Δημήτρης Βερβεσός: Δικαιοσύνη και δικηγορία στο κατώφλι του 2025: προκλήσεις και προοπτικές

Η ορθή και ταχεία απονομή της Δικαιοσύνης συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο κάθε ευνομούμενης πολιτείας και αψευδή καθρέφτη της δημοκρατικής ωριμότητας μιας κοινωνίας. Καθώς διαβαίνουμε το κατώφλι του νέου έτους, είναι επιτακτική η ανάγκη να αποτιμήσουμε την κατάσταση στην δικαιοσύνη, όπως διαμορφώθηκε τη χρονιά που μας πέρασε, και να θέσουμε τα θεμέλια μιας νέας πορείας για το 2025.

Το πρώτο στοίχημα που πρέπει να κερδηθεί είναι η επιτάχυνση, καθώς οι βραδείς ρυθμοί απονομής της δικαιοσύνης, έχουν καταστήσει τη χώρα «πρωταθλήτρια» στις καθυστερήσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι ενδεικτικό ότι στις πολιτικές υποθέσεις, ένας Έλληνας πολίτης καλείται να περιμένει κατά μέσο όρο 746 ημέρες για την έκδοση απόφασης στον πρώτο βαθμό, όταν οι πολίτες στα άλλα ευρωπαϊκά κράτη αναμένουν μόλις 239 ημέρες (διάμεση τιμή). Στο δεύτερο βαθμό ο χρόνος αναμονής φτάνει τις 422 ημέρες, υπερδιπλάσιος του αντίστοιχου μέσου ευρωπαϊκού χρόνου των 200 ημερών, ενώ ακόμη πιο προβληματική είναι η κατάσταση στο Συμβούλιο της Επικρατείας, όπου οι πολίτες αναμένουν 1239 ημέρες για την έκδοση απόφασης, όταν τα αντίστοιχα ανώτατα δικαστήρια στην Ευρώπη εκδίδουν μια απόφαση σε 234 ημέρες (διάμεση τιμή).

Ο νομικός κόσμος της χώρας εύλογα αναμένει, λοιπόν, τα θετικά αποτελέσματα από την εφαρμογή του νέου δικαστικού χάρτη, που θεσμοθετήθηκε το 2024, με στόχο την επιτάχυνση της δικαιοσύνης. Παρότι μέχρι σήμερα η νέα αρχιτεκτονική δεν έχει αποδώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα (καθώς εξακολουθούν να υπάρχουν καθυστερήσεις στον προσδιορισμό των δικασίμων και στην έκδοση των αποφάσεων), μετά την αντιμετώπιση των «αρρυθμιών» του νέου συστήματος, οι νομικοί της πράξης περιμένουμε να δούμε τον θετικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει η ενοποίηση του α’ βαθμού δικαιοδοσίας στους χρόνους απονομής της πολιτικής δικαιοσύνης στον πρώτο βαθμό.

Παράλληλα, πρέπει να αξιοποιηθούν και να επεκταθούν όσες επιλογές αποδείχτηκαν επιτυχείς, με προεξάρχουσα την μεταφορά δικαστικής ύλης στους δικηγόρους σε ευρύτατες κατηγορίες υποθέσεων: προσημειώσεις υποθηκών, κληρονομητήρια, αποδοχές κληρονομιάς, σωματεία, ένορκες βεβαιώσεις. Η άσκηση των εν λόγω αρμοδιοτήτων από τους δικηγόρους οδήγησε σε εντυπωσιακή επιτάχυνση και αποδεικνύει ότι ο δικηγόρος, ως δημόσιος λειτουργός και ισότιμος συλλειτουργός της δικαιοσύνης, μπορεί να συμβάλει καταλυτικά στην βελτίωση των όρων απονομής της δικαιοσύνης. Είναι προφανές ότι η προσπάθεια αυτή, που ξεκίνησε το 2024, πρέπει να συνεχιστεί και, σύμφωνα με τα πάγια αιτήματα του σώματος, να επεκταθεί σε άλλες κατηγορίες υποθέσεων, όπως στις διαταγές πληρωμής και απόδοσης μισθίου. Παράλληλα, η ενίσχυση της ασφάλειας των συναλλαγών, αλλά και ο περιορισμός του αριθμού των σχετικών μελλοντικών αντιδικιών, καθιστά επιβεβλημένη την υποχρεωτική παράσταση δικηγόρων στη σύνταξη καταστατικών κεφαλαιουχικών εταιρειών, τις εμπράγματες δικαιοπραξίες καθώς και τις ενοχικές ορισμένου ύψους.

Από την άλλη πλευρά, είναι ατυχές ότι τα ανώτατα δικαστήρια επεδίωξαν να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα με αλυσιτελή μέτρα, όπως οι περιορισμοί στην έκταση των δικογράφων και στο χρόνο αγόρευσης των δικηγόρων, τα οποία όχι μόνον στοχοποιούν απροκάλυπτα το δικηγορικό σώμα, αλλά κυρίως προσφέρουν κακές υπηρεσίες στη δικαιοσύνη και τους πολίτες. Τα ανώτατα δικαστήρια, καλούνται, λοιπόν στο πλαίσιο του αυτοδιοίκητου, να αναλάβουν πρωτοβουλίες οργανωτικού και λειτουργικού χαρακτήρα, που θα επιτρέψουν την υπέρβαση της μέχρι σήμερα έκδηλων εσωτερικών δυσλειτουργιών τους.

Το δεύτερο μεγάλο στοίχημα για τη Δικαιοσύνη το 2025 είναι η λυσιτελής αντιμετώπιση του κτηριολογικού προβλήματος, ιδίως στην Αθήνα, αλλά και σε άλλες πόλεις της χώρας. Με δεδομένο ότι πολλά περιφερειακά δικαστικά καταστήματα, που στέγαζαν Ειρηνοδικεία, είναι ακατάλληλα, γεγονός που δυσχεραίνει την εξυπηρέτηση των πολιτών και υπονομεύει το κύρος της Δικαιοσύνης, αποτελεί επείγουσα προτεραιότητα η εξεύρεση κατάλληλων χώρων για τη μετεγκατάσταση των δικαστικών υπηρεσιών των πρώην Ειρηνοδικείων, που καταργήθηκαν με το νέο δικαστικό χάρτη.

Στον τομέα του ψηφιακού εκσυγχρονισμού, έχουν γίνει ορισμένα βήματα προόδου, με πλέον πρόσφατα την επέκταση των ηλεκτρονικών καταθέσεων στην εκούσια δικαιοδοσία και τις οικογενειακές διαφορές. Στόχος για το νέο έτος πρέπει να είναι η πλήρης ψηφιοποίηση της Δικαιοσύνης, που υποστασιοποιείται μέσω της ψηφιακής θυρίδας δίκης. Με την ψηφιακή κατάθεση κάθε εισαγωγικού δικογράφου θα πρέπει να ανοίγεται ψηφιακή θυρίδα, στην οποία θα κατατίθενται στη συνέχεια ψηφιακά όλα τα υπόλοιπα δικόγραφα και τα αποδεικτικά μέσα. Σε αυτά θα έχουν πρόσβαση όλοι οι διάδικοι κατά τους δικονομικούς κανόνες. Η δικαστική απόφαση πρέπει και αυτή να ψηφιοποιηθεί και να ενταχθεί στην προηγούμενη διαδικασία, χωρίς τη διακίνηση και τη σάρωση – σκανάρισμα έγχαρτων αποφάσεων. Ευελπιστώ ότι το 2025 θα σηματοδοτήσει το ψηφιακό άλμα, που τόσο έχουμε ανάγκη.

Υπό το βάρος των πολλαπλών αυτών προκλήσεων, το 2025 πρέπει να είναι έτος τολμηρών αποφάσεων για τη Δικαιοσύνη. Η υπέρβαση των χρόνιων παθογενειών απαιτεί τη συστράτευση όλων των παραγόντων της δικαιοσύνης -πολιτείας, δικαστικών λειτουργών, δικαστικών υπαλλήλων και δικηγόρων- με θεσμική ωριμότητα και αποφασιστικότητα μακριά από παρωχημένες παρωπίδες. Το δικηγορικό σώμα, πιστό στην ιστορική του αποστολή και το θεσμικό του καθήκον θα πρωτοστατήσει σε αυτή την προσπάθεια, διεκδικώντας μια δικαιοσύνη αντάξια ενός σύγχρονου κράτους δικαίου, που θα ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των Ελλήνων πολιτών, στο όνομα των οποίων -και μόνον- κατά το Σύνταγμα απονέμεται.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr