Απόφαση – πιλότος του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δάνεια σε ελβετικό φράγκο

Σημαντική δικαίωση για χιλιάδες δανειολήπτες σε ελβετικό φράγκο πιθανολογείται πως μπορεί να φέρει απόφαση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ). Με αυτήν ορίζει χαρακτηριστικά πως η πληροφόρηση που παρέχει ο δανειστής στον καταναλωτή σχετικά με την ύπαρξη του συναλλαγματικού κινδύνου δεν πληροί την απαίτηση διαφάνειας αν στηρίζεται στην υπόθεση ότι η ισοτιμία μεταξύ του λογιστικού νομίσματος και του νομίσματος πληρωμής θα παραμείνει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης.

Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι σε καταναλωτή που συνήψε δάνειο συνομολογηθέν σε ξένο νόμισμα και ο οποίος αγνοεί τον καταχρηστικό χαρακτήρα ρήτρας δανειακής σύμβασης δεν μπορεί να αντιταχθεί προθεσμία όσον αφορά την επιστροφή των ποσών που καταβλήθηκαν βάσει αυτής.

Νομικοί κύκλοι αναφέρουν πως παρά το γεγονός πως η απόφαση του ΔΕΕ δεν είναι δεσμευτική για τα κράτη – μέλη και η τελικά απόφαση εναπόκειται στα εθνικά δικαστήρια, σε κάθε περίπτωση συνιστά «πιλότο» για την έκβαση των δικαστικών διαδικασιών και την πιθανή δικαίωση των δανειοληπτών δεδομένης και της δέσμευσης του ενωσιακού δικαίου.

Τα προδικαστικά ερωτήματα προς το ΔΕΕ

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έφτασαν ερωτήματα από γαλλικά δικαστήρια σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής κοινοτικής Οδηγίας. Ειδικότερα, το 2008και 2009 διάφοροι καταναλωτές σύναψαν συμβάσεις ενυπόθηκου δανείου συνομολογηθέντος σε ελβετικά φράγκα (CHF).

Λόγω των χαρακτηριστικών των δανείων αυτών, η σύναψή τους συνεπαγόταν συναλλαγματικό κίνδυνο συνδεόμενο με τις διακυμάνσεις της ισοτιμίας του ευρώ προς το CHF. «Μολονότι δεν γινόταν καμία ρητή μνεία του κινδύνου αυτού στις συμβάσεις δανείου, εξ αυτών προέκυπτε εμμέσως ότι ο συγκεκριμένος κίνδυνος ήταν εγγενής στις συμβάσεις και βάρυνε τον καταναλωτή» αναφέρει το ΔΕΕ.

Τα προδικαστικά ερωτήματα αφορούσαν κατά πόσο «οι ρήτρες των επίμαχων δανειακών συμβάσεων, οι οποίες εξέθεσαν τους καταναλωτές σε απεριόριστο κίνδυνο, πρέπει, υπό το πρίσμα της οδηγίας για τις καταχρηστικές ρήτρες στις συμβάσεις που συνάπτονται με καταναλωτές, να θεωρηθούν καταχρηστικές και, ως εκ τούτου, μη δεσμευτικές για τους δανειολήπτες».

Τα βασικά σημεία της απόφασης του ΔΕΕ

Σύμφωνα με την απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου αναφέρεται ότι:

• Πρώτον, υπενθυμίζει ότι οι καταχρηστικές ρήτρες που περιλαμβάνονται σε σύμβαση συναπτόμενη με καταναλωτή δεν δεσμεύουν τον τελευταίο και πρέπει να θεωρούνται ως ουδέποτε υπάρξασες, μη δυνάμενες, ως εκ τούτου, να επηρεάσουν την πραγματική και νομική του κατάσταση. Κατά συνέπεια, το Δικαστήριο κρίνει ότι δεν επιτρέπεται να προβλεφθεί οποιαδήποτε προθεσμία παραγραφής για την άσκηση αγωγής από καταναλωτή με σκοπό τη διαπίστωση του καταχρηστικού χαρακτήρα ρήτρας περιλαμβανόμενης σε τέτοια σύμβαση.

Υπογραμμίζει ότι η οδηγία δεν αντιτίθεται σε εθνική ρύθμιση η οποία προβλέπει προθεσμία παραγραφής για την άσκηση αγωγής με αντικείμενο την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών συνεπεία της ως άνω διαπίστωσης. Εντούτοις, προσθέτει πως προθεσμία παραγραφής για την επιστροφή ποσών καταβληθέντων βάσει καταχρηστικών ρητρών η οποία ενδέχεται να έχει λήξει πριν ακόμη ο καταναλωτής μπορέσει να λάβει γνώση του καταχρηστικού χαρακτήρα της ρήτρας δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι συμβατή με την οδηγία.

• Δεύτερον, διαπιστώνει ότι απόκειται στα αιτούντα δικαστήρια να εκτιμήσουν αν οι επίδικες ρήτρες καθορίζουν ένα ουσιώδες στοιχείο που χαρακτηρίζει τις επίμαχες δανειακές συμβάσεις και αποτελεί το κύριο αντικείμενο αυτών. Συγκεκριμένα, σε μια τέτοια περίπτωση, η οδηγία επιτρέπει τον έλεγχο του καταχρηστικού χαρακτήρα τους μόνον εφόσον οι ρήτρες αυτές δεν είναι διατυπωμένες κατά τρόπο σαφή και κατανοητό.
• Τρίτον, το Δικαστήριο επισημαίνει ότι δεν πληροί την απαίτηση διαφάνειας η κατά τον χρόνο σύναψης της σύμβασης παροχή -ακόμη και πολυάριθμων- πληροφοριών από τον επαγγελματία στον καταναλωτή, όταν οι πληροφορίες αυτές στηρίζονται στην υπόθεση ότι η ισοτιμία μεταξύ των λογιστικών νομισμάτων και του νομίσματος πληρωμής θα παραμείνει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της οικείας σύμβασης. Τούτο ισχύει ιδίως όταν ο επαγγελματίας δεν έχει προειδοποιήσει τον καταναλωτή για το οικονομικό πλαίσιο που ενδέχεται να επηρεάσει τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών.

• Τέταρτον, υπό το πρίσμα των γνώσεων του επαγγελματία σχετικά με το προβλέψιμο οικονομικό πλαίσιο που μπορεί να έχει επιπτώσεις στις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών, των ισχυρότερων μέσων του επαγγελματία για την πρόβλεψη του συναλλαγματικού κινδύνου, καθώς και του σημαντικού κινδύνου σχετικά με τις διακυμάνσεις των συναλλαγματικών ισοτιμιών τον οποίο επιρρίπτουν στον καταναλωτή οι επίδικες συμβατικές ρήτρες, το Δικαστήριο κρίνει ότι οι ρήτρες αυτές μπορούν να δημιουργήσουν εις βάρος του καταναλωτή σημαντική ανισορροπία μεταξύ των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεων των μερών που απορρέουν από τη δανειακή σύμβαση. Πράγματι, στο μέτρο που ο επαγγελματίας δεν τήρησε την απαίτηση διαφάνειας έναντι του καταναλωτή, οι εν λόγω ρήτρες φαίνεται να επιρρίπτουν στον καταναλωτή κίνδυνο δυσανάλογο προς τις παρασχεθείσες υπηρεσίες και το χορηγηθέν ποσό του δανείου, δεδομένου ότι η εφαρμογή των συγκεκριμένων ρητρών συνεπάγεται ότι ο καταναλωτής πρέπει να επωμιστεί το κόστος της εξέλιξης των προθεσμιακών συναλλαγματικών ισοτιμιών.

Βασίλης Χειρδάρης: Ζητούμενο η διαφάνεια – Να μην τίθεται ο καταναλωτής σε κίνδυνο

Στην ιδιαίτερη σημασία της απόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται ο δικηγόρος Βασίλης Χειρδάρης. Σε δήλωσή του στο dikastiko.gr επισημαίνοντας πως η συγκεκριμένη απόφαση θα αποτελέσει «πιλότο» για τον έλεγχο διαφάνειας των συμβάσεων σε ελβετικό φράγκο, με στόχο την πληρέστερη προστασία του καταναλωτή.

Αναλυτικά η δήλωσή του:

«Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την απόφασή του επί προδικαστικού ερωτήματος του γαλλικού δικαστηρίου, εστίασε στις απαιτήσεις διαφάνειας που πρέπει να διέπουν τις συμβάσεις δανείων συνομολογηθέντων σε ελβετικό φράγκο. Βασική έμφαση δίνεται στο ζήτημα της πληροφόρησης του καταναλωτή από τον δανειστή σχετικά με την ύπαρξη συναλλαγματικού κινδύνου. Σύμφωνα με τη σκέψη του ΔΕΕ, μία πληροφόρηση δεν πληροί την απαίτηση της διαφάνειας, αν δημιουργεί την πεποίθηση στον καταναλωτή ότι η ισοτιμία μεταξύ του λογιστικού νομίσματος και του νομίσματος πληρωμής θα παραμείνει σταθερή καθ’ όλη τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης. Η δε προθεσμία παραγραφής για την επιστροφή ποσών καταβληθέντων βάσει καταχρηστικών ρητρών, η οποία ενδέχεται να έχει λήξει πριν ακόμη ο καταναλωτής μπορέσει να λάβει γνώση του καταχρηστικού χαρακτήρα της ρήτρας, δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να είναι συμβατή με την σχετική ευρωπαϊκή οδηγία.

Η απόφαση αυτή έρχεται λίγους μήνες μετά την απόφαση του ΕΔΔΑ για το ελβετικό φράγκο στην ελληνική υπόθεση «Αντωνοπούλου κατά Ελλάδας» της 11.02.21, ωστόσο διαφέρει ουσιωδώς από αυτήν. Το ΕΔΔΑ είχε απορρίψει την προσφυγή της Ελληνίδας οφειλέτη, κρίνοντας ότι δεν υπήρξε παραβίαση του δικαιώματός της στην περιουσία. Η αιτιολογία του Στρασβούργου στηρίχτηκε στο ότι η εθνική νομοθεσία είχε παράσχει στην προσφεύγουσα κατάλληλα μέσα για να διεκδικήσει τις αξιώσεις της και τα απαραίτητα εργαλεία για να προστατεύσει τα δικαιώματά της. Επομένως, το ζήτημα που εξετάστηκε ενώπιον του ΕΔΔΑ αφορούσε περισσότερο το διαδικαστικό σκέλος προστασίας της περιουσίας των οφειλετών, το οποίο κρίθηκε εν προκειμένω επαρκές, ενώ το ΕΔΔΑ δεν υπεισήλθε καθόλου στην εξέταση της καταχρηστικότητας ή μη των αντίστοιχων ρητρών.

Η συγκεκριμένη απόφαση του ΔΕΕ θα αποτελέσει «πιλότο» για τον έλεγχο διαφάνειας των συμβάσεων σε ελβετικό φράγκο, με στόχο την πληρέστερη προστασία του καταναλωτή, εγκαθιδρύοντας ταυτόχρονα την υποχρέωση του δανειστή (τράπεζες) να μην θέτει τον καταναλωτή σε κίνδυνο δυσανάλογο σε σχέση με τις παρασχεθείσες υπηρεσίες. Στη συγκεκριμένη υπόθεση, η τελική επίλυση της διαφοράς εναπόκειται στο γαλλικό δικαστήριο, το οποίο θα κινηθεί βάσει των σκέψεων του ΔΕΕ».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr