, πράγματι είχε παραβιασθεί ο επιτρεπόμενος αριθμός συμμετεχόντων στην ιερουργία, το δικαστήριο δέχθηκε τους αυτοτελείς ισχυρισμούς που πρόβαλε η υπεράσπιση με την πρότασή της να εφαρμοσθεί ένα νέο άρθρο του Ποινικού Κώδικα {αρθ. 33},το οποίο ορίζει ότι η πράξη δεν καταλογίζεται στον δράστη όταν αυτή τελέστηκε στο πλαίσιο σύγκρουσης καθηκόντων που οδήγησαν σε ανυπέρβλητο  ηθικό δίλλημα στο οποίο επικράτησε εντός της συνειδήσεως του δράστη ότι το ηθικό ή ιερό καθήκον ήταν αξιακά σπουδαιότερο από το νόμιμο καθήκον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, εντός της συνειδήσεως του Μητροπολίτη έλαβε χώρα το τραγικό δίλημμα της επιλογής μεταξύ του ιερού  καθήκοντος, της διατήρησης της ιεράς παράδοσης και των Μυστηρίων ή της εφαρμογής της ΚΥΑ. Κατίσχυσε εντός του κι ένεκα του λειτουργήματός του ως Ιεράρχου ότι το ιερό καθήκον ήταν υπέρτερο αξιακά από μία μικρά παραβίαση στα ποσοτικώς προβλεπόμενα στη διάταξη του νόμου. Εις το άρθρο 33 ΠΚ τελεσφόρησε η άποψη καθηγητών που αναδείχθηκαν κορυφές της ποινικής θεωρίας [Χωραφάς, Μαγκάκης, Μανωλεδάκης, Ανδρουλάκης,βλ. μεταξύ άλλων Ι. Μανωλεδάκη Μελέτες για εμβάθυνση στο Ποινικό Δίκαιο, σελ. 220-232] οι οποίοι  πάγια υποστήριζαν ότι πρέπει να ενσωματωθεί στον ΠΚ η λεγόμενη ηθική συγγνωστή πλάνη, η οποία υφίσταται όταν ο δράστης οδηγείται στην πράξη ένεκα αφεύκτου υπαιτιότητας λόγω βιωμένης εσωτερικής ηθικής , η οποία όμως ηθική, αυτό είναι πολύ σημαντικό, είναι συμβατή με την κοινωνική ηθική. Για την χριστιανική ηθική , όλοι αυτοί οι άνθρωποι του πνεύματος, πολλοί δε εξ αυτών προοδευτικών αντιλήψεων, αποφάνθηκαν  ότι αφορά αναπόσπαστο κομμάτι της κρατούσας δικαιοκοινωνικής ηθικής. Το πλέον σημαντικό όμως δι’ εμέ , ειδικά σε μια χώρα σαν τη δική μας, με την τεράστια κληρονομιά στα θέματα της φιλοσοφίας του δικαίου, που επωμίζει και τον σύγχρονο νομικό κόσμο με το βαρύ καθήκον και πεπρωμένο να σταθεί αντάξιος αυτής, είναι ότι στα άρθρο 33 ΠΚ ενσωματώθηκε η αντίληψη της σύγκρουσης και κατίσχυσης του ιερού έναντι του νομικού καθήκοντος. Αντίληψη που αναδεικνύεται σε πολλά αξεπέραστα έργα των κλασικών, όπως φερ’ ειπείν στην Αντιγόνη, η οποία αψηφά τον θεσμό του τυράννου και παραβιάζοντας εναν άδικο τυραννικο νόμο, θάβει τον νεκρό, πολυαγαπημένο της αδερφό Πολυνείκη. Η διαλεκτική της προβληματικής της σύγκρουσης αυτής μεταξύ ιδεας και ανθρωπίνου δικαίου τελειούται στο λυσιτελέστερο έργο περί δικαίου όλων των αιώνων, την περίφημη πλατωνική Πολιτεία,. Σ’ αυτήν ο δαιμόνιος διδάσκαλός διακρίνει αυτό που αποκαλούμε νόμο, θετό δίκαιο (που πολλάκις είναι προϊόν της κακίας και της ιδιοτέλειας των κυβερνώντων) κι εκείνο το ύψιστης σημασίας για τις πόλεις και τους ανθρώπους αγαθό, που είναι η ιδέα του δικαίου, είναι η ίδια η Δικαιοσύνη, τα στοιχεία της οποίας, (δεν δύναται να αποδοθούν σε αυτό το άρθρο) συγκροτούν το αέναο αξιολογικό κριτήριο δια του οποίου ο Λόγος αποφαίνεται αν ένας νόμος πρέπει να υπάρχει, δηλαδή αν ένας νόμος είναι δίκαιος ή άδικος, για να το εκφράσουμε απλά.

Ο εισαγγελεύς όμως παρά ταύτα άσκησε έφεση κι ο Μητροπολίτης δικάζεται εκ νέου στο Τριμελές Πλημμελειοδικείο Κερκύρας την 9η Ιουνίου. Έγιναν σε όλη την Ελλάδα συναυλίες κι εκδηλώσεις και τραπέζια και συναθροίστηκε κόσμος και παραβιάστηκαν οι ΚΥΑ με πολύ εντονότερο τρόπο και δεν ασκήθηκε δίωξη. Έγιναν εορτασμοί Πρωτοχρονιάς και Πρωτομαγιάς και διαδηλώσεις και συναθροίστηκε πλήθος και δεν ασκήθηκε δίωξη. Μπορούν να πουν οι ενάντιοι αυτό δεν σημαίνει, ας ασκείτο δίωξη και σε αυτούς αλλά καλώς ασκήθηκε και στους ιερείς. Δεκτόν, αλλά ως ένα βαθμό, διότι η ισότης και η ισονομία είναι θεμέλιο του κράτους δικαίου και ουδείς μπορεί να χρησιμοποιεί το νόμο επιλεκτικά και κατά το δοκούν.

Εξάλλου το μείζον νομικό και πραγματικό διακύβευμα στην υπόθεση είναι ότι ουδέποτε ο Μητροπολίτης Κερκύρας έθεσε σε διακινδύνευση την δημόσια υγεία. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδιανόητο καθώς ο χριστιανισμός είναι η κατ’ εξοχήν ανθρωπιστική θρησκεία και ουδέποτε θα ενέτασσε στην ιερουργία ή στο κήρυγμά του τη διακινδύνευση της υγείας όλων, πόσω μάλλον των ίδιων των ιερέων και των πιστών που προσέρχονται στην Εκκλησία. Οπότε παρέλκουν οι φαρισαϊκές υποδείξεις για το αγαθό και την αξία της ανθρώπινης ζωής σε αυτούς πιστεύουν. Ο Μητροπολίτης εμφατικά σε κάθε δημόσιο κήρυγμά του και στην τέλεση της ιερουργίας της Κυριακής των Βαΐων ζήτησε κι επέβαλε την τήρηση των μέτρων προφύλαξης από τη μετάδοση του ιού (αποστάσεις, μάσκες, κλπ). Τούτο είναι αυταπόδεικτο κι αδιαμφισβήτητο διότι ουδείς εκ των μετεχόντων ασθένησε ή διαγνώσθηκε θετικός στον ιό. Δεν κατηγορείται ότι προσέβαλε τη δημόσια υγεία. Κατηγορείται ότι παραβίασε το περιεχόμενο των ΚΥΑ. Περιεχόμενο όμως που από πολλούς εκρίθη ως άστοχο, αντιφατικό κι ανόητο (άνευ νοήματος) σε πολλές περιπτώσεις και ειδικά σε μέτρα που αφορούσαν την θρησκευτική λατρεία. Δεν ήταν αντιφατικό περαν της προσβολης  του πυρήνα της χριστιανικής πίστεως ότι δεν έκρουσαν οι καμπάνες και δεν ήχησε από τα μεγάφωνα το Χριστός Ανέστη;. Μήπως ο ήχος θα μετέδιδε τον ιό; Δεν ήταν ανευ νοήματος ότι η Ανάσταση το έτος 2021 έγινε στις 9 μμ αντί στις 12 μμ; Τα μέτρα από απόψεως δικαίου και συνταγματικότητας κρίνονται με βάση την εφαρμογή της αρχής της αναλογικότητας που σταθμίζει αν ένα μέτρο είναι πρόσφορο, αναγκαίο και τελεί σε εσωτερική αλληλουχία με τον επιδιωκόμενο σκοπό. Το ότι η Ανάσταση τελέστηκε στις 9 μμ όχι μόνον δεν είχε ουδεμία συνάρτηση με το σκοπό της κοινωνικής αποστασιοποίησης κι αποφυγής συνωστισμού αλλά υπονόμευε περισσότερο τη δημόσια υγεία διότι το νωρίτερο της ώρας οδήγησε σε συνάθροιση μεγαλύτερου πλήθους πιστών, ακόμη και τους γηραιότερους, που δεν θα προσείρχοντο εάν τελείτο κανονικά στις 12 μμ . Μέτρα σαν αυτό κατέστησαν την στιβαρότερη οντότητα της λογοκρατίας και της επιστήμης, τον νόμο, σε περίγελο, που εκφράστηκε με την δικαιολογημένη κοινωνική ειρωνεία στις «12 κολλάει στις 9 δεν κολλάει».

Είμεθα αισιόδοξοι ότι και οι δικαστές του Τριμελούς θα οδηγηθούν σε μία ανάλογη απόφαση μεγάλης εμβέλειας και σύνθετης δικανικής κρίσης που θα εμβαθύνει στη θεωρία του ποινικού δικαίου, των συνταγματικών αρχών και της φιλοσοφίας. Εις μία σύνθετη δικανικήν κρίση που θα διορθώνει τις αστοχίες της πολιτικής εξουσίας αποκαθιστώντας  κάτι τόσο σημαντικό για την κοινωνική συνοχή, το κοινό περί δικαίου αίσθημα. ‘Αλλωστε επιβάλλεται να αναφέρουμε πως η σπουδαία απόφαση του Μονομελούς έγινε οδηγός για τη νομολογία και σε μία εξαιρετική κι εμβριθή εισαγγελική πρόταση της Εισαγγελίας Νάξου σε ομοειδή περίπτωση με του Μητροπολίτη δεν ασκήθηκε δίωξη σε ιερέα ο οποίος προέβη στην κοινωνία της Θείας Μετάληψης των πιστών, με το ανάλογο σκεπτικό κι εφαρμογή του άρθρου 33 ΠΚ περί άρσεως του καταλογισμου

Εξαλλου θεολογικά, η απάντηση έχει ήδη δοθεί. Ο ιερεύς, ο Ιεράρχης δεν είναι του κόσμου τούτου, είναι υπερκόσμιος {όπως λέγη ο ιερός Χρυσόστομος}. Δεν αποβλέπει στους εγκόσμιους κριτές αλλά στον αληθινό Κριτή, στο jus divinum {Αυγουστίνος, Ακινάτης }, στο Θεϊκό Δίκαιο και όχι στο ανθρώπινο. Σε εκείνο το θείο Δίκαιο, όσο περισσότερο διώκεται κανείς για την ομολογία Πίστεως τόσο ψηλότερα αναρριχάται στα βάθρα του Παραδείσου. Στον λογισμό εκείνων που διαισθάνονται τη χριστιανική Αλήθεια ως τη μόνη ελπίδα ο Κερκύρας Νεκτάριος έχει αναγνωρισθεί ως ένας από εκείνους τους ιεράρχες της χριστιανικής παράδοσης που ανταποκρίθηκαν στην αρετή, την αγάπη και τη θυσία που προσδοκώνται από τον αληθινό Ιεράρχη. Στη συνείδηση των πιστών έχει κριθεί πως θα έπρεπε να τιμάται κι όχι να διώκεται.

* Σπυρίδων Γ. Χριστόφιλος, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, Συνήγορος Μητροπολίτη Κερκύρας

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr