Σπυρίδων Γ. Χριστόφιλος: Κατάφορα αντισυνταγματική και ανορθολογική η απαγόρευση εισόδου σε περίκλειστους χώρους

Εντύπωση προκαλεί, η ελαφρότητα με την οποία ανακοινώνεται, η πρόθεση για κατάλυση των θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων και ελευθεριών των πολιτών δια της απαγόρευσης εισόδου ενός πολίτη σε περίκλειστο χώρο ή επιχείρηση εκ του γεγονότος ότι δεν θα έχει προβεί σε εμβολιασμό για συγκεκριμένο μόνο ιό, τον περιώνυμο πλέον Covid-19. Γεγονός που θα συνιστά απαράδεκτη διάκριση, διαχωρισμό και διχασμό των πολιτών, σε εμβολισμένους και ανεμβολίαστους, αλλά και πράξη πρόδηλα αντισυνταγματική. Για τον λόγο αυτό, το Συμβούλιο της Ευρώπης, στο ψήφισμα ‘2361’ της Κοινοβουλευτικής Συνέλευσης της 27ης Ιανουαρίου 2021, διασφάλισε στο ‘7.3.1’ ότι ‘οι πολίτες ενημερώνονται ότι ο εμβολιασμός δεν είναι υποχρεωτικός και ότι κανείς δεν πιέζεται πολιτικά, κοινωνικά ή με άλλο τρόπο να εμβολιαστεί, εάν δεν το επιθυμεί’.

Και επέκεινα στο ‘7.3.2’ διασφαλίζει ‘ότι κανείς δεν υφίσταται διακρίσεις για το ότι δεν έχει εμβολιαστεί, λόγω πιθανών κινδύνων για την υγεία ή επειδή δεν θέλει να εμβολιαστεί’. Το Συμβούλιο της Ευρώπης είναι το κατεξοχήν όργανο που ορίζει τους κανόνες και τα πρότυπα για τη τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, την κοινοβουλευτική δημοκρατία και το κράτος δικαίου. Διερωτάται, λοιπόν κανείς, πώς μπορεί η ελληνική πολιτεία να περιφρονεί χωρίς περίσκεψη τις καθαρές του θέσεις που εκφράζουν τα κεκτημένα του ευρωπαϊκού πολιτισμού για την αξία του ανθρώπου. 

 Η αντισυνταγματικότητα και η αντίθεση στο νόμο ενός τέτοιου μέτρου είναι προφανής, διότι: ο εμβολιασμός είναι ιατρική πράξη καθόσον όπως ορίζεται στον Κώδικα ιατρικής δεοντολογίας στο άρθρο 1, ο οποίος έχει περιβληθεί κύρος νόμου (Ν.3418/2005), ‘’Ιατρική πράξη είναι κάθε πράξη που διενεργείται με σκοπό την με οποιαδήποτε επιστημονική μέθοδο πρόληψη…’’, για την οποία ο ίδιος νόμος ξεκάθαρα ορίζει στο άρθρο 12 ότι απαιτείται συναίνεση ‘’ …δεν επιτρέπεται να προβεί στη διενέργεια οποιασδήποτε ιατρικής πράξης χωρίς την προηγούμενη συναίνεση…’’, ομοίως και η Σύμβαση του Οβιέδο για τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ιατρική και τη βιοϊατρική που και αυτή έχει καταστεί νόμος του ελληνικού κράτους (Ν.2619/1998) θέτει ως αδιαπραγμάτευτο όρο για την πραγματοποίηση ιατρικής πράξης την ελεύθερη και ενημερωμένη συναίνεση (informed consent) του υποβαλλόμενου σε αυτήν, καθώς στο άρθρο 5 ορίζεται ‘’επέμβαση σε θέματα υγείας μπορεί να υπάρξει μόνον αφού το ενδιαφερόμενο πρόσωπο δώσει την ελεύθερη συναίνεσή του…’’. 

Από συνταγματικής απόψεως παραβιάζεται το θεμελιώδες δικαίωμα της ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας και το 5ο άρθρο του Συντάγματος, το οποίο ορίζει ‘’Καθένας έχει δικαίωμα να αναπτύσσει ελεύθερα την προσωπικότητά του…’’, εν προκειμένω η έκφανση της ελεύθερης άσκησης της προσωπικότητας αφορά την ελευθερία να μην διαθέτει κανείς το σώμα του για ιατρική πράξη, ως επιμέρους εκδήλωση της αυτοδιάθεσης και αυτοπροσδιορισμού της προσωπικότητας του καθενός και να μην έχει συνέπειες δια την ελευθερία του αυτή.

Περαιτέρω, η παραβίαση του δικαιώματος της συναίνεσης ακόμα και με έμμεσο τρόπο ή με διακρίσεις προσβάλλει ευθέως και το θεμελιώδες δικαίωμα της αξίας του ανθρώπου που κατοχυρώνεται στο 2ο άρθρο του Συντάγματος, το οποίο ορίζει ότι ‘Ο σεβασμός και η προστασία της αξίας του ανθρώπου αποτελούν την πρωταρχική υποχρέωση της πολιτείας…’. Η αξία του ανθρώπου ουδέποτε μπορεί να αποτελέσει μέσο για την επίτευξη άλλου σκοπού, οποιοσδήποτε και αν είναι αυτός ακόμα και αν υποτεθεί ότι είναι η ασφάλεια ή η δημόσια υγεία. Η αξία του ανθρώπου είναι αυτοσκοπός. Ενδεχόμενη θυσία της ελευθερίας για μια επικαλούμενη επίτευξη ασφάλειας ή δημόσιας υγείας συνιστά εγκατάλειψη του συνταγματικού κράτους και προσχώρηση εντός του πεδίου της σκιάς του απολυταρχισμού και του αυταρχισμού. 

Εις αυτούς που με αδολεσχία επικαλούνται ότι και το δικαίωμα της αξίας του ανθρώπου και της ελεύθερης άσκησης της προσωπικότητας μπορεί να περιοριστεί χάριν της δημόσιας υγείας ή της ασφάλειας ανταπαντούμε: Πρώτον, ότι μια γενική και αόριστη επίκληση της δημόσιας τάξης ή της δημόσιας υγείας χωρίς ειδική και απολύτως τεκμηριωμένη επιστημονική αιτιολόγηση δεν αρκεί για την καταπάτηση των συνταγματικών ελευθεριών και δικαιωμάτων, απαιτείται σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας να αποδειχθεί ότι το μέσο δια του οποίου περιορίζεται το δικαίωμα της ελεύθερης άσκησης της προσωπικότητας είναι το πλέον πρόσφορο! Τούτο γεννά και προφανή ορθολογικά ερωτήματα, η απάντηση των οποίων θα καταδείξει αν είναι πρόσφορή η απαγόρευση της εισόδου του μη εμβολιασμένου σε περίκλειστο χώρο. Αφού ο εμβολιασμένος είναι δυνητικά φορεύς του ιού και μπορεί να τον μεταδώσει, τί προσφέρει μια διάκριση υπέρ του? Αφού ο εμβολιασμένος έχει θωρακιστεί από τον ιό, εξ όσων υποστηρίζουν, και δεν κινδυνεύει πλέον, προς τί ο καταναγκασμός του άλλου πολίτη? Δεν υφίσταται ορθολογική και επιστημονική απάντηση ως προς αυτά και ο νόμος πρέπει απαραιτήτως να θεμελιώνεται στον ορθό Λόγο.

Δεύτερος και μείζονος σημασίας συνταγματικός λόγος και απάντηση είναι ότι τα δικαιώματα περιορίζονται και κάμπτονται αλλά ουδέποτε σε σημείο που θίγεται ο πυρήνας του δικαιώματος, δηλαδή ποτέ δεν μπορεί να περιοριστεί ένα δικαίωμα στο διηνεκές διότι τοιουτοτρόπως εξαλείφεται η έννοια και η υπόσταση του ίδιου του δικαιώματος. Γι΄ αυτού ουδέποτε κατά τη συνταγματική θεωρία και τάξη δεν μπορεί στο διηνεκές επί παραδείγματι, να απαγορευτεί σε κάποιον να εισέλθει σε εστιατόριο ή αεροπλάνο αν δεν εμβολιαστεί για τον Covid-19. Διότι τότε θίγεται ο πυρήνας, η ίδια η υπόσταση της αξίας του ανθρώπου και όπως γνωρίζουμε από τις θετικές επιστήμες όταν θίγεται ο πυρήνας επίκειται έκρηξη.

Πέραν τούτων πρέπει να επισημάνουμε ότι επουδενί δεν μπορεί ένας ιδιώτης είτε εργοδότης, είτε ιδιοκτήτης επιχειρήσεως να περιορίσει συνταγματικά δικαιώματα, κάτι τέτοιο είναι αδιανόητο για τη συνταγματική έννομη τάξη. Τα συνταγματικά δικαιώματα περιορίζονται μόνο με νόμο του κράτους και υπό την αρχή της αναλογικότητας. Σε περίπτωση που ιδιώτης [π.χ. σινεμά ή εστιατόριο] παραβιάσει κάτι τέτοιο μπορεί να υποχρεωθεί σε αποζημίωση λόγω αδικοπραξίας με την επέλευση αυτού που στα νομικά ορίζεται ως έμμεση τριτενέργεια και συνοψίζεται εν προκειμένω στην υποχρέωση όλων, όχι μόνο του κράτους αλλά και των ιδιωτών στο σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, της αξίας  και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου.

Καθόσον όμως τα μέτρα αυτά αφορούν την καθημερινή μας ζωή και ο πολίτης δεν μπορεί να προστρέχει διαρκώς στα δικαστήρια, τα προβλήματα αυτά της νέας εποχής δεν είναι μόνο νομικά αλλά ιδίως πολιτικά. Δικαιοπολιτικά θα μπορούσαμε να πούμε πιο εύστοχα. Απαιτείται ένας αναστοχασμός του πολίτη για τις σχέσεις του με την εξουσία πλέον. Απαιτείται ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο. Επί του πρακτέου απαιτείται ένα πολιτικός φορέας, ένα πολιτικό κόμμα, αν θέλετε, που πρωταρχική προγραμματική του θέση θα είναι αυτό που μέχρι πέρυσι θεωρούσαμε αυτονόητο, η διασφάλιση της ελευθερίας του ατόμου και του πολίτη στην καθημερινότητα του.  

Πάλι η ευθύνη και το χρέος επιστρέφει στον Ελληνα πολίτη, γιατί αυτός, ο καθένας από εμάς είναι ο αληθινός θεματοφύλακας των συνταγματικών δικαιωμάτων και ελευθεριών. Η ανάσχεση πολλών μέτρων της νέας εποχής που μάλλον διαστροφή εκφράζουν παρά πρόοδο ή επιστημονικότητα, στηρίζεται στην ελπίδα ότι ο πολίτης δε θα λησμονήσει τη δεύτερη παράγραφο της ακροτελεύτιας διάταξης του Συντάγματος που ορίζει ότι ‘Ο σεβασμός στο Σύνταγμα και στους νόμους που συμφωνούν με αυτό και η αφοσίωση στην Πατρίδα και την Δημοκρατία αποτελούν υποχρέωση όλων των Ελλήνων’!

Σπυρίδων Γ. Χριστόφιλος – Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω – L.LM,y Δ.Ν. Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Δικαίου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr