Δικαστική απόφαση: Ακρωτηριασμός προσώπου οι ιατρικές επεμβάσεις για αλλαγή της νομικής καταχώρησης φύλου – Ολόκληρο το σκεπτικό

«Η  αλλαγή της νομικής καταχώρησης φύλου δεν προϋποθέτει ιατρικές επεμβάσεις στο σώμα του ενδιαφερομένου ατόμου, καθώς πρόκειται για μία διαδικασία ιδιαίτερα επίπονη (σωματικά και ψυχικά), που επιπλέον δεν είναι οικονομικά προσιτή, στο μέτρο που η επέμβαση δεν καλύπτεται από κρατικούς φορείς  ασφάλισης. Κυρίως, όμως, περιλαμβάνει τον ιδιαίτερα προσβλητικό ακρωτηριασμό του προσώπου». Αυτό είναι το  «δια ταύτα» της υπ. αριθμ. 195/2020 απόφασης του Ειρηνοδικείου Αθηνών που έκανε δεκτό το αίτημα αιτούντα για αλλαγή του ονόματός του χωρίς να πρέπει να υποβληθεί σε εγχείρηση αλλαγής φύλου. Το Δικαστήριο επικαλούμενο μεταξύ άλλων το Σύνταγμα, την ΕΣΔΑ και  τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας έκρινε ότι συντρέχουν οι λόγοι που επικαλέστηκε ο αιτών ζητώντας  τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου, του κυρίου ονόματος και του επωνύμου αυτού, προκειμένου το φύλο « να αντιστοιχεί στη βούληση, στην προσωπική αίσθηση του σώματος στην εξωτερική του εικόνα, ως θήλυ πρόσωπο…».

Το σκεπτικό

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στο σκεπτικό: «…Η αλλαγή της νομικής καταχώρησης φύλου δεν προϋποθέτει ιατρικές επεμβάσεις στο σώμα του ενδιαφερομένου ατόμου, γεγονός που ήδη γινόταν δεκτό από τη νομολογία, καθώς πρόκειται για μία διαδικασία ιδιαίτερα επίπονη (σωματικά και ψυχικά), που επιπλέον δεν είναι οικονομικά προσιτή, στο μέτρο που η επέμβαση δεν καλύπτεται από κρατικούς φορείς  ασφάλισης. Κυρίως, όμως, περιλαμβάνει τον ιδιαίτερα προσβλητικό ακρωτηριασμό του προσώπου. Ο ακρωτηριασμός έχει ρητά καταδικαστεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο οποίος καλεί τα κράτη-μέλη «να διασφαλίσουν ότι η στείρωση ή άλλες ιατρικές διαδικασίες που οδηγούν σ’ αυτήν δεν πρέπει να είναι προαπαιτούμενα για τη νομική αναγνώριση του επιθυμητού φύλου». Επίσης, σύμφωνα με ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου «τα κράτη – μέλη πρέπει να θεσπίσουν ή να επανεξετάσουν τις διαδικασίες νομικής αναγνώρισης του φύλου με στόχο τον πλήρη σεβασμό του δικαιώματος των διεμφυλικών ατόμων στην αξιοπρέπεια και τη σωματική ακεραιότητα», ενώ ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, στην από 1ης Φεβρουαρίου 2013 Έκθεση του Ειδικού Εισηγητή του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια και κάθε άλλη βάναυση, απάνθρωπη ή εξευτελιστική μεταχείριση ή τιμωρία, επισημαίνει ότι η προϋπόθεση της στείρωσης, ως προαπαιτούμενο για την αναγνώριση των διεμφυλικών ανθρώπων, συνιστά βασανιστήριο. Ακόμη, η διαδικασία της διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου με το προαπαιτούμενο της υποχρεωτικής στείρωσης έρχεται σε αντίθεση με το Σύνταγμα (άρθρα 2 παρ. 1, 4 παρ. 1 και 5 παρ. 1), καθώς και με το άρθρο 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης νια τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ), σύμφωνα με το οποίο «καθένας έχει δικαίωμα στο σεβασμό της προσωπικής και οικογενειακής του ζωής». Επιπλέον, έρχεται σε αντίθεση με τα άρθρα 2 και 26 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα, που κατοχυρώνουν την ισότητα και την απαγόρευση των διακρίσεων, με την έννοια ότι μια κατάσταση, όπως η «δυσφορία γένους», δεν πρέπει να επιβαρύνει υπερβολικά τον ενδιαφερόμενο, προκειμένου αυτός να εξασφαλίσει τη μεταχείριση που ζητά από την πολιτεία (στην ίδια κατεύθυνση και οι ΕιρΑΘ 572/2017, ΕιρΑΘ 604/2017, ΕιρΘεσ 281/2017, ELpA9 418/2016, ΕιρΘεσ 1479/2016). Τη νομολογία αυτή επιβεβαίωσε και το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στην υπόθεση «Α.Ρ. Garpon και Nicot κατά Γαλλίας» (αριθμ. προσφυγών 79885/12, 52471/13 καί 52596/13, για το ίδιο θέμα – βλ. επίσης και Λίνα Παπαδοπούλου, Η συνταγματική θεμελίωση του δικαιώματος στην εναρμόνιση ψυχοκοινωνικού και νομικού φύλου, Αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενόψει του σχεδίου νόμου της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σελ. 37 επ.). Ως βασική ουσιαστική προϋπόθεση της διόρθωσης του καταχωρισμένου φύλου, τίθεται (α) η «ασυμφωνία μεταξύ της ταυτότητας φύλου και καταχωρισμένου φύλου». Τίθενται, περαιτέρω, δύο (2) θετικές και μία (1) αρνητική προϋποθέσεις: (β) Η πλήρης δικαιοπρακτική ικανότητα, (γ) η αγαμία και (δ) να μην έχει διορθωθεί το καταχωρισμένο φύλο ήδη δύο (2) φορές. Ειδικότερα, δεν απαιτείται η πρώτη προϋπόθεση να τεκμηριώνεται – αποδεικνύεται με οποιονδήποτε τρόπο. Δεν απαιτείται, δηλαδή, το πρόσωπο να επικαλεστεί και να προσκομίζει οποιοδήποτε έγγραφο ή άλλο αποδεικτικό μέσο για να αποδείξει την ασυμφωνία ανάμεσα στο καταχωρισμένο φύλο και ταυτότητα του φύλου του, γιατί αυτό θα ήταν αντίθετο προς το γενικό πνεύμα του νομοθετήματος, όσο και στη προστασία της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και του ιδιωτικού βίου. Για τους ίδιους λόγους, δε θα πρέπει το δικαστήριο να εξετάζει τη δικαιοπρακτική ικανότητα ενός ενήλικου προσώπου, παρά μόνον αν υπάρχουν ειδικοί λόγοι προς αυτό. Η δικαιοπρακτική ικανότητα ισχύει κατά τεκμήριο, όπως, δηλαδή, σε όλες τις δικαιοπρακτικές δηλώσεις, ένα ενήλικο πρόσωπο που δεν έχει τεθεί υπό δικαστική συμπαράσταση είναι πλήρως ικανό για δικαιοπραξία (εκτός αν προκύπτει ότι βρίσκεται σε μία από τις καταστάσεις της ΑΚ 131) και δεν πρέπει, φυσικά, το στοιχείο αυτό να τίθεται εν αμφιβόλω, για μόνο το λόγο ότι το πρόσωπο ζητεί τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου του (βλ. Φουντεδάκη Κ., το Σχέδιο Νόμου της Νομοπαρασκευαστικής Επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, Αναγνώριση της ταυτότητας φύλου ενόψει του σχεδίου νόμου της νομοπαρασκευαστικής επιτροπής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, σελ. 58 επ.). Τέλος, σύμφωνα με τη διάταξη του αρθρ. 782 ΚΠολΔ, αρμόδιο δικαστήριο είναι το Ειρηνοδικείο της περιφέρειας του ληξιάρχου που θα συντάξει τη σχετική πράξη, όπως, όμως, γίνεται δεκτό, η δωσιδικία του αρθρ. 782 ΚΠολΔ δεν είναι αποκλειστική. Αν το γεγονός σύνταξης της ληξιαρχικής πράξης γέννησης συντελέσθηκε στο εξωτερικό, αρμόδιο κατά τόπον είναι, καταρχήν, το Ειρηνοδικείο Αθηνών (βλ. ΜονΠρΦλωρ 32/1969, Αρμ 1968. 313). Σύμφωνα, πάντως, με το μη αποκλειστικό χαρακτήρα της θεσπιζόμενης δωσιδικίας, δεν αποκλείεται η υποβολή της αιτήσεως και στο δικαστήριο της κατοικίας του αιτούντος ή στο δικαστήριο που βρίσκονται τα αποδεικτικά μέσα (κρ. Γν.: ΕιρΘεσ 281/2017, αδημ. ΕφΠατρ 335/1973, ΝοΒ 1974.389, ΜονΠρΦλωρ 32/1969, ανωτ. ΜονΠρΒολ 208/1986, ΕλλΔνη 1986.1500,1501, έτσι και Αρβανιτάκης σε Κεραμέα-Κονδύλη-Νίκα, Ερμηνεία ΚΠολΔ, υπό το άρθρο 782, τ.ΙΙ, σελ. 1544)(βλ. σε Ειρφλωρ 3/2018 και σε ΕιρΣερρ 131/2018, σε ΤΝΠ Nomos).

1. Στην προκειμένη περίπτωση, με την υπό κρίση αίτηση, ο αιτών, επικαλούμενος άμεσο έννομο συμφέρον, ζητεί τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου, του κυρίου ονόματος και του επωνύμου αυτού, όπως αυτά αναγράφονται στη με αριθμ…./1997 ληξιαρχική πράξη γέννησης του, που συνέταξε η Ληξίαρχος του Ληξιαρχείου Αλεξανδρούπολης του Ν. Έβρου, λόγω ασυμφωνίας μεταξύ ταυτότητας φύλου και καταχωρισμένου φύλου αυτού, ώστε αυτό (το φύλο) να αντιστοιχεί στη βούληση, στην προσωπική αίσθηση του σώματος στην εξωτερική του εικόνα, ως θήλυ πρόσωπο, κατά τα ειδικότερα στην αίτηση αναφερόμενα, καθώς και να αναγραφεί στην ως άνω ληξιαρχική πράξη γέννησης το γεγονός της αλλαγής του φύλου του, ως θήλυ («κορίτσι»).

Με αυτό το περιεχόμενο και αίτημα, η υπό κρίση αίτηση παραδεκτώς και αρμοδίως, καθ’ ύλη και κατά τόπο, φέρεται για να δικαστεί από το Δικαστήριο τούτο, ως δικαστήριο του τόπου κατοικίας του αιτούντος, όπου βρίσκεται το κέντρο των βιοτικών δραστηριοτήτων του, ενώ, επίσης, η εκδίκαση της από το παρόν Δικαστήριο διευκολύνει, από άποψη οικονομίας χρόνου και δυνάμεων του αιτούντος, αλλά και απόδειξης των αποδεικτέων πραγματικών περιστατικών, τη διεξαγωγή της παρούσας δίκης, της καθιερούμενης, κατά το νόμο, δωσιδικίας του δικαστηρίου του τόπου σύνταξης της οικείας ληξιαρχικής πράξης ούσας, άλλωστε, μη αποκλειστικής, σύμφωνα και με τα στη μείζονα σκέψη της παρούσας διαλαμβανόμενα και με την προκειμένη διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας των άρθρων 739 επ. ΚΠολΔ και είναι νόμιμη, στηριζόμενη, κατά τα στην παρούσα προαναφερόμενα, στις διατάξεις των άρθρων 5 παρ. 1 του Συντάγματος (δικαίωμα ελεύθερης ανάπτυξης της προσωπικότητας), αρ. 8 ΕΣΔΑ (αναφαίρετο δικαίωμα επαναπροσδιορισμού ή ορθότερα, νομικής επιβεβαίωσης του φύλου και αλλαγής της νομικής καταχώρισης αυτού), άρθρα 3 και 4 ν. 4491/2017, με τίτλο «Νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου κτλ», 13 παρ. 1 και 14 ν. 344/1976 “περί ληξιαρχικών πράξεων” και 782 παρ. 3 ΚΠολΔ. Επομένως, πρέπει να ερευνηθεί περαιτέρω κατ’ ουσίαν, δεδομένου ότι τηρήθηκε η προδικασία που προβλέπεται από τη διάταξη του άρθρου 748 §2 ΚΠολΔ (βλ. την υπ’ αριθμ…. , και την υπ’ αριθμ…. εκθέσεις επιδόσεως του δικαστικού επιμελητή του Εφετείου Πειραιώς, …, για την επίδοση της αίτησης και της κλήσης, αντίστοιχα, προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών, που προσκομίζει, μετ’ επικλήσεως, ο αιτών).

III. Από εκτίμηση της ένορκης κατάθεσης της εξετασθείσας, προτεινόμενης από τον αιτούντα, μάρτυρος, της δήλωσης και ανωμοτί εξέτασης, ως διαδίκου, του αιτούντος, οι οποίες περιέχονται στα ταυτάριθμα με την παρούσα πρακτικά συνεδρίασης και όλων ανεξαιρέτως των εγγράφων που ο αϊτών, μετ’ επικλήσεως, προσκομίζει, χωρίς να έχει παραλειφθεί κανένα για την ουσιαστική διάγνωση της υπόθεσης, από τα διδάγματα της κοινής πείρας και λογικής, που λαμβάνονται υπόψη αυτεπαγγέλτως από το Δικαστήριο και χωρίς απόδειξη (άρθρο 336 παρ. 4 ΚΠολΔ), καθώς και την εν γένει διαδικασία, αποδείχθηκαν, κατά την κρίση αυτού του Δικαστηρίου τούτου, τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά:

Ο αιτών γεννήθηκε, στις …-1997, στην Αλεξανδρούπολη Ν. Έβρου, για δε τη γέννηση του συντάχθηκε από τη ληξίαρχο του Ληξιαρχείου Αλεξανδρούπολης η με αριθμό …/τομ. … 1997 ληξιαρχική πράξη γέννησης, στην οποία αναγράφεται, ως κύριο όνομα αυτού, το όνομα «…», ως επώνυμο του, το επώνυμο «…» (βλ. το από … ακριβές αντίγραφο της ληξιαρχικής πράξης γέννησης του αιτούντος), ήτοι στοιχεία που προσιδιάζουν σε πρόσωπο με «άρρεν» φύλο και ως φύλο αυτού, το «αγόρι». Αποδείχθηκε, όμως, ότι, από την παιδική του ηλικία, από την οποία ο αιτών διατηρεί αναμνήσεις για τον εαυτό του και την προσωπική αίσθηση του σώματος και της ταυτότητας του φύλου του, ο τελευταίος παρουσίασε συμπτώματα διεμφυλικής διαταραχής (άρρενος προς θήλυ), δηλαδή, ο εσωτερικός και προσωπικός τρόπος με τον οποίο ο ίδιος βιώνει το φύλο του δεν αντιστοιχεί στο φύλο που καταχωρίστηκε κατά τη γέννηση του με βάση τα βιολογικά του χαρακτηριστικά, με συνέπεια να βιώνει «δυσφορία γένους», σύμφωνα με τα στη μείζονα σκέψη της παρούσας αναφερόμενα. Ειδικότερα, ήδη από πολύ μικρή ηλικία, ο τρόπος με τον οποίο ο αιτών βίωνε το φύλο του δεν αντιστοιχούσε στα βιολογικά χαρακτηριστικά του, οι δε επιλογές του ως προς ένδυση, την υπόδηση, την επιλογή παιχνιδιών και φίλων κλπ. και η προσωπική αίσθηση του σώματος του προσιδίαζε, κατά σαφή και πρόδηλο τρόπο, σε θήλυ πρόσωπο, τούτο, δε, είχε καταστεί αντιληπτό στους οικείους και στο ευρύτερο κοινωνικό του περιβάλλον (βλ. την ένορκη κατάθεση της μάρτυρος απόδειξης – αδελφής του αιτούντος). Επιπλέον, ο αιτών υποβάλλεται, ήδη από το μήνα Αύγουστο του έτους 2018, σε ορμονική αγωγή για την απόκτηση δευτερογενών  γυναικείων χαρακτηριστικών   (μείωση  τριχοφυΐας, αλλαγή τόνου φωνής, ανακατανομή λίπους και μυϊκής μάζας) (βλ. την από 25-09-2018  βεβαίωση της ιατρού ενδοκρινολόγου, ….). Συνολικά, η κοινωνική και εξωτερική έκφραση του φύλου του προσιδιάζει σε θήλυ άτομο, ζει δε, εντασσόμενος στον κοινωνικό του περίγυρο κατά το ρόλο του επιθυμητού θήλεος φύλου, σύμφωνα με την ελεύθερη βούληση του και χρησιμοποιώντας, στο κοινωνικό του περιβάλλον και στις διαπροσωπικές του σχέσεις, το κύριο όνομα «…». Αντίθετα, η καταχώρηση του στα διάφορα δημόσια έγγραφα (λ.χ. αστυνομική ταυτότητα, ληξιαρχική πράξη γέννησης), ως άρρεν  («αγόρι»), με το  όνομα προκαλεί δυσχέρειες ως προς την ταυτοποίηση του και σύγχυση ως προς τα προσωπικά στοιχεία του, λόγω της εξωτερικής του εμφάνισης και κατά συνέπεια, προκαλεί σοβαρή βλάβη των εννόμων συμφερόντων του, με δυσμενείς επιπτώσεις στις εν γένει συναλλαγές του, ενώ θίγει και την ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας του. Τέλος, ο αιτών δεν είναι έγγαμος (βλ. την από 26-09-2018 Βεβαίωση Οικογενειακής Κατάστασης του ΥΠΕΣ και την ένορκη κατάθεση της μάρτυρος απόδειξης) ούτε προκύπτει ζήτημα να τελεί υπό δικαστική συμπαράσταση, αιτείται δε το πρώτον τη διόρθωση του καταχωρισμένου φύλου και ονοματεπωνύμου του στη ληξιαρχική πράξη γέννησης του.

Κατόπιν των ανωτέρω, δεδομένου ότι συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις, αλλά και του προφανούς έννομου συμφέροντος του αιτούντος, πρέπει η κρινόμενη αίτηση να γίνει δεκτή και ως ουσιαστικά βάσιμη και να αποδοθεί στον αιτούντα το γυναικείο φύλο, ως «θήλυ» ή «κορίτσι», ενώ το κύριο όνομα του, καθώς και το επώνυμο του θα πρέπει να αποδοθούν στο θηλυκό γένος και ειδικότερα, στη ληξιαρχική πράξη γέννησης του αιτούντος, το κύριο όνομα του, από το καταχωρισμένο «…» να διορθωθεί  στο «…» και το  επώνυμο του, από το καταχωρισμένο «…», να διορθωθεί στο «…».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr