Βασίλης Β. Σπανουδάκης: Αρμοδιότητες Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου

Όπως είναι γνωστό ,σχεδόν σε όλους μας ,από τις 6 έως τις 9 Ιουνίου διεξάγονται  στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκλογές για την ανάδειξη μελών του Ευρωπαϊκού  Κοινοβουλίου. Πόσοι αλήθεια γνωρίζουμε τη σπουδαιότητα του έργου ενός ευρωβουλευτή και την σημασία που έχει ο ρόλος του τόσο σε μείζονα ζητήματα πολιτικής  όσο και στην καθημερινή ζωή των πολιτών της Ένωσης; Θέλω να πιστεύω ότι οι περισσότεροι το γνωρίζουμε ,εξάλλου οι επιλογές των προσώπων που μας αντιπροσωπεύαν στον εν λόγω θεσμό  μέχρι σήμερα( με φωτεινές εξαιρέσεις  ευτυχώς) είναι αντίστοιχη της σπουδαιότητας του έργου που κλήθηκαν να διατελέσουν (sic!). Παρακάτω επιχειρώ όλως συνοπτικά  να περιγράψω κάποιες από  τις αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου προκειμένου να αντιληφθούμε  πόσο  η ψήφος μας θα επηρεάσει τις ζωές μας.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο είναι η μόνη απευθείας εκλεγμένη διακρατική συνέλευση στον κόσμο. Τα μέλη του  εκπροσωπούν τα συμφέροντα των πολιτών της ΕΕ σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Με τη συνθήκη της Λισαβόνας, η οποία τέθηκε σε ισχύ στα τέλη του 2009, παραχωρήθηκαν ευρείες νομοθετικές εξουσίες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Πλέον το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τίθεται   σε ισότιμη βάση με το Συμβούλιο Υπουργών όσον αφορά τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τις δράσεις και τις δαπάνες της ΕΕ. Ομοίως  άλλαξε δραστικά ο  τρόπος συνεργασίας του Κοινοβουλίου με τα υπόλοιπα θεσμικά όργανα και ενισχύθηκε η επιρροή των βουλευτών του ΕΚ στα κέντρα λήψης αποφάσεων της Ένωσης. Έτσι ,από το 2009, η ψήφος μας είναι σημαντική και επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τις κατευθύνσεις που θα ακολουθήσει η Ευρώπη.

Ενδεικτικά οι αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου χωρίζονται σε:

Νομοθετικές αρμοδιότητες

Η συνήθης νομοθετική διαδικασία θέτει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ίδιο επίπεδο με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ευρύ φάσμα τομέων (για παράδειγμα οικονομική διακυβέρνηση, μετανάστευση, ενέργεια, μεταφορές, περιβάλλον, προστασία των καταναλωτών, κ.λπ.). Η μεγάλη πλειονότητα των ευρωπαϊκών νόμων θεσπίζονται από κοινού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι βουλευτές εκπονούν, στο πλαίσιο κοινοβουλευτικής επιτροπής, έκθεση σχετικά με νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία έχει το μονοπώλιο στη νομοθετική πρωτοβουλία. Η κοινοβουλευτική επιτροπή ψηφίζει την έκθεση αυτή και, ενδεχομένως, την τροποποιεί. Όταν το κείμενο αναθεωρηθεί και ψηφιστεί στην ολομέλεια, το Κοινοβούλιο έχει διαμορφώσει τη θέση του. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται μία ή περισσότερες φορές, ανάλογα με τον τύπο της διαδικασίας και το αν επιτευχθεί ή όχι συμφωνία με το Συμβούλιο. Για τη θέσπιση νομοθετικών πράξεων υπάρχει η συνήθης νομοθετική διαδικασία  που θέτει το Κοινοβούλιο στο ίδιο επίπεδο με το Συμβούλιο και οι ειδικές νομοθετικές διαδικασίες, που εφαρμόζονται αποκλειστικά σε ειδικές περιπτώσεις όπου το Κοινοβούλιο έχει απλώς συμβουλευτικό ρόλο. Σε ορισμένα θέματα (φορολογία, βιομηχανική πολιτική, γεωργική πολιτική…) το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εκφράζει μόνο συμβουλευτική γνώμη (διαδικασία διαβούλευσης’). Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Συνθήκη προβλέπει ότι η διαβούλευση είναι υποχρεωτική διότι η νομική βάση το επιβάλλει και η πρόταση δεν μπορεί να αποκτήσει νομική ισχύ παρά μόνον αφού γνωμοδοτήσει το Κοινοβούλιο. Στην περίπτωση αυτή, το Συμβούλιο δεν μπορεί να λάβει μόνο του απόφαση.

Δημοσιονομικές αρμοδιότητες

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ως το άμεσα εκλεγμένο θεσμικό όργανο που εκπροσωπεί τους ευρωπαίους φορολογούμενους, ασκεί συνολικά δημοκρατικό έλεγχο για να διασφαλίσει ότι η Επιτροπή και τα άλλα θεσμικά όργανα διαχειρίζονται ορθώς τα ευρωπαϊκά κονδύλια. Από κοινού με  το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης  μοιράζεται την αρμοδιότητα λήψης αποφάσεων για το σύνολο του προϋπολογισμού  και  έχει τον τελικό λόγο. Οι αποφάσεις του Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις ετήσιες δαπάνες και τα έσοδα δεν πρέπει να υπερβαίνουν τα ανώτατα όρια των ετήσιων δαπανών που καθορίζονται στο μακροπρόθεσμο δημοσιονομικό πρόγραμμα της ΕΕ, ήτοι το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο για την έγκριση του οποίου διεξάγονται διαπραγματεύσεις κάθε επτά χρόνια. Μόλις εγκριθεί ο προϋπολογισμός της ΕΕ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναλαμβάνει την ευθύνη της εκτέλεσής του (τα άλλα θεσμικά όργανα είναι αρμόδια το καθ’ ένα για τον δικό του διοικητικό προϋπολογισμό). Το Κοινοβούλιο μπορεί επίσης να προβεί σε συστάσεις προς την Επιτροπή σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Η Επιτροπή καλείται να αναφέρει, εφόσον το ζητήσει το Κοινοβούλιο, τα μέτρα που έχει λάβει για να ανταποκριθεί στις συστάσεις αυτές. Ανάλογη διαδικασία γίνεται για την έγκριση των λογαριασμών των άλλων οργάνων, συμπεριλαμβανομένου του δικού του διοικητικού προϋπολογισμού.

Αρμοδιότητες εποπτείας

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει πολλές αρμοδιότητες επίβλεψης και ελέγχου που του επιτρέπουν να ελέγχει τα άλλα θεσμικά όργανα ήτοι το Συμβούλιο της Ευρώπης  ,το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ,Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, τον Ευρωπαίο διαμεσολαβητή για την ορθή χρήση του προϋπολογισμού της ΕΕ και την σωστή εφαρμογή της νομοθεσίας της Ένωσης. Πέραν τούτου το Κοινοβούλιο μπορεί να συγκροτήσει εξεταστικές επιτροπές κατόπιν αναφορών για να εξετάσει παραβιάσεις του δικαίου της ΕΕ από Κράτη μέλη.

Πέραν των εν στενή εννοία αρμοδιοτήτων του Κοινοβουλίου ,η συνθήκη της Λισαβόνας, παρέχει στο Κοινοβούλιο τις ίδιες νομοθετικές εξουσίες με το Συμβούλιο, του δίνει επίσης τη δύναμη να επηρεάζει την πολιτική κατεύθυνση της Ευρώπης. Σύμφωνα με τις τροποποιήσεις της συνθήκης, το Κοινοβούλιο εκλέγει τον Πρόεδρο της Επιτροπής, του εκτελεστικού οργάνου της ΕΕ, και η απόφαση αυτή πρέπει να αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα των ευρωπαϊκών εκλογών και, κατά συνέπεια, την επιλογή των ψηφοφόρων. Η σημασία λοιπόν των εκλογών για την  ανάδειξη μελών του Κοινοβουλίου δεν υπολείπεται της αυτής των Εθνικών εκλογών .Η εδραιωμένη στο συλλογικό υποσυνείδητο ,της  «τιμωρητικής» ψήφου είναι αυτοκτονική. Η δημοκρατία αποτελεί συλλογικό καθήκον .Δεν μας χαρίστηκε, την κατακτήσαμε . Η αδιαφορία μας απέναντι της εκφραζόμενη, είτε με αποχή είτε με απαξίωση των θεσμών  δημιουργεί συνθήκες αμφισβήτησης της και κινδύνους υπαρξιακούς τόσο για εμάς όσο και για τις επόμενες γενιές.

*Βασίλης Β. Σπανουδάκης, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr