Παναγιώτης Στάθης: Σπάστε “την αφωνία” της Δικαιοσύνης στις σοβαρές υποθέσεις – Πιο ενεργός ρόλος σε εκπροσώπους Τύπου των δικαστηρίων

Να ξεκινήσουμε με μια παραδοχή: Η Δικαιοσύνη είναι ανάχωμα προάσπισης δικαιωμάτων και ελευθεριών. Και του θύματος και του κατηγορούμενου. Δεν απονέμεται σε real time, δεν την αφορά τι λέει η κοινή γνώμη και τα media και δεν υπακούει σε λαϊκά δικαστήρια. Για αυτό το λόγο και ακολουθεί κανόνες, με βασικότερο την τήρηση της μυστικότητας των ενεργειών της. Αυτό ας το ξεχωρίσουμε στο μυαλό μας, είναι απαράβατος όρος στις ποινικές υποθέσεις, είναι στοιχείο DNA της λειτουργίας της. Παράλληλα οι Έλληνες δικαστές, κυρίως δε ο ανακριτής μιας υπόθεσης, είναι απολύτως ανεξάρτητος , απολύτως ελεύθερος να ενεργήσει και να κρίνει με βάση την ελεύθερη κρίση του.

Όλα αυτά αποτελούν μια σπουδαία θεωρητική βάση πάνω στην οποία δομείται το σύστημα απονομής Δικαιοσύνης. Εκεί όπου οι πολίτες περιμένουν καρτερικά τη Δικαιοσύνη, η οποία σε εύλογο χρόνο και χωρίς δυσπιστία εκ μέρους τους, ανακοινώνει μια απόφαση επί μιας σοβαρής υπόθεσης και αυτή γίνεται δεκτή, με κριτική διάθεση μεν, πλην ως αποτέλεσμα μιας ενδελεχούς έρευνας. “Αποδεκτή”, είναι ο προσδιορισμός προς συζήτηση.

Τι συμβαίνει

Η Δικαιοσύνη στην Ελλάδα είναι –κατά γενική ομολογία– αργή, δυσνόητη, πολύπλοκη και κυρίως με ευθύνη των εκάστοτε κυβερνώντων, των media, αλλά σε μεγάλο βαθμό και της ίδιας, ένας θεσμός στον οποίο οι πολίτες δείχνουν πλέον να μην εναποθέτουν ελπίδες πραγματικής Δικαιοσύνης. Ανεξάρτητα από το αν αυτό εδράζεται σε βάσιμες ή όχι υποψίες, η πεποίθηση σε σοβαρές υποθέσεις είναι πως σχεδόν πάντα ταυτίζεται με τις επιλογές των εκάστοτε κυβερνήσεων. Ανεξάρτητα από το γεγονός ότι η συντριπτική πλειονότητα των Ελλήνων δικαστών κάνει με κόπο, θυσίες και αυταπάρνηση τη δουλειά της, εφόσον αυτό είναι (ή δείχνει να είναι) μια εμπεδωμένη αντίληψη στους πολίτες, προφανώς απήλθε η εποχή της καρτερικότητας και επήλθε η εποχή των λύσεων.

Αλλαγή μοντέλου

Στην εποχή της επικοινωνίας, των σόσιαλ μίντια, της τεχνητής νοημοσύνης, η Δικαιοσύνη λοιπόν δείχνει να στέκεται ακίνητη και άλαλη, περιμένοντας μακαρίως τη δικαίωση στις ενέργειες και επιλογές της με την έκδοση της απόφασης. Κι επειδή αυτή η απόφαση θα εκδοθεί μετά από (πολλές φορές) πολύ χρόνο, έως τότε οι πολίτες αυτής της χώρας (συμβαίνει κι αλλού αλλά εδώ δικαίως πολλές φορές) έχουν καταλήξει σε μια (επίσης πολλές φορές) στρεβλή εικόνα που ουδείς δύναται να ανατρέψει. Ούτε καν η ίδια η απόφαση.

Προσωπικά έχω ζήσει την εποχή όπου οι δικαστές αντιμετώπιζαν ακόμα και την “καλημέρα” προς τους δημοσιογράφους περίπου ως ποινικό αδίκημα. Λες και η συναναστροφή με αυτούς, από μόνη της, οδηγεί σε διατάραξη της μυστικότητας μιας εξ ορισμού μυστικής διαδικασίας. Εξ ου και θα θυμάμαι πάντα έναν εξαιρετικό ανακριτή και άνθρωπο που δεχόταν να μιλάει μαζί μου, εξηγώντας πώς λειτουργεί η ανακριτική διαδικασία, χωρίς ποτέ να πει κουβέντα για την ουσία της εξαιρετικά σοβαρής αλλά και πολύκροτης υπόθεσης που χειριζόταν.

Όμως από τότε έχουν περάσει πάνω από 30 χρόνια και στην εποχή που η ταχύτητα διασποράς της πληροφορίας ξεπερνά το φράγμα του ήχου, είναι περίπου αυτονόητη η ανάγκη μιας σοβαρής, συγκροτημένης και με πλήρη τήρηση των κανόνων ενημέρωση από τους αρμόδιους. Αυτο που κάποτε φάνταζε αδιανόητο (σ.σ. να μιλήσει δημοσίως ένας δικαστής ή ένας εισαγγελέας) σήμερα είναι -κατά τη γνώμη μου- αδήριτη ανάγκη. Χωρίς να διαταράσσει τη μυστικότητα, χωρίς να αποκαλύπτει σοβαρά ζητήματα αλλά μόνο να εξηγεί τη διαδικασία, να διαψεύδει τις εικασίες και τις… φαντασιώσεις, να αποτελεί τον κυματοθραύστη πάνω στην κουλτούρα αμφισβήτησης που δομείται καθημερινά. Να κάνει δηλαδή αυτό που κάνει σε πολλές, πάρα πολλές χώρες της κεντρικής Ευρώπης, ο εντεταλμένος εκπρόσωπος Τύπου κάθε εισαγγελίας και κάθε δικαστηρίου. Όπως εξήγησε σε πρόσφατη αρθρογραφία του ο Δρ. Νομ. Παν/μιου Ζυρίχης, Ηλία Μπίσιας ,“με τον τρόπο αυτό η δικαστική εξουσία, ως αποκλειστικώς αρμόδια για την ανακριτική έρευνα των αξιοποίνων πράξεων και εν γένει το δικαιοδοτικό έργο, επικοινωνεί άμεσα, δημόσια και συγκροτημένα διά των μέσων μαζικής ενημέρωσης με το κοινό, παρέχοντας σε αυτό την απαραίτητη ενημέρωση”.

freepik

Εκπρόσωπος

Θυμάμαι ακόμα τον αείμνηστο πρώην πρόεδρο της ΕνΔΕ και επικεφαλής της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Αθηνών, Σωτήρη Μπάγια, να περιγράφει με πάθος τη μακρινή δεκαετία του ‘90, την ανάγκη να υπάρξει εκπρόσωπος Τύπου στα δικαστήρια. Προσοχή (για να μην παρεξηγηθούμε) όχι ένας δημοσιογράφος ή επαγγελματίας του χώρου της επικοινωνίας, αλλά ένας δικαστικός λειτουργός με τέτοιο ρόλο. Το όραμα του Μπάγια έγινε “πράξη” στην Ελλάδα με το Νόμο 4938/2022, όπου ορίστηκε θεσμός Εκπροσώπου Τύπου στα Ανώτατα Δικαστήρια, τη Γενική Επιτροπεία της Επικρατείας των Τακτικών Διοικητικών Δικαστηρίων, στα Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς και στις Εισαγγελίες Εφετών και Πρωτοδικών Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς καθώς και στα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία Αθηνών, Θεσσαλονίκης και Πειραιώς. Όπως χαρακτηριστικά ανέφερε το 2022 το Υπουργείο Δικαιοσύνης «η πρόβλεψη του θεσμού του εκπροσώπου Τύπου στα Δικαστήρια και τις Εισαγγελίες καθίσταται αναγκαία, ώστε να αποσαφηνίζονται δικαστικά ζητήματα για υποθέσεις δημοσίου συμφέροντος και κοινωνικού ενδιαφέροντος».

Όπως αναφέρει ο κ. Μπίσιας, “πέραν του ότι ο θεσμός δεν επεκτάθηκε -κατά την άποψή μας λίαν ατυχώς- σε όλες τις Εισαγγελίες της χώρας, αλλά περιορίστηκε μόνο στις Εισαγγελίες των μεγάλων δικαστηρίων, είναι κοινός τόπος ότι, συγκριτικά με τα κρατούντα στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ο θεσμός υπολειτουργεί ή παραμένει ακόμα σε πλήρη αδράνεια.

Έχοντας υπόψη τις παραπάνω σκέψεις, η έλλειψη εκπροσώπου Τύπου της Δικαιοσύνης στην υπόθεση της τραγωδίας του σιδηροδρομικού δυστυχήματος των Τεμπών είναι έκδηλη τα τελευταία δύο χρόνια και γίνεται όλο και εντονότερη τις τελευταίες μέρες. Η τραγικότητα της υπόθεσης με την άδικη απώλεια 57 -ως επί το πλείστον- νέων συνανθρώπων μας, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα της έρευνας, υπενθυμίζουν ότι η δικαιοσύνη οφείλει να διεκδικεί απέναντι στην κοινωνία τη δική της φωνή, το δικό της λόγο και τη δική της θεσμική παρουσία. Πολλώ δε μάλλον όταν στη συγκεκριμένη περίπτωση συνυπάρχει η υπόνοια επιλήψιμων χειρισμών κρατικών οργάνων και κατά συνέπεια η αντικειμενική ενημέρωση σε θεσμικό επίπεδο είναι επιβεβλημένη. Είναι ανεπίτρεπτο η δικαιοσύνη να παραμένει «βουβή», «άφωνη» και εν τέλει απούσα από την ενημέρωση της κοινής γνώμης, εκχωρώντας de facto την πληροφόρηση στα δημοσιογραφικά μέσα και στους εκάστοτε εκπροσώπους της εκτελεστικής εξουσίας”.

Διάκριση

Στην Ελλάδα υπάρχουν πλέον εκπρόσωποι Τύπου στα μεγάλα δικαστήρια (αρμοδιότητα που εκχωρείται από τον πρόεδρο του δικαστηρίου που διατηρεί κι αυτός δικαίωμα ενημέρωσης) και προφανώς οφείλουμε να κάνουμε τη διάκριση μεταξύ διοικητικής δικαιοσύνης, ελεγκτικού συνεδρίου και πολιτικών και ποινικών υποθέσεων. Στις ποινικές έρευνες, εκεί όπου διακυβεύεται η ελευθερία των ανθρώπων, προφανώς τα πράγματα είναι διαφορετικά όσον αφορά στη δυνατότητα παροχής πολλών πληροφοριών. Σίγουρα όμως η παρουσία ενός προσώπου που θα εξηγεί επαρκώς έστω τη διαδικασία, σίγουρα θα προσδώσει και δεν θα αφαιρέσει. Τροφή για σκέψη…

Ακολουθήστε τον Παναγιώτη Στάθη στο instagram, στο facebook και στο Twitter

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr