Δεοντολογία & Δικαιοσύνη: “Χωρίς ένα δικαστικό σώμα ακέραιο κι αμερόληπτο, τα δικαιώματα του ανθρώπου κινδυνεύουν” 

Της Γεωργίας Σκρεπέτη

Στην πάντα επίκαιρη συζήτηση για τη σχέση Δικαιοσύνης και Δεοντολογίας συνέβαλαν σημαντικά δικαστικοί λειτουργοί και νομικοί επιστήμονες με τις τοποθετήσεις τους στη χθεσινή ημερίδα που διοργάνωσε η Εταιρία Ελλήνων Δικαστικών Λειτουργών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες. 

Η εκδήλωση «Δεοντολογία & Δικαιοσύνη» πραγματοποιήθηκε στην κατάμεστη Αίθουσα Εκδηλώσεων του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών και ξεκίνησε με τον χαιρετισμό της Προέδρου, Μαρίας Παπαδημητρίου, η οποία αναφέρθηκε στους σκοπούς της Εταιρίας τονίζοντας ότι «χωρίς ένα δικαστικό σώμα ακέραιο κι αμερόληπτο, τα δικαιώματα του ανθρώπου κινδυνεύουν». 

Ανάθεση εξωδικαστικών καθηκόντων σε Δικαστές

Η πρώτη συνεδρία διεξήχθη υπό την προεδρία του Γιώργου Σταυρόπουλου, Προέδρου της Κεντρικής Επιτροπής Κωδικοποίησης και επίτιμου αντιπροέδρου του ΣτΕ. 

Ο Βασίλειος Ανδρουλάκης, Σύμβουλος της Επικρατείας, αναφέρθηκε στην ανάθεση εξωδικαστικών καθηκόντων σε Δικαστές όπως αυτή ορίζεται στο άρθρο 89 του Συντάγματος και τις απαγορεύσεις στις οποίες υπόκειται, σημειώνοντας ότι ο δικαστής που αναλαμβάνει εξωδικαστικά καθήκοντα δε παύει να είναι δικαστής και οφείλει να τηρεί πάντα τις αρχές δεοντολογίας που διέπουν το επάγγελμά του, αυτοσυγκράτηση κι αμεροληψία. Τόνισε, επίσης, το «διπλό κέρδος» από την ανάληψη διοικητικών καθηκόντων από δικαστές: αφενός η παρουσία του δικαστή ωφελεί τη διοίκηση, αφετέρου ο διοικητικός δικαστής οφείλει να ξέρει τη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης. 

Δικαιοσύνη, δημοσιογραφία και δεοντολογία

Από τη συζήτηση που αφορά ζητήματα Δεοντολογίας και Δικαιοσύνης δεν μπορεί να απουσιάζει η δεοντολογία στη Δημοσιογραφία, ανέφερε ξεκινώντας την ομιλία της η Μαργαρίτα Στενιώτη, Πρόεδρος Εφετών και Αντιπρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Δικαστικών Λειτουργών για τη Δημοκρατία και τις Ελευθερίες. 

Ειδική αναφορά έγινε στο φαινόμενο της “τηλεδίκης” ιδίως στις ποινικές υποθέσεις, όταν μια δεύτερη δικογραφία, τηλεοπτική, σχηματίζεται παράλληλα με την κανονική. Με την τεχνική του “ζουμ” και με οδηγό τη συγκινησιακή φόρτιση παραμορφώνει τη διαδικασία και προσβάλλει την αξιοπρέπεια του κατηγορούμενου. Ως εκ τούτου παραβιάζεται το απόρρητο της δικογραφίας είτε βρίσκεται σε προανακριτικό είτε ανακριτικό στάδιο, παρουσιάζονται σκοπίμως οι φρικιαστικές λεπτομέρειες και παραβιάζεται το τεκμήριο της αθωότητας. 

«Ο δικαστής δεν εκτελεί το έργο του σε ένα αποστειρωμένο περιβάλλον, αντιλαμβάνεται τις πιέσεις αλλά έχει τη νηφαλιότητα και τη δύναμη να κρίνει. Οι δικαστικοί λειτουργοί κλείνουν τα αυτιά τους στις τηλεοπτικές σειρήνες», τόνισε η κα Στενιώτη.

Ειδική αναφορά έγινε στις νέες βάσεις που τίθενται στη διαφανή επικοινωνία Δικαιοσύνης και πολιτών μέσω  των Γραφείων Τύπου των Ανώτατων Δικαστηρίων και των Δικαστικών Ενώσεων.

Δικαστές και Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης

Στην ελευθερία της έκφρασης και στην παρουσία των δικαστών στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναφέρθηκε στην τοποθέτησή του ο Καθηγητής της Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Σπύρος Βλαχόπουλος. 

«Οι περιορισμοί στην ελευθερία της έκφρασης λόγω της φύσης του δικαστικού λειτουργήματος, είναι εκ των πραγμάτων εντονότεροι στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, κι αυτό λόγω της διάρκειας των αναρτήσεων και της ταχύτητας διάδοσης», ανέφερε ο κ. Βλαχόπουλος τονίζοντας παράλληλα ότι στη συμμετοχή στη δημόσια συζήτηση πρέπει να υπάρχει ελευθερία έκφρασης αλλά με τη δέουσα διακριτικότητα και την τήρηση των κανόνων δεοντολογίας. 

Ιδιαίτερη αναφορά έγινε στον σχολιασμό υποθέσεων από δικαστές που λόγω δικαιοδοσίας μπορούν να βρεθούν ενώπιον τους.

«Ο δικαστής δεν πρέπει να ζει αποκομμένος από την κοινωνία» ανέφερε χαρακτηριστικά, ωστόσο συνίσταται σε κάθε περίπτωση ο δικαστής να λειτουργεί και στα κοινωνικά δίκτυα με σύνεση, μετριοπάθεια κι αυτοσυγκράτηση, ενώ κρίνεται σκόπιμη και δήλωση αποποίησης ευθύνης για πιθανά σχόλια τρίτων.

“Οι κανόνες δεοντολογίας θωρακίζουν τις αξίες τόσο υπό την τυπική όσο και ουσιαστική τους διάσταση”

Η δεύτερη συνεδρία διεξήχθη υπό την προεδρία και τον συντονισμό του Αλκιβιάδη Φερεσίδη, Εφέτη Αθηνών, και ξεκίνησε με τη σημασία του χάρτη δικαστικής δεοντολογίας, αποτελούμενο από πρότυπα που αντλούνται από τις παραδόσεις του δικαστικού σώματος από την ίδρυση του κράτους μέχρι και σήμερα. «Ορισμένα στοιχεία εμφανίζουν ιδιαίτερες πτυχές κι αποσκοπούν να θωρακίσουν καλύτερα τις αξίες τόσο υπό την τυπική και ουσιαστική τους διάσταση», ανέφερε ο κ. Φερεσίδης.

Σημαντική ήταν η συμβολή στη συζήτηση του Αντώνη Μεταξά, καθηγητή Ευρωπαϊκού Δικαίου στο ΕΚΠΑ και επισκέπτη καθηγητή στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου, τονίζοντας τη σημασία της αυτοπρόσληψης του εθνικού δικαστή ως ενωσιακού. 

«Κομβικές διατάξεις του ενωσιακού δικαίου καθίστανται άνευ αντικειμένου αν δε τις εφαρμόσει ο εθνικός δικαστής. Οι δεοντολογικές κατευθύνσεις πρέπει να τίθενται και στην ευρωπαϊκή τους διάσταση, ο ενωσιακός δικαστής εντάσσεται σε μια ευρύτερη δημόσια σφαίρα, την ευρωπαϊκή», ανέφερε ο κ. Μεταξάς.

Τέλος, ο Δημήτριος Γκαβέλας, Δικηγόρος κι αντιπρόεδρος της Ένωσης Ποινικολόγων μαχόμενων δικηγόρων αναφέρθηκε στην εκ των εναντίων διαλεκτική προσέγγιση της αλήθειας δικαστών και δικηγόρων, στην ποινική δίκη.