Παναγιώτης Πικραμμένος: Οι τρόποι κατάλυσης της Δημοκρατίας μέσω της Δικαιοσύνης

Τον τρόπο κατάλυσης της Δημοκρατίας μέσω της Δικαιοσύνης και των ανεξάρτητων Αρχών, επισήμανε ο πρώην υπηρεσιακός Πρωθυπουργός και πρώην  πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Παναγιώτης Πικραμμένος, ενώ αναφέρθηκε  στην πραγματική διάσταση της  κρατούσας πολιτικής κατάστασης  και στους επιδιωκόμενους σκοπούς των πολιτικών μέσα από τις κατ΄ επίφαση δημοκρατικές διαδικασίες.

Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του αναπληρωτή  καθηγητή Φιλοσοφίας Δικαίου και Θεωρίας Θεσμών στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών  Αριστείδη Χατζή, «Θεσμοί» (εκδόσεις Παπαδόπουλος),  ο πρώην υπηρεσιακός Πρωθυπουργός εξήλθε των στενών δικαστικών πλαισίων που υπηρέτησε επί 40 χρόνια στο ΣτΕ και έχοντας  την εμπειρία του υπηρεσιακού Πρωθυπουργού, έκανε ένα βήμα αναλύοντας   την πολιτική θεωρία του σήμερα  ενώ φωτογράφησε τις βασικές αιτίες της σημερινής οικονομικής και θεσμικής κρίσης.

Ο πρώην Πρόεδρος του ΣτΕ Παναγιώτης Πικραμμένος

Παράλληλα, αναφέρθηκε  στις αντιφάσεις της πολιτικής εξουσίας, στην μεθοδολογία  που χρησιμοποιούν οι θεσμοί, ενώ εύσχημα επικαλούμενους Αμερικανούς πολιτικούς επιστήμονες, επισήμανε τον τρόπο της σταδιακής κατάλυσης της Δημοκρατίας,  «όχι με τη βία αλλά μέσω της δημοκρατικής εκλογής δημαγωγών οι οποίοι σταδιακά θέτουν τους εαυτούς τους υπεράνω των θεσμών περιφρονώντας τις θεσμικές εγγυήσεις του Συντάγματος, τις δημοκρατικές λειτουργίες και τους πολιτικούς τους αντιπάλους».

Κατ΄  αρχάς, ο κ.  Πικραμμένος προσδιόρισε  τι είναι οι θεσμοί, λέγοντας ότι «θεσμοί είναι οι κανόνες και τα συστήματα κανόνων που έχουν ως στόχο να ρυθμίσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά, καθώς και τα μέσα επιβολής των κανόνων αυτών» και προσέθεσε ότι «όλες οι κοινωνικές ομάδες, μικρές και μεγάλες, χρειάζονται κανόνες οργάνωσης και λειτουργίας για να πετύχουν τους στόχους τους». Μάλιστα, τόνισε ότι «η ύπαρξη θεσμών είναι προϋπόθεση της δημοκρατίας».

Έλλειψη αμοιβαίου ελέγχου μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας

Ο κ. Πικραμμένος, αφού αναφέρθηκε στις δεσμεύσεις και υποχρεώσεις τόσο των πολιτών όσο και των κυβερνώντων έναντι του Συντάγματος, σε συνδυασμό με την έννοια των θεσμών, επισήμανε «την έλλειψη αμοιβαίου ελέγχου μεταξύ νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας στο ισχύον Σύνταγμα, δεδομένου ότι ο εκάστοτε Πρωθυπουργός καταλήγει να ελέγχει ταυτόχρονα τη νομοθετική και την εκτελεστική εξουσία. Αν προστεθεί σε αυτό και ο ορισμός της ηγεσίας της δικαστικής εξουσίας από την κυβέρνηση –την οποία ελέγχει πλήρως κατά το Σύνταγμα ο Πρωθυπουργός- η θεσμική ανισορροπία καθίσταται ακόμη περισσότερο εμφανής».

Όμως, συνέχισε,  «η έλλειψη εξισορροπητικών θεσμικών αντιβάρων στην άσκηση της εξουσίας   έχει και μια παρεπόμενη αρνητική συνέπεια: Καταλήγει ώστε στη χώρα μας να απονέμεται τελικώς περισσότερη σημασία στα πρόσωπα παρά στους θεσμούς».

Ασφαλώς, τόνισε ο κ. Πικραμμένος,  «ο Πρωθυπουργός είναι και αυτός ένας θεσμός, δεδομένου ότι η διαδικασία επιλογής του, το περιεχόμενο και τα όρια της εξουσίας του, καθώς και ο τρόπος άσκησης των αρμοδιοτήτων του προβλέπονται και ρυθμίζονται από αυστηρούς κανόνες».

Ωστόσο, προσέθεσε, είναι «ένας θεσμός μονοπρόσωπος και η ανάδειξη του εκάστοτε προσώπου που τον εκπροσωπεί μέσω των εθνικών εκλογών δεν βοηθά τους πολίτες αλλ’ ούτε και τον ίδιο τον Πρωθυπουργό να αντιληφθούν και να διαφυλάξουν τα αναγκαία όρια μεταξύ του θεσμικού και του προσωπικού στοιχείου».

Χωρίς επαρκή θεσμικά αντίβαρα ελέγχου της εξουσίας του, τόνισε ο κ. Πικραμμένος, «ο Πρωθυπουργός είναι εύκολο να υπερβαίνει τον θεσμικό του ρόλο χωρίς αυτό να γίνεται αντιληπτό από τους πολίτες ως σοβαρός κίνδυνος για τον δημοκρατικό και φιλελεύθερο χαρακτήρα του πολιτεύματος».

Οι επιλογές στην ηγεσία της Δικαιοσύνης

Σε άλλο σημείο, ο πρώην υπηρεσιακός Πρωθυπουργός επισήμανε:

«Κινδυνεύει ο χαρακτήρας του πολιτεύματος   από μια κυριαρχία του προσωπικού επί του θεσμικού; Θα έλεγα πως κινδυνεύει, καθώς όταν υπερτονίζεται το προσωπικό στοιχείο στην άσκηση της εξουσίας, καταλήγει σταδιακά να αποτελεί και το κυρίαρχο κριτήριο επιλογής των προσώπων που καλούνται να εκπροσωπήσουν τους υπόλοιπους θεσμούς, διαβρώνοντας σταδιακά και αυτούς.

Ο δημοκρατικός και φιλελεύθερος χαρακτήρας του πολιτεύματος κινδυνεύει, για παράδειγμα, όταν κριτήριο επιλογής των προσώπων που θα ηγηθούν των ανωτάτων δικαστηρίων ή τα οποία θα συγκροτήσουν μια ανεξάρτητη αρχή είναι η συμβατότητα της ιδιοσυγκρασίας τους με τα πρόσωπα που τους επιλέγουν και όχι κατά πόσον οι επιλεγόμενοι θα είναι σε θέση να προασπίσουν αποτελεσματικά τον θεσμικό τους ρόλο, στον οποίον περιλαμβάνεται και ο έλεγχος αυτών που τους επέλεξαν.

Στην Ελλάδα υπάρχει μια αντίφαση, οι δύο όψεις του Ιανού: αφενός η πολιτική εξουσία δημιουργεί νέους θεσμούς και αρχές για να προσδώσει μία εικόνα αντικειμενικότητας σε μείζονα θέματα που απασχολούν την κοινωνία, όπως λ.χ. το ΑΣΕΠ για τις προσλήψεις και αφετέρου η ίδια η πολιτική εξουσία προσπαθεί με κάθε τρόπο να τους αποδυναμώσει με τα μέσα που προηγουμένως περιγράψαμε».

Ο θάνατος της  δημοκρατίας

Ο πρώην Πρωθυπουργός  εύσχημα αναφέρθηκε στο  πρόσφατο βιβλίο των αμερικανών πολιτικών επιστημόνων Steven Levitsky και Daniel Ziblatt υπό τον τίτλο «Πώς πεθαίνουν οι δημοκρατίες», στο οποίο αναλύουν «το φαινόμενο της σταδιακής κατάλυσης της δημοκρατίας, όχι με τη βία αλλά μέσω της δημοκρατικής εκλογής δημαγωγών οι οποίοι σταδιακά θέτουν τους εαυτούς τους υπεράνω των θεσμών περιφρονώντας τις θεσμικές εγγυήσεις του Συντάγματος, τις δημοκρατικές λειτουργίες και τους πολιτικούς τους αντιπάλους».

Όπως εξηγούν στο βιβλίο τους, «η υπονόμευση και τελικά η κατάλυση της δημοκρατίας από αρχικώς δημοκρατικά εκλεγμένους ηγέτες πραγματοποιείται μέσα από τον έλεγχο και τη χειραγώγηση αυτών καθαυτών των δημοκρατικών θεσμών, της Δικαιοσύνης και των ανεξάρτητων αρχών, την εξασφάλιση της υποστήριξης ή της ανοχής μέσων ενημέρωσης, την υιοθέτηση νέων κανόνων πολιτικής συμπεριφοράς, ώστε οι κυβερνώντες να βρεθούν σταδιακά σε προνομιακή θέση έναντι των αντιπάλων τους».

Οι  μοιραίοι «συστημικοί» πολιτικοί

Συνεχίζοντας, ο κ. Πικραμμένος, τόνισε:

«Το τραγικό παράδοξο στην περίπτωση του «εκλογικού δρόμου προς τον αυταρχισμό» είναι ότι αυτοί που επιδιώκουν την κατάλυση της δημοκρατίας χρησιμοποιούν συχνά τους ίδιους τους δημοκρατικούς θεσμούς ώστε σταδιακά, «ανεπαισθήτως», ακόμα και νομιμοφανώς, να πετύχουν τον στόχο τους. Σε όλα δε τα παραδείγματα που παραθέτουν οι συγγραφείς, αρωγοί στην εκλογή «αντισυστημικών» πολιτικών προσώπων που απειλούν τελικώς τη δημοκρατία, υπήρξαν οι μοιραίοι «συστημικοί» πολιτικοί που τυφλωμένοι από την κλιμακούμενη αντιπαράθεσή τους με τους παραδοσιακούς πολιτικούς αντιπάλους τους, προτίμησαν να συμμαχήσουν με ακραία στοιχεία ή νομιμοποίησαν με τη στάση τους αυτά τα ακραία στοιχεία στα μάτια των εκλογέων».

Διαβάστε εδώ ολόκληρη την Ομιλία Παναγιώτη Πικραμμένου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr