Βασίλης Χειρδάρης: Οι καθυστερήσεις και το μέλλον της Δικαιοσύνης

Η κατάσταση με τις καθυστερήσεις στη δικαιοσύνη έχει φθάσει στο απροχώρητο.

Στις αστικές υποθέσεις οι αγωγές – κυρίως στην τακτική διαδικασία – κάνουν χρόνια να εκδικαστούν και προστίθεται στην καθυστέρηση και ο (μεγάλος) χρόνος έκδοσης των αποφάσεων και στη συνέχεια καθαρογραφής τους. Αν εν τω μεταξύ κηρυχθεί η αγωγή αόριστη ξεκινά καινούργιο κύκλος αναμονής μέχρι να εκδοθεί νέα απόφαση. Η συνέχεια δε με τα ένδικα μέσα επιδεινώνει μια ήδη κακή κατάσταση. Έτσι ένας που ασκεί μια αγωγή και ζητά να αποζημιωθεί περιμένει πολλά χρόνια για να μπορέσει να έχει μια εκτελεστή απόφαση. Από την άλλη πλευρά ο εναγόμενος θα υποχρεωθεί να καταβάλει την επιδικασθείσα αποζημίωση μετά από πολλά χρόνια υφιστάμενος μια υπέρμετρη επιβάρυνση από τους τόκους υπερημερίας και επιδικίας, με αποτέλεσμα να καταβάλει σχεδόν διπλάσια χρήματα!

Εκεί που είναι όμως τραγική η κατάσταση είναι οι υποθέσεις στα διοικητικά δικαστήρια και στο ΣτΕ. Οι υποθέσεις αναβάλλονται πολλές φορές είτε οίκοθεν, κατόπιν απόφασης του ίδιου του Δικαστηρίου, είτε λόγω μη ετοιμότητας του Δημοσίου. Οι αναβολές δημιουργούν ένα πρωτοφανές πεδίο ατελείωτων αναμονών, αρνησιδικίας και απογοήτευσης των διαδίκων. Κανένας δεν γνωρίζει πότε θα δικαστεί η υπόθεσή του. Και όταν δικαστεί, επακολουθεί μια απίστευτη αναμονή για έκδοση της απόφασης και  για καθαρογραφή της.

Στις ποινικές υποθέσεις η κατάσταση έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά το πρόβλημα εξακολουθεί να υπάρχει και δυστυχώς ταλαιπωρούνται μηνυτές, κατηγορούμενοι και μάρτυρες για πολλά χρόνια. Εδώ έχομε το φαινόμενο λόγω των καθυστερήσεων να έχουν απωλεσθεί αποδεικτικά στοιχεία και να έχουν εξαφανιστεί ή πεθάνει μάρτυρες, με αποτέλεσμα το αποδεικτικό μέρος να καθίσταται ελλιπές και προβληματικό.

Ο νέος Υπουργός Δικαιοσύνης στις προγραμματικές δηλώσεις φάνηκε αποφασισμένος να βρει λύσεις. Το κακό είναι ότι όλες οι κυβερνήσεις, ανεξαρτήτως κομματικής ταυτότητας, επιχείρησαν να τις αναζητήσουν. Η μακροχρόνια δομή της καθυστέρησης της δικαιοσύνης έχει αποδειχθεί όμως απολύτως ανθεκτική και μέχρι σήμερα ανίκητη στις συνεχείς θεσμικές επιθέσεις μέσω δεκάδων νομοθετημάτων.

Το ζήτημα είναι τι μπορεί και αν μπορεί να υλοποιήσει τις υποσχέσεις του ο νέος Υπουργός. Διάθεση υπάρχει και προφανώς και ιδέες. Ο Υπουργός όμως ανήκει στη διοίκηση και πρέπει να ξεκινήσει από αυτήν. Δεν μπορεί η ίδια η διοίκηση στα διοικητικά δικαστήρια να καθυστερεί με το να μην αποστέλλει έγκαιρα τα αποδεικτικά στοιχεία  και τις παρατηρήσεις της, με αποτέλεσμα να αναβάλλονται οι δίκες, ούτε επιτρέπεται να ασκεί σε κάθε υπόθεση όλα τα προβλεπόμενα ένδικα μέσα μέχρι να τα εξαντλήσει. Δημιουργεί έτσι ατελείωτες δίκες και διαιώνιση των δικών σε βάρος των πολιτών, που υποτίθεται ότι υπηρετεί και σε βάρος της ίδιας της δικαιοσύνης. Στα διοικητικά δικαστήρια είναι αναγκαίο να καταργηθεί άμεσα η αναβολή ως δικονομική πράξη και να επιδικάζονται σημαντικές δικαστικές δαπάνες σε βάρος του δημοσίου ως διαδίκου, για να σταματήσει επιτέλους να είναι ένας «συστημικός» δικομανής. Στον ίδιο δε δικαστικό χώρο, της διοικητικής δικαιοσύνης, εντάσσονται και πολλές υποθέσεις για μη συμμόρφωση της διοίκησης στις δικαστικές αποφάσεις, που επιβαρύνουν το ήδη υπερφορτωμένο σύστημα. Αυτό είναι σε κάθε περίπτωση απαράδεκτο και θεσμικά ανεπίτρεπτο να μην εκτελεί το δημόσιο τις αποφάσεις των δικαστηρίων!

Η χώρα μας έχει καταδικαστεί επανειλημμένα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για τις καθυστερήσεις των ελληνικών δικαστηρίων και έχει  καταβάλει  πολύ μεγάλα  ποσά για αποζημιώσεις. Αυτό σημαίνει ότι έχομε πληρώσει όλοι μας αυτή την απαράδεκτη κατάσταση. Το Δικαστήριο του Στρασβούργου  μέχρι το Δεκέμβρη του 2022 είχε εκδώσει συνολικά 969 καταδικαστικές αποφάσεις κατά της Ελλάδας, εκ των οποίων ποσοστό 56%, δηλαδή 545, αφορούν καθυστερήσεις των ελληνικών δικαστηρίων.

Τώρα πιά δεν μπορεί κανείς να πάει για τις καθυστερήσεις στο ΕΔΔΑ. Πρέπει να προσφύγει στα ελληνικά δικαστήρια (από το 2012) ζητώντας αποζημιώσεις για τις καθυστερήσεις. Είναι μια διαδικασία που απέτυχε στην πράξη, αφού τα ελληνικά δικαστήρια απαξίωσαν τη νομοθετική ρύθμιση με τα ελάχιστα ποσά που επιδικάζουν.

Εκτιμώ ότι η νέα κυβέρνηση πρέπει να αντιμετωπίσει με δραστικά μέτρα το διαχρονικό φαινόμενο των καθυστερήσεων των ελληνικών δικαστηρίων. Πρέπει να ληφθούν αποτελεσματικά και πρακτικά μέτρα που ενδεχομένως μα δυσαρεστήσουν τη διοίκηση η τους συμμετέχοντες στη διαδικασία της απονομής της δικαιοσύνης. Δεν υπάρχει πιά χρόνος. Πρέπει η δικαιοσύνη να γίνει απλούστερη, ποιοτικότερη, ταχύτερη και αποτελεσματική. Πρέπει να την εμπιστευθεί ο πολίτης. Να ενταχθεί στο σύγχρονο ευρωπαϊκό περιβάλλον που δεν δικαιολογεί ούτε καθυστερήσεις, ούτε ολιγωρίες, ούτε αναβολές στο μέλλον του τόπου και της δικαιοσύνης.

Βασίλης Χειρδάρης, Ποινικολόγος, Ειδικός σε θέματα Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου 

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr