Θάνος Καρνέζης: Ένας, αλλά Κοντο-λέων

«Το κράτος είμαι εγώ», είχε πει κάποτε ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας, ο επονομαζόμενος και «Βασιλιάς Ήλιος». Όχι μετά από πολύ καιρό, εξέπεσε του θρόνου του, με την επικράτηση των αστών.

Η περίπτωσή του αναφέρεται ιστορικά ως το παράδειγμα της απόλυτης μοναρχίας, του απόλυτου εναγκαλισμού όλων των θεσμών του κράτους από έναν άνθρωπο, το βασιλιά – ελέω θεού, κατά τα πρότυπα των φαραώ της αρχαίας Αιγύπτου. Λέγεται, και είναι επιβεβαιωμένο, ότι οι αυλικοί του διαγκωνίζονταν για το ποιος θα έχει το προνόμιο να τον βλέπει να αφοδεύει στο θρόνο της τουαλέτας του.

Ακολούθησαν οι φιλελεύθερες δημοκρατίες που, με όλα τα πρακτικά προβλήματά τους, αποτελούν το κοινώς αποδεκτό σύστημα διακυβέρνησης, τουλάχιστον στο δυτικό κόσμο.

Στην καθ’ ημάς «προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατία», τρία χρόνια πριν, με την αλλαγή της πολιτικής ηγεσίας, έγινε μία κομβική επιλογή στον τρόπο άσκησης της εξουσίας: ιδρύθηκε το αποκαλούμενο «επιτελικό κράτος».

Πέραν των γενικών διατυπώσεων για την αιτιολόγηση και το σκοπό της «επιτελικότητας» του κράτους, όπως κατά καιρούς έχουν εισφερθεί στο δημόσιο διάλογο από τους εμπνευστές του (αξιοπιστία, λογοδοσία, αξιοκρατία κ.λπ.), αυτό που καταλαβαίνει κάποιος με απλά λόγια (και έχει αποδειχτεί στην πράξη) είναι ότι το πρόσωπο – θεσμός του πρωθυπουργού αναβαθμίζεται ως το κυρίαρχο κέντρο λήψης αποφάσεων, το διοικητικό «αφαλό», όπου αναφέρονται, λογοδοτούν και αξιολογούνται όλοι οι διοικητικοί βραχίονες. 

Η υπερ-συγκέντρωση εξουσιών, πέραν των άλλων, υλοποιήθηκε από την αμέσως επομένη ημέρα των εκλογών της 7ης Ιουλίου 2019, με την υπαγωγή της ΕΥΠ απευθείας στον πρωθυπουργό. Εκφράστηκε δε ξεκάθαρα με την επιλογή του κ. Κοντολέοντος στην ηγεσία της, επιλογή αμιγώς πρωθυπουργική, με κριτήρια όχι τόσο αριστείας (εν τη στενή εννοία τής κατοχής πολλών και ποιοτικών τίτλων σπουδών), όσο προηγούμενης εμπειρίας του υποψηφίου και στην προϋπηρεσία του στην  λεγόμενη «πιάτσα». Κάτι όχι απαραίτητα κακό, μάλλον ωφέλιμο, παρά τις λοιπές διακηρυγμένες θέσεις της κυβέρνησης, περί αριστίνδην απονομής των δημοσίων θέσεων.

Τρία χρόνια μετά, δύο ξαφνικές παραιτήσεις στενότατων στελεχών του επιτελείου του πρωθυπουργού, προκαλούν πολιτικό σεισμό. Η παρακολούθηση του αρχηγού του ΠΑΣΟΚ από την ΕΥΠ (κάτι που, αρχικά, είχε διαψευστεί από την κυβέρνηση) αναδεικνύεται ως μείζον πολιτικό θέμα. Ο γενικός γραμματέας του πρωθυπουργού παραιτείται, ενώ ο διοικητής της ΕΥΠ αποπέμπεται από το Μαξίμου.

Τρεις μέρες μετά τις παραιτήσεις, ο πρωθυπουργός απευθύνεται με διάγγελμα στον ελληνικό λαό, όπου, μεταξύ άλλων, κάνει την εξής δήλωση: «αυτό που έγινε μπορεί να ήταν σύμφωνο με το γράμμα του νόμου, ήταν όμως λάθος. Δεν το γνώριζα και, προφανώς, δεν θα το επέτρεπα ποτέ!» (η έμφαση του θαυμαστικού είναι από το πρωτότυπο κείμενο της δήλωσης του πρωθυπουργού που δόθηκε στα ΜΜΕ).

Το να παρακολουθείται ένας πολίτης από την ΕΥΠ (ή τις κατά τόπους υπηρεσίες ασφάλειας της ΕΛΑΣ) μπορεί να συμβαίνει, όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που θέτει ο νόμος, στον οποίο υπάγονται όλοι οι έλληνες  πολίτες, μηδενός εξαιρουμένου. Η ιδιότητα του πολιτικού δεν εξαιρεί κάποιον από την –με τις νόμιμες προϋποθέσεις-«παραβίαση» του απορρήτου των επικοινωνιών του. Αυτό –η εξαίρεση των πολιτικών προσώπων- δεν προβλέπεται από καμία διάταξη νόμου και, υπό την έννοια αυτή, η -καθ’ υπόθεσιν εργασίας- «εξαίρεσή του» από τον πρωθυπουργό φαντάζει αυθαίρετη και άστοχη.  

Η φράση του πρωθυπουργού, ότι δεν θα επέτρεπε νόμιμη ενέργεια κατά του κ. Ανδρουλάκη, προφανώς «δουλεμένη» και εκπεφρασμένη με πλήρη συνείδηση του περιεχομένου της, εγείρει, πέραν πολλών άλλων, το εξής κύριο και σημαντικό ζήτημα: 

Μπορεί μία ενέργεια που πηγάζει από το νόμο, είναι τυπικά εντάξει, έχει την επικύρωση ανώτερου εισαγγελικού λειτουργού, ν’ απαγορευτεί από τον πολιτικό προϊστάμενο, εν προκειμένω τον πρωθυπουργό;

Η απάντηση είναι προφανής. Εάν αναγνωριστεί στον πρωθυπουργό και αυτό το δικαίωμα, εάν μπορεί να ερμηνεύει ad hoc κάθε περίπτωση, εάν μπορεί να παραμερίζει το νόμο στο όνομα πολιτικών σκοπιμοτήτων, τότε καταργείται κάθε έννοια διάκρισης των εξουσιών και το «επιτελικό» κράτος μεταπίπτει σε κατ’ επίφαση δημοκρατία που στην ουσία είναι «ενός ανδρός αρχή», κατά τη διατύπωση του Θουκυδίδη για το πολίτευμα της Αθήνας του Περικλή.

Όμως, ο Περικλής ήταν ένας. 

Κι εδώ ένας ήταν. Αλλά, Κοντολέων.

Θάνος Καρνέζης, Δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr