Απόφαση σταθμός του ΕΔΔΑ: Όταν λέμε ισόβια, δεν (πρέπει να) εννοούμε ισόβια – Αναγκαίες οι προβλέψεις της υφ’ όρων απόλυσης – Τι δηλώνει ο Β. Χειρδάρης

Σε κατάρριψη της αρχής «όταν λέμε ισόβια, εννοούμε ισόβια» προχώρησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), αναφέροντας πως η πραγματική έκτιση της ποινής της ισόβιας κάθειρξης χωρίς δυνατότητα αποφυλάκισης με οιονδήποτε τρόπο συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.

Σύμφωνα με την υπόθεση που εξέτασε το ΕΔΔΑ, έκρινε πως οι αποφάσεις των εθνικών δικαστικών αρχών για την ποινή της ισόβιας κάθειρξης και η υποχρεωτική διαδικασία απονομής χάριτος μετά από 40 χρόνια, συνιστά παραβίαση της σύμβασης διεθνών συνθηκών.

Παραπέμποντας στις αποφάσεις αυτές το ΕΔΔΑ «είχε ήδη κρίνει ότι το γεγονός ότι η αποφυλάκιση των προσφευγόντων θα μπορούσε να επανεξεταστεί υπό τη μορφή της υποχρεωτικής διαδικασίας χάριτος, μόνο αφού είχαν εκτίσει 40 χρόνια από τις ισόβιες ποινές τους ήταν αρκετό για να συμπεράνει ότι η νέα ουγγρική νομοθεσία (σ.σ. χώρα καταγωγής των προσφευγόντων) δεν έδινε τη δυνατότητα για μια εκ των πραγμάτων μείωση των ισόβιων ποινών των προσφευγόντων ως υφ΄όρον απόλυση».

Και προσθέτει πως «αυτός ο παράγοντας, σε συνδυασμό με την έλλειψη επαρκών διαδικαστικών εγγυήσεων στο δεύτερο μέρος της διαδικασίας, όπως προβλέπεται από τη νέα νομοθεσία, οδήγησε το Δικαστήριο να διαπιστώσει παραβίαση του Άρθρου 3 της ΕΣΔΑ».

Όπως υπογράμμισε το Δικαστήριο του Στρασβούργου η κυβέρνηση της Ουγγαρίας «δεν είχε υποβάλει νέους ισχυρισμούς που θα οδηγούσαν το Δικαστήριο να απομακρυνθεί από τα προηγούμενα συμπεράσματά του ότι οι ισόβιες ποινές των προσφευγόντων δεν μπορούσαν να μειωθούν με υφ΄όρον απόλυση ή με άλλο τρόπο για τους σκοπούς του άρθρου 3 της ΕΣΔΑ».

Και καταλήγει: «Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι η μη δυνατότητα μείωσης της ισόβιας κάθειρξης στην πράξη συνιστούσε απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείρισης και έτσι παραβιάστηκε το άρθρο 3 της ΕΣΔΑ, εμμένοντας στην πάγια νομολογία του».

Η τήρηση των προθεσμιών προσφυγής

Ιδιαίτερα σημαντική είναι η κρίση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου σχετικά με το χρονικό διάστημα εντός του οποίου οι καταδικασθέντες σε ισόβια κάθειρξη μπορούν να υποβάλλουν προσφυγή.

«Κατά κανόνα, η εξάμηνη περίοδος ξεκινά από την ημερομηνία καθαρογραφής της αμετάκλητης απόφασης στη διαδικασία εξάντλησης των εγχώριων ένδικων μέσων. Ωστόσο, έχει ειπωθεί ότι η προθεσμία των έξι μηνών δεν ισχύει ως έχει στις συνεχιζόμενες καταστάσεις. Αυτό συμβαίνει επειδή, εάν υπάρχει μια κατάσταση διαρκούς παραβίασης, η ισχύουσα προθεσμία αρχίζει εκ νέου με κάθε νέα παραβίαση και μόνο όταν σταματήσει η κατάσταση, θα λήξει η εξάμηνη περίοδος» σημειώνει το ΕΔΔΑ.

Ωστόσο, κατά το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο «ήταν σαφές ότι η κατάσταση των καταγγελιών που υπέβαλαν οι προσφεύγοντες δεν έπαψε, καθώς εξακολουθούσαν να εκτίουν ποινή ισόβιας κάθειρξης, και θα παύσει να ισχύει για αυτούς μόνο μετά την αποφυλάκιση τους. Επομένως, η κατάσταση πρέπει να θεωρηθεί συνεχής και διαρκής».

Για το λόγο αυτό, μάλιστα κατέληξε πως παρά το γεγονός ότι ένας εκ των προσφευγόντων είχε καταθέσει εκπρόθεσμα την προσφυγή του, δεν κρίνεται απαράδεκτη καθώς διαρκούσε η κατάσταση της παραβίασης αφού κρατούταν ακόμα με την ποινή της ισόβιας κάθειρξης.

Δικαίωμα σε υφ’ όρων απόλυση και για ειδεχθή αδικήματα

Το ΕΔΔΑ έκρινε πως η πρόβλεψη υφ’ όρων απόλυσης πρέπει να ισχύει και για όσους έχουν καταδικαστεί ακόμη και για ειδεχθή αδικήματα. Ενδεικτικό είναι πως οι τέσσερις προσφεύγοντες είχαν διαπράξει στυγερά εγκλήματα.

Οι προσφεύγοντες καταδικάστηκαν σε ισόβια κάθειρξη χωρίς δυνατότητα αποφυλάκισης και χωρίς αναστολή. Ο πρώτος προσφεύγων καταδικάστηκε για εκ προθέσεως ανθρωποκτονία τεσσάρων ατόμων και μια σειρά από ένοπλες ληστείες που διαπράχθηκαν από εγκληματική οργάνωση.

Οι ποινές του δεύτερου και τρίτου των προσφευγόντων αφορούσαν εκ προθέσεως ανθρωποκτονία έξι ατόμων, συμπεριλαμβανομένου ενός παιδιού 4,5 ετών, ανθρωποκτονία με μεγάλη σκληρότητα και με ρατσιστικά κίνητρα και εντός του πλαισίου εγκληματικής οργάνωσης, και για μια σειρά σχετικών εγκλημάτων (ένοπλες ληστείες και αδικήματα σχετικά με πυροβόλα όπλα). Ο τέταρτος προσφεύγων καταδικάστηκε για απόπειρα ανθρωποκτονίας πολλών ανθρώπων, που διαπράχθηκε με ιδιαίτερη σκληρότητα, όπως και για πολλές κατηγορίες ληστειών και επιθέσεων.

Β. Χειρδάρης: Πρέπει να υπάρχει η ελπίδα της απελευθέρωσης

Η υφ’ όρον απόλυση είναι απολύτως συμβατή με την ΕΣΔΑ σημειώνει στο dikastiko.gr ο δικηγόρος Βασίλης Χειρδάρης σε περιπτώσεις ισόβιας κάθειρξης. «Το Δικαστήριο του Στρασβούργου με την απόφαση αυτή επιβεβαιώνει την πάγια νομολογία του που απαιτεί να υφίσταται στα κράτη διαδικασία ώστε να μπορεί ο καταδικασθείς σε ισόβια να έχει τη δυνατότητα να μην μείνει όλη τη ζωή του στις φυλακές» προσθέτει. «Φανταστείτε έναν άνθρωπο που εκτίει ποινή χωρίς καμία ελπίδα» αναφέρει χαρακτηριστικά.

Αναλυτικά η δήλωση του

«Πολύ μεγάλη φασαρία έγινε και γίνεται μετά το στυγερό έγκλημα των Γλυκών Νερών, αλλά και σε προγενέστερο χρόνο με αφορμή εγκλήματα ευρείας δημοσιότητας, γιατί η ποινή της ισόβιας κάθειρξης στο ελληνικό νομικό σύστημα δεν είναι πραγματικά ισόβια και αποφυλακίζεται κάποτε ο καταδικασθείς.

Στη χώρα μας υπάρχει ο θεσμός της υφ΄ορον απόλυσης. Εφόσον ο καταδικασθείς σε ισόβια κάθειρξη έχει εκτίσει πραγματικά 16 χρόνια και έχει συμπληρώσει 20 χρόνια με ευεργετικό τρόπο (εργασία κλπ.) μπορεί να απολυθεί υφ΄όρον από τις φυλακές. Αυτός ο θεσμός είναι διεθνής και ισχύει στις περισσότερες χώρες του κόσμου.

Το Δικαστήριο του Στρασβούργου με την απόφαση αυτή επιβεβαιώνει την πάγια νομολογία του που απαιτεί να υφίσταται στα κράτη διαδικασία ώστε να μπορεί ο καταδικασθείς σε ισόβια να έχει τη δυνατότητα να μην μείνει όλη τη ζωή του στις φυλακές. Σε περίπτωση μη ύπαρξης διαδικασίας που να παρέχει ελπίδα στον καταδικασθέντα ότι θα εξέλθει από τις φυλακές μετά από ένα μεγάλο χρονικό διάστημα το ΕΔΔΑ έχει κρίνει ότι συνιστά απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση.

Συμπερασματικά το Στρασβούργο δεν απαγορεύει την επιβολή της ισόβιας κάθειρξης για εκείνους που έχουν καταδικαστεί για ιδιαίτερα σοβαρά εγκλήματα, όπως η ανθρωποκτονία εκ προθέσεως. Ωστόσο, για να είναι συμβατή η ποινή με την ΕΣΔΑ πρέπει να υφίστανται: α) προοπτική απελευθέρωσης για τον κρατούμενο και β) δυνατότητα επανεξέταση της ποινής του.

Με την πρόσφατη αυτή απόφαση παγιώνεται πλέον η σταθερή νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου και η ελληνική νομοθεσία που προβλέπει υφ΄όρον απόλυση είναι απολύτως συμβατή με την ΕΣΔΑ και τον σύγχρονο ευρωπαϊκό νομικό πολιτισμό.

Ο στόχος της υφ΄όρον απόλυσης είναι ανθρώπινος. Πρέπει να υπάρχει η ελπίδα της απελευθέρωσης σε κάθε κρατούμενο ώστε ο ίδιος να κάνει προσπάθεια βελτίωσης του εαυτού του στις φυλακές ενόψει μιας επανόδου του στον πραγματικό κόσμο. Φανταστείτε έναν άνθρωπο που εκτίει ποινή χωρίς καμία ελπίδα. Τι μπορεί να κάνει στις φυλακές και ποια θα ήταν η συμπεριφορά του. Ας μην πετροβολούμε το νομοθέτη…»

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr