Σπύρος Βλαχόπουλος: Δημόσια και ιδιωτικά Πανεπιστήμια – Μια ακόμη λάθος προτεραιοποίηση στον δημόσιο λόγο

Ο δημόσιος λόγος το τελευταίο χρονικό διάστημα κυριαρχείται από το ζήτημα της ίδρυσης των παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων στη Χώρα μας. Στο επίκεντρο βρίσκεται βεβαίως η συνταγματική προβληματική, στο πλαίσιο της οποίας υποστηρίζονται διαφορετικές απόψεις. Σύμφωνα με την πιο «αυστηρή» εκδοχή που στηρίζεται στο γράμμα του Συντάγματος,  το άρθρο 16 απαγορεύει την εγκατάσταση παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την ίδια άποψη, η δυνατότητα αυτή μπορεί να προκύψει μόνο μέσω της οδού της συνταγματικής αναθεώρησης. Η αντίθετη άποψη υποστηρίζει ότι η εγκατάσταση αλλοδαπών πανεπιστημίων, ακόμη και κερδοσκοπικού χαρακτήρα, αποτελεί επιταγή του ενωσιακού δικαίου. Και, τέλος, υπάρχει και μια ενδιάμεση άποψη, η οποία, στο πλαίσιο μιας συνδυασμένης ερμηνείας συνταγματικού και ενωσιακού δικαίου, δέχεται ότι το Σύνταγμα επιτρέπει την εγκατάσταση μόνο ιδρυμάτων μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και υπό την προϋπόθεση της κρατικής εποπτείας που θα διασφαλίζει την ποιοτική παροχή εκπαιδευτικών υπηρεσιών.

Εκεί όμως βρίσκεται η ρίζα των προβλημάτων της ανώτατης εκπαίδευσης στη Χώρα μας; Χωρίς να υποβαθμίζεται η σημασία του, το νομικό ζήτημα για το εάν επιτρέπεται ή όχι η εγκατάσταση παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων, θα κριθεί από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Ίσως μάλιστα χρειαστεί και η αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρόκειται για μια διαδικασία που ενδέχεται να διαρκέσει πολλά χρόνια. Είτε εγκατασταθούν όμως είτε όχι τα παραρτήματα αλλοδαπών πανεπιστημίων, το κύριο ζήτημα είναι η κατάσταση στο ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο. Σε αυτό το Πανεπιστήμιο, το οποίο υπέστη μια άνευ προηγουμένου υποχρηματοδότηση και υποστελέχωση από τη δεκαετία του 2010 και μετά, όταν μπήκε στην αναλογία 1 προς 5 (μια πρόσληψη καθηγητή για κάθε πέντε συνταξιοδοτήσεις) και μετά στην αναλογία 1 προς 1 (μια πρόσληψη καθηγητή για κάθε μια αποχώρηση), που ούτε όμως και αυτή τηρήθηκε στην πράξη. Σε αυτό το Πανεπιστήμιο που υποδέχεται πολύ μεγαλύτερο αριθμό φοιτητών από αυτόν που μπορεί να υποδεχθεί (με πολλές ειδικές κατηγορίες και πολλές μεταγραφές), επειδή η εκάστοτε πολιτική εξουσία δεν επιθυμεί να αναλάβει το πολιτικό κόστος να αποδεχθεί τις τεκμηριωμένες προτάσεις των Σχολών. Σε αυτό το Πανεπιστήμιο που δοκιμάζεται ακόμη, παρά τα όποια βήματα προόδου, από μια απίστευτη γραφειοκρατία για την εκλογή καθηγητών και για την εκτέλεση ακόμη και του πιο απλού και πιο φθηνού ερευνητικού προγράμματος.

Παρόλα ταύτα, το ελληνικό δημόσιο Πανεπιστήμιο αντέχει και παραμένει πολύ ψηλά στη συνείδηση της κοινής γνώμης, ακόμα και στην παρούσα πολύ δύσκολη συγκυρία. Γιατί; Γιατί, μέσα σε όλες αυτές τις αντιξοότητες, παρείχε, παρέχει και θα παρέχει εκπαιδευτικό έργο υψηλού επιπέδου. Γιατί υποδέχεται και εκπαιδεύει φοιτητές, οι οποίοι συχνά συνεχίζουν τις σπουδές τους και διαπρέπουν σε μεταπτυχιακό και διδακτορικό επίπεδο στο εξωτερικό. Γιατί μπορεί και προσαρμόζεται στις απαιτήσεις των καιρών, αξιοποιώντας την τεχνολογία. Έχει άραγε αναρωτηθεί κανείς τι χρειάστηκε για να διοργανωθούν σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα οι πρόσφατες διαδικτυακές εξετάσεις στις Σχολές που τελούν υπό κατάληψη; Γιατί βεβαίως σκοπός ενός Πανεπιστημίου είναι η συνέχιση και όχι η διακοπή της εκπαιδευτικής (συμπεριλαμβανομένης και της εξεταστικής) διαδικασίας. Υπάρχουν βέβαια πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη. Και από την πλευρά της Πολιτείας (κυρίως), και από την πλευρά της ακαδημαϊκής κοινότητας. Γι’ αυτά λοιπόν που πρέπει να γίνουν λίγα λέγονται στον δημόσιο λόγο, ο οποίος συχνά επικεντρώνεται σε υπαρκτά, αλλά πάντως μειοψηφικά, αρνητικά περιστατικά που διογκώνονται, αναιρώντας τη συνολική θετική εικόνα.

Ας κλείσουμε όμως με μια αισιόδοξη πτυχή: Ακόμα και εάν εγκατασταθούν τα παραρτήματα των αλλοδαπών πανεπιστημίων, τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια θα έχουν πάντα ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Γιατί δεν είναι απλώς εκπαιδευτικά ιδρύματα. Είναι ανοικτά στην κοινωνία και προσφέρουν σε αυτήν (βλ. λ.χ. πανεπιστημιακά νοσοκομεία) και αποτελούν διαχρονικά τον κύριο μοχλό «κοινωνικής κινητικότητας» στη Χώρα μας. Πάνω απ’ όλα όμως, είναι άρρηκτα συνδεδεμένα με τη νεώτερη ιστορία και τη θεσμική μνήμη αυτού του τόπου, διακρίνονται δε από μια παράδοση και ιστορικότητα που δεν μπορεί να έχει κανένας άλλος εκπαιδευτικός οργανισμός.

*Του Σπύρου Βλαχόπουλου, Καθηγητή Συνταγματικού Δικαίου Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr