Μιλένα Αποστολάκη: Διαμεσολάβηση – Διαιτησία – Η λύση στο πρόβλημα καθυστέρησης απονομής της Δικαιοσύνης

Στο διττό αποτέλεσμα της προσφυγής στη διαμεσολάβηση και τη διαιτησία αναφέρεται η πρώην υπουργός, Μιλένα Αποστολάκη, επισημαίνοντας πως μειώνει το χρόνο επίλυσης των διαφορών ενώ απαλλάσσονται τα πινάκια από σημαντικό αριθμό υποθέσεων, συμβάλλοντας στον περιορισμό των καθυστερήσεων στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων.

Η διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ) και υποψήφια με το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ, σύμφωνα με πληροφορίες στον Βόρειο Τομέα της περιφέρειας Αττικής, τονίζει σε συνέντευξή της στο dikastiko.gr πως η εξωδικαστική επίλυση διαφορών αποτελεί διεθνώς μια επιτυχώς δοκιμασμένη λύση στο πρόβλημα της καθυστέρησης απονομής της δικαιοσύνης.

Χαρακτήρισε ενθαρρυντικά τα στοιχεία καθώς σύμφωνα με αυτά της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης, για το 2022 το ποσοστό επιτυχίας της διαμεσολάβησης ξεπέρασε το 80%! Η κυρία Αποστολάκη παραπέμπει και σε παραδείγματα άλλων χωρών, όπως η Ιταλία, όπου εφαρμόζεται εδώ και μία δεκαετία το μοντέλο της διαμεσολάβησης και έχουν καταγραφεί μειώσεις από 30% έως 60% στις νεοεισαχθείσες στα δικαστήρια υποθέσεις που αφορούν στις συγκεκριμένες αυτές κατηγορίες διαφορών.

Προσθέτει δε χαρακτηριστικά πως σε ένα ακόμη από τα πλεονεκτήματα της ακόμα και αν η διαμεσολάβηση δεν στεφθεί με επιτυχία, δεν μπορεί να φέρει αρνητικό αποτέλεσμα, δεν μπορεί δηλαδή να επιδράσει αρνητικά στην υπόθεση. Η δικαστική οδός είναι σε κάθε περίπτωση ανοιχτή για τους διαδίκους όταν πχ δεν υπάρχει εξουσία διάθεσης των μερών, όταν η διαμεσολάβηση δεν χωρεί ή όταν δεν καταλήγει σε συμφωνία των μερών.

Εκτός από την πολιτική σας ιδιότητα, είστε δικηγόρος και Διευθύντρια του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας (ΕΟΔΙΔ). Μιλήστε μας για το αντικείμενο και τη λειτουργία αυτού του Οργανισμού.

Ο ΕΟΔΙΔ, είναι ΝΠΙΔ με αντικείμενο την οργάνωση και παροχή υπηρεσιών διαμεσολάβησης, διαιτησίας και εξωδικαστικής εν γένει επίλυσης διαφορών, καθώς επίσης και τη διάδοση και προώθηση των θεσμών αυτών, με σκοπό την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη επίλυση των διαφορών. Λειτουργεί βάσει Κανονισμών Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας κατά το πρότυπο των διεθνών οργανισμών, όπως είναι το ICC και το LCIA. Διαθέτει εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, διοικητική οργάνωση, κατάλογο επιλεγμένων Διαμεσολαβητών και Διαιτητών προαιρετικής επιλογής και κτιριακές υποδομές στις οποίες φιλοξενείται η μεγάλη πλειοψηφία των διαιτησιών που ολοκληρώνονται στη χώρα μας. Το έργο του συνεπικουρείται από δύο ανώτατα σώματα, το Συμβούλιο Διαμεσολάβησης και Διαιτησίας αντίστοιχα, τα οποία απαρτίζονται από διακεκριμένους επιστήμονες, επίτιμους ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς, καθηγητές και practitioners με εξειδίκευση στις εξωδικαστικές μορφές επίλυσης διαφορών.

Πληθώρα ερευνών αναδεικνύει την ταχύτητα απονομής της δικαιοσύνης ως μείζον πρόβλημα στην λειτουργία του δικαϊκού μας συστήματος. Ποιες οι συνέπειες και ποιες οι λύσεις για την αντιμετώπισή του;

Πράγματι η χώρα μας κατακτά αρνητικές «πρωτιές» σε σχετικές έρευνες, κατατασσόμενη στις τελευταίες χώρες της ΕΕ, όχι για την ποιότητα της δικαιοσύνης, αλλά για την ταχύτητα απονομής της. Οι προσπάθειες που έχουν γίνει έχουν αποδειχθεί ατελέσφορες, αποτυγχάνοντας να υπηρετήσουν τον αριθμητικό στόχο που θέτει το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για τον περιορισμό της εκκρεμοδικίας, που είναι η διετία.

Κάτι τέτοιο προφανώς τελεί σε αλληλένδετη σχέση με το διεθνές μας κύρος, την ανταγωνιστικότητα της οικονομίας και την επιλεξιμότητα της χώρας από επενδυτές. Η εξωδικαστική επίλυση διαφορών, με κύριες μορφές τη διαιτησία και τη διαμεσολάβηση, αποτελεί διεθνώς μια επιτυχώς δοκιμασμένη λύση στο πρόβλημα της καθυστέρησης απονομής της δικαιοσύνης. Η προσφυγή στη διαμεσολάβηση και τη διαιτησία μπορεί να επιφέρει διττό αλλά αλληλοσυμπληρούμενο αποτέλεσμα:

Αφενός μεν ο χρόνος επίλυσης της διαφοράς μειώνεται δραματικά για τα μέρη, αφετέρου δε απαλλάσσονται με τον τρόπο αυτό τα πινάκια από σημαντικό αριθμό υποθέσεων, η αποσυμφόρηση των οποίων συμβάλλει στον περιορισμό των καθυστερήσεων στην έκδοση δικαστικών αποφάσεων.

Για παράδειγμα, στην Ιταλία, από το 2013 μέχρι και σήμερα, στα σχεδόν δέκα δηλαδή χρόνια που προβλέπεται η «Υποχρεωτική Αρχική Συνεδρία» ως «προστάδιο» διαμεσολάβησης για διάφορα είδη υποθέσεων, έχουν καταγραφεί μειώσεις από 30% έως 60% στις νεοεισαχθείσες στα δικαστήρια υποθέσεις που αφορούν στις συγκεκριμένες αυτές κατηγορίες διαφορών.

dikastiko.gr

Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της διαιτησίας και πόσο συμβατή με την ελληνική πραγματικότητα είναι;

Η διαιτησία αποτελεί συμπλήρωμα κάθε σύγχρονου νομικού συστήματος. Ικανοποιεί σημαντικές ανάγκες των επιχειρήσεων, όπως η ταχύτητα επίλυσης διαφοράς με οριστικό τρόπο, η εξασφάλιση εχεμύθειας/εμπιστευτικότητας και η ασφάλεια εκδίκασης μιας σύνθετης συχνά εμπορικής διαφοράς από διαιτητές με επιστημονική εξειδίκευση και εμπειρία στο συγκεκριμένο ειδικό πεδίο της ένδικης διαφοράς, στοιχείο που δεν εξασφαλίζεται πάντα από τον φυσικό δικαστή.

Ήδη μια σειρά από δικηγορικές εταιρίες και επιχειρήσεις ποικίλων κλάδων της Ελληνικής οικονομίας επιλέγουν να προσθέτουν ρήτρες διαμεσολάβησης και διαιτησίας ΕΟΔΙΔ κατά το στάδιο κατάρτισης των εμπορικών συμβάσεων, προπαρασκευαστικό βήμα, για να οδηγηθεί τυχόν διαφορά που θα προκύψει σε εξωδικαστική μορφή επίλυσής της. Η λειτουργία και το κόστος της διαιτησίας με ρήτρα ΕΟΔΙΔ ,καθιστούν την διαιτησία ως μορφή εξωδικαστικής επίλυσης αστικών και εμπορικών διαφορών, θεσμικά κατοχυρωμένη, οικονομικά προσαρμοσμένη στα ελληνικά συναλλακτικά ήθη και συμβατή με το μέγεθος των ελληνικών επιχειρήσεων.

Το νομοσχέδιο για την τροποποίηση του Ν 2735/1999 που κατατέθηκε προ ολίγων ημερών στη Βουλή και συζητείται, προβλέποντας, μεταξύ άλλων, και τη  λειτουργία θεσμοθετημένων οργανισμών διαιτησίας σύμφωνα με τα κριτήρια και τις προϋποθέσεις του νόμου, θα προσφέρει ένα εξαιρετικά ευέλικτο και σύγχρονο νομοθετικό πλαίσιο, για τη ρύθμιση και διεξαγωγή διαιτησιών στην Ελλάδα, συμβάλλοντας στην εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας.

Είναι η διαμεσολάβηση μια συμφέρουσα επιλογή για τον πολίτη, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε επίλυση μιας διαφοράς;

Μέσα από τη διαμεσολάβηση, με τη βοήθεια του κατάλληλα εκπαιδευμένου διαμεσολαβητή και την πολύτιμη συνδρομή των νομικών παραστατών, τα μέρη μπορούν να καταλήξουν σε συμφωνία συγκεκριμένη, μετρήσιμη, ρεαλιστική, χρονικά προσδιορισμένη και εκτελεστή – κι αυτό πιο γρήγορα και οικονομικά από τη δικαστική διαδικασία, καθώς και με δυνατότητα αποκατάστασης της επικοινωνίας και της σχέσης μεταξύ τους, χωρίς το άλγος το οποίο πάντα μια αντιδικία συνεπάγεται. Αντίθετα, κι αυτό το εντάσσω σε ένα ακόμη από τα πλεονεκτήματα της ακόμα και αν η διαμεσολάβηση δεν στεφθεί με επιτυχία, δεν μπορεί να φέρει αρνητικό αποτέλεσμα, δεν μπορεί δηλαδή να επιδράσει αρνητικά στην υπόθεση. Η δικαστική οδός είναι σε κάθε περίπτωση ανοιχτή για τους διαδίκους όταν πχ δεν υπάρχει εξουσία διάθεσης των μερών, όταν η διαμεσολάβηση δεν χωρεί ή όταν δεν καταλήγει σε συμφωνία των μερών.

Πώς βαίνει η πορεία του θεσμού μετά από σχεδόν 3 χρόνια εφαρμογής του Ν 4640/2019;

Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης, για το 2021 είχαμε υποχρεωτική αρχική συνεδρία σε 9.148 υποθέσεις. Από αυτές κατέληξαν σε συμφωνία 698, δηλαδή 7,63% των υποθέσεων. Βάσει των νεότερων στοιχείων που καλύπτουν τα δύο πρώτα τετράμηνα του 2022, από τις 4.866 διεξαχθείσες ΥΑΣ, 610 προχώρησαν σε διαμεσολάβηση (ποσοστό 13%), ενώ από αυτές οι 458 κατέληξαν σε πρακτικό επιτυχίας- ήτοι ποσοστό πάνω από 80%!

Στην εκούσια διαμεσολάβηση, υπήρξαν αντίστοιχα 1.208 περιπτώσεις υπαγωγής, όπου παρουσιάζεται σημαντική αύξηση σε σύγκριση με το 2020 που ήταν 622, δηλαδή διπλασιασμός. Επιτεύχθηκε μάλιστα συμφωνία σε 952 περιπτώσεις έναντι 500 του έτους 2020, ενώ ήδη για το ήμισυ του 2022 από τις 323 υποθέσεις, οι 265 κατέληξαν σε συμφωνία. Τα στοιχεία κατά συνέπεια είναι πολύ ενθαρρυντικά, χρειάζεται όμως συνεχής και εκτεταμένη πληροφόρηση τόσο των πολιτών, ώστε να ενημερωθούν για τη δυνατότητα της εξωδικαστικής επίλυσης μιας διαφοράς , όσο και των συναδέλφων δικηγόρων, των οποίων ο ρόλος είναι κομβικός και η υποστήριξη των εντολέων τους καθ’ όλη τη διάρκεια της διαμεσολάβησης είναι καταλυτική για μια θετική έκβαση.

Οπωσδήποτε επιβοηθητική θα ήταν η εφαρμογή σειράς φορολογικών κινήτρων για τους δικηγόρους (πχ απαλλαγή από ΦΠΑ της αμοιβής του δικηγόρου για παράσταση στη διαμεσολάβηση) αλλά και για τους πολίτες (συμψηφισμός μέρους των εξόδων των μερών με τρέχουσες οφειλές τους, σε περίπτωση επιτυχίας της διαμεσολάβησης ή άμεσα φορολογικά κίνητρα. κατά το επιτυχές παράδειγμα της γειτονικής μας Ιταλίας.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr