Γιάννης Ιωαννίδης: Η δίκαιη ποινή για ένα φόνο

Ποια είναι η δίκαιη ποινή για το φόνο ενός δεκαπεντάχρονου; Υπάρχει; Σε αυτό το ερώτημα τα κράτη δικαίου πασχίζουν να απαντήσουν με ένα σύστημα ποινών που λαμβάνει υπόψη, όπως σε όλα τα αδικήματα, εκτός από το έγκλημα, την  προσωπικότητα του κατηγορουμένου και τις όλες περιστάσεις τέλεσης του αδικήματος.

Αναλύει ο δικηγόρος Γιάννης Φ. Ιωαννίδης*

Φαίνεται όμως ότι για το θάνατο κάθε παιδιού, από όπλο μάλιστα αστυνομικού, καμιά ποινή δεν εκλαμβάνεται από την κοινωνία ως επαρκής. Η δολοφονία του Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου δημιούργησε συλλογικό τραύμα που βιώνεται ακόμα ως τέτοιο, ήταν δε ένα γεγονός που άλλαξε την πολιτική και κοινωνική κατάσταση στη χώρα.

Το Δικαστήριο, τόσο στον πρώτο, όσο και στο δεύτερο βαθμό όπως μαθαίνουμε, καταδίκασε τον Επαμεινώνδα Κορκονέα για ανθρωποκτονία με άμεσο, όχι ενδεχόμενο δόλο.Με αυτά τα δεδομένα είναι αναμενόμενες οι αντιδράσεις στην απόφαση που,αναγνωρίζοντας το ελαφρυντικό του «προτέρου σύννομου βίου», «έσπασε τα ισόβια» και οδήγησε στην αποφυλάκιση του δράστη μετά από 11 χρόνια.

Για να αναγνωριστεί ελαφρυντικό σε ένα αστυνομικό, για να τιμωρηθεί επιεικέστερα δηλαδή, δεν θα έπρεπε να αρκεί το λευκό, πριν τη δολοφονία με το υπηρεσιακό του περίστροφο, ποινικό του μητρώο. Αν και το εύρος των επιλογών που καταλείπει η συγκεκριμένη διάταξη, προκειμένου να είναι επαρκώς αιτιολογημένη η τυχόν άρνηση του ελαφρυντικού, είναι ζήτημα λεπτό για την ερμηνεία, πάντως oνέος Ποινικός Κώδικας δεν λέει ότι οι ποινές που θεσπίζει επιβάλλονται μόνο σε όσους έχουν εγκληματήσει παραπάνω από μία φορά.

Ας εμπιστευθούμε τη Δικαιοσύνη, εν τέλει τον Άρειο Πάγο που θα κληθεί να δώσει την ορθή ερμηνεία των διατάξεων, να προβαίνει σε εξατομικευμένες αξιολογήσεις, μέσα σε ένα πλαίσιο κανόνων. Αυτή είναι η πολύ δύσκολη αποστολή της, για την οποία και η ίδια κρίνεται.

Από την άλλη μεριά, όσο κι αν το φιλελεύθερο ποινικό δίκαιο επιβάλλει τη δίκαιη αντιμετώπιση κάθε εγκληματία, η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν υποθέσεις στις οποίες οι σταθμίσεις είναι εξαιρετικά ευαίσθητες. Είναι, βέβαια, αναγκαίο να περιμένουμε τη δημοσίευση της αιτιολογίας της δικαστικής απόφασης για να την κρίνουμε. Μέχρι τότε, ένα μίνιμουμ ψυχραιμίας και ορθού λόγου δεν πρέπει να χαθεί. Ας μην εργαλειοποιηθεί και αυτό το ζήτημα σε μια γενικευμένη αντιπαράθεση για το νέο Ποινικό Κώδικα, που συχνά εκφεύγει των ορίων μιας θεμιτής και με νομικά επιχειρήματα τεκμηριωμένης κριτικής.

Ο Κώδικας είναι καρπός της πολυετούς επεξεργασίας, υπό πολλές διαφορετικές κυβερνήσεις, από διαφορετικές νομοπαρασκευαστικές επιτροπές δικαστών, εισαγγελέων, καθηγητών και δικηγόρων, ποικίλων ιδεολογικοπολιτικών αποχρώσεων και δογματικών καταβολών. Δεν είναι οι πλάκες του Μωυσή, επιλογές του αμφισβητούνται, τυχόν αστοχίες μπορούν να διορθωθούν. Αλλά όχι με όρους επικοινωνιακούς, με τον συχνά στρεβλό τρόπο που παρουσιάζονται στο δημόσιο λόγο τα νομικά ζητήματα σε δίκες μεγάλου ενδιαφέροντος.

Σε κάθε περίπτωση, σε επίπεδο αρχών, μια ποινή ισόβιας κάθειρξης στην Ελλάδα (αλλά και σε όλες σχεδόν τις δικαιοκρατούμενες χώρες) δεν συνεπάγεται τον εγκλεισμό έως τον θάνατο, είτε υπό το κράτος του παλιού είτε του νέου Ποινικού Κώδικα. Και ορθώς. Κράτος Δικαίου σημαίνει σεβασμός στη ζωή, αλλά και στον κάθε άνθρωπο, ακόμα και στο φονιά. Που πληρώνει, όσο πληρώνει, με την απώλεια της ελευθερίας του και τις συνακόλουθες συνέπειες. Ποτέ βέβαια μια ποινή δεν «ξεπληρώνει» τη ζωή που εκείνος αφαίρεσε, ούτε τον πόνο των συγγενών και οικείων του.

Το Κράτος Δικαίου τιμωρεί, αλλά δεν μετατρέπει από υποκείμενο δικαιωμάτων σε αντικείμενο κανέναν άνθρωπο, εξουδετερώνοντάς τον οριστικά και αμετάκλητα. Το ποινικό δίκαιο επιδιώκει την κοινωνική ειρήνευση και την προασπίζει. Κάποια στιγμή όμως, όπως άλλωστε προβλεπόταν και με τον παλιό Ποινικό Κώδικα, αποφυλακίζονται οι καταδικασθέντες ακόμα και για τα βαρύτερα κακουργήματα, εφόσον κρίνεται αρμοδίως ότι δεν συνιστούν πλέον απειλή και έχουν εκτίσει νομίμως την ποινή τους.

Τέλος, έχει ειπωθεί για την αστυνομία ότι η άσκηση της εξουσίας της είναι, υπερβολικά συχνά, συνώνυμη της κατάχρησης. Η νέα πολιτική ηγεσία της υποσχέθηκε ότι θα κάνει τα πάντα ώστε να μην ξαναζήσουμε, «ποτέ πια», καταστάσεις που τραυμάτισαν τη χώρα. Μία από αυτές θα έπρεπε να είναι και ο θάνατος παιδιού από σφαίρα αστυνομικού.

*Δικηγόρος, Πρόεδρος της Ελληνικής Ένωσης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr