Βασίλης Σωτηρόπουλος: Σκέψεις για την “δίκη της Μάνδρας”

Η παρακολούθηση της δίκης που αφορούσε κατηγορούμενους για τα αποτελέσματα της πλημμύρας στην Μάνδρα το 2017 εξ αρχής δημιούργησε το μεγάλο νομικό ερώτημα για την ύπαρξη αιτιώδους συνάφειας της απώλειας ανθρώπινων ζωών προς τις υπάρχουσες αρμοδιότητες δημόσιων υπηρεσιών. Δηλαδή, κατά πόσον υπάρχει ή όχι ευθεία αντιστοίχιση κάθε θανάτου με παραλείψεις ενάσκησης συγκεκριμένων αρμοδιοτήτων. Οι θάνατοι από την πλημμύρα είναι δεδομένοι, τα ποινικά αδικήματα περιγράφονται στον ποινικό νόμο με σαφείς διατυπώσεις. Το ζητούμενο ήταν ο συνδετικός κρίκος που αφορά το διοικητικό δίκαιο και τις αρμοδιότητες των προσώπων που είχαν επιφορτιστεί με δημόσια αποστολή. Από την πλευρά των πραγματικών περιστατικών έχει καταγραφεί σε όλες τις μαρτυρικές καταθέσεις επιστημόνων και τις σχετικές εκθέσεις ότι το φαινόμενο του 2017 ήταν πρωτόγνωρης σφοδρότητας και ότι τα σχετικά έργα που επί δεκαετίες είχαν πραγματοποιηθεί στην περιοχή αχρήστευαν στην πραγματικότητα οποιαδήποτε δυνατότητα ανάσχεσης της συγκεκριμένης ροής των υδάτων με νέο αντιπλημμυρικό έργο. Η διαπίστωση αυτή από μόνη της, με τον απόλυτο τρόπο που διατυπώνεται εδώ, αφαιρεί από τους δημόσιους λειτουργούς που οδηγήθηκαν ως κατηγορούμενοι την ευχέρεια του άλλως δύνασθαι πράττειν. Φαίνεται πώς ήταν ανθρωπίνως, αλλά και διοικητικώς, αδύνατο να αποτραπεί η συγκεκριμένη καταστροφή.

Είναι όμως δυνατόν η Δικαιοσύνη να αφήσει ατιμώρητους τους θανάτους τόσων ανθρώπων; Αυτό το συντριπτικό ερώτημα απαντιέται μόνο με την αυστηρή εφαρμογή των υφιστάμενων νομικών κανόνων. Άλλη είναι η απάντηση που θα έδινε πιθανόν ο συγγενής ενός θύματος, ο οποίος ενδεχομένως να μην έχει την απόσταση που επιβάλλει μια δίκαιη κρίση. Το δικαστήριο όμως, χωρίς να αφίσταται από τον σεβασμό και χωρις να αμαυρώνει την μνήμη των θυμάτων, είναι υποχρεωμένο να λειτουργήσει σύμφωνα με τους κανόνες της επιστήμης. Δεν υπάρχει κανένας κανόνας που ορίζει ότι για κάθε φυσικό φαινόμενο που έχει συνέπεια την απώλεια ανθρώπινων ζωών ευθύνονται οπωσδήποτε ποινικά οι δημόσιοι λειτουργοί που υπηρετούν κατά τον χρόνο συντέλεσης της καταστροφής. Η αστική ευθύνη του δημοσίου είναι άλλο ζήτημα. Η ποινική ευθύνη, όμως, είναι πάντα προσωπική και αφορά πάντα πράξεις και παραλείψεις των συγκεκριμένων κατηγορουμένων και δεν νοείται ποτέ ποινική επιβάρυνση από πράξεις και παραλείψεις άλλων που ανάγονται στο απώτερο παρελθόν. Αυτή την προσέγγιση ακολούθησε εν μέρει η πλειοψηφία του Τριμελούς Πλημμελειοδικείου Αθηνών που εκδίκασε την υπόθεση, αθωώνοντας ένα σημαντικό μέρος των κατηγορούμενων. Υπήρξε κι ένας σύνεδρος της σύνθεσης του δικαστηρίου, ένας πρωτοδίκης που φαίνεται ότι ακολούθησε πλήρως τους επιστημονικούς κανόνες και μειοψήφισε ακόμη και στις καταδικαστικές κρίσεις της πλειοψηφίας.

Σε κάθε περίπτωση, η πλήρης αποτίμηση της συγκεκριμένης δικαστικής κρίσης δεν μπορεί να γίνει με μόνη την εμπειρία του απλού παρατηρητή από το ακροατήριο, αλλά απαιτείται και η ανάγνωση του κειμένου της δικαστικής απόφασης. Η βαρύτητα της απόφασης θα αποτιμηθεί με κριτήριο την αιτιολόγηση και την ικανότητα του δικαστηρίου να κρίνει ανεπηρέαστο από τις παραμορφωτικές επιδράσεις ορισμένων μέσων ενημέρωσης που επιστρατεύτηκαν στην δίκη. Η απόφαση αυτή θα είναι το πρώτο νομολογιακό κεφάλαιο σε ένα ευρύτερο θέμα που φαίνεται ότι θα μας απασχολήσει άμεσα και αφορά την σύνδεση της κλιματικής αλλαγής με τις προϋποθέσεις της ποινικής ευθύνης.

*Βασίλης Σωτηρόπουλος, δικηγόρος

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr