“Πόλεμος” για τους Κώδικες: Βολές καθηγητών (και μελών της νομοπαρασκευαστικής του 2019) κατά του νομοσχεδίου Φλωρίδη: “Αναμόρφωση ή παραμόρφωση του ποινικού συστήματος”; – ΒΙΝΤΕΟ

Προσπάθεια “ικανοποίησης του κοινού περί δικαίου αισθήματος μέσω κατασταλτικών μέτρων”, νομοσχέδιο με “άγνωστους συντάκτες” που δημιουργεί “ζητήματα ποιότητας αλλά και διαφάνειας”, και αναδεικνύει “το θλιβερό πρόσωπο του ποινικού λαϊκισμού”, ενώ οι ”βεβιασμένες αλλαγές…είναι ανορθολογικές και προκαλούν αφόρητη ανασφάλεια δικαίου δυσκολεύοντας σοβαρά το έργο των δικαστών”. Αυτές είναι μερικές από τις αναφορές των ομιλητών στην ανοιχτή συζήτηση που διοργανώθηκε από την Ελληνική Εταιρεία Ποινικού Δικαίου και την Ένωση Ελλήνων Ποινικολόγων στην κατάμεστη Αίθουσα «Μιχάλης Ζαφειρόπουλος» του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών, με θέμα «Το νομοσχέδιο του Υπουργείου Δικαιοσύνης για τον Ποινικό Κώδικα και την Κώδικα Ποινικής Δικονομίας: Αναμόρφωση ή παραμόρφωση του ποινικού συστήματος»;

Σφοδρά πυρά

Η συζήτηση είχε μεγάλη σημασία, αφενός λόγω της μεγάλης επιστημονικής εμβέλειας των ομιλητών, όσο και γιατί πολλοί από αυτούς μετείχαν στην Νομοπαρασκευαστική Επιτροπή που εισηγήθηκε την ριζική αναμόρφωση των Κωδίκων το 2019. Από τότε επήλθαν 7 αλλαγές στο ποινικό σύστημα. Όμως η τελευταία που φέρνει ο Υπουργός Δικαιοσύνης Γ. Φλωρίδης, προκάλεσε ενστάσεις – πέραν των άλλων – για την έλλειψη νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για τις αλλαγές τους κώδικες,  με τον ίδιο να απαντά μιλώντας περί μεγάλων γραφείων που μετέχουν στις επιτροπές “και νομοθετούν υπέρ πελατών τους”, φωτογραφίζοντας τα μέλη των επιτροπών που εισηγήθηκαν τους Κώδικες του 2019 επί ΣΥΡΙΖΑ. Γεγονός που, όπως κατέγραψε το dikastiko.gr , έφερε αντιδράσεις αλλά και σκληρή κριτική περί “κουζίνας” του υπουργείου που έφτιαξε τις νέες αλλαγές.

Ποιοί μετείχαν

Εισηγητές στην εκδήλωση ήταν κορυφαίοι νομικοί που μετείχαν (κάποιοι) και στις νομοπαρασκευαστικές για τις αλλαγές του 2019. Παρανέβησαν, ο Ιωάννης Γιαννίδης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Ποινικού Δικαίου και Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ, ο Ηλίας Αναγνωστόπουλος, Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Ποινικολόγων και Ομότιμος Καθηγητής ΕΚΠΑ, ο Θεοχάρης Δαλακούρας, Καθηγητής ΔΠΘ, ο Αριστομένης Τζαννετής, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΚΠΑ, ο Αλέξανδρος Δημάκης, Επίκουρος Καθηγητής ΕΚΠΑ, η Τόνια Τζαννετάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια ΕΚΠΑ, ενώ συντονίστρια της συζήτησης ήταν Μαρία Καϊάφα-Γκμπάντι, Ομότιμη Καθηγήτρια ΑΠΘ.

Οι εισηγήσεις

Η κα Μαρία Καϊάφα-Γκμπάντι υπενθύμισε τις αρχές της καλής νομοθέτησης στη φιλελεύθερη δημοκρατία οι οποίες δεν συμβαδίζουν με επιλογές που επιδιώκουν να ικανοποιήσουν το λεγόμενο κοινό περί δικαίου αίσθημα μέσω κατασταλτικών μέτρων. Η ίδια επισήμανε ότι η συνεχής «αυστηροποίηση» των ποινών, ενώ δεν περιορίζει την εγκληματικότητα, δεν είναι συμβατή με την αρχή της αναλογικότητας.

-Ο κ. Ιωάννης Γιαννίδης υποστήριξε ότι το νομοσχέδιο είναι βαθύτατα προβληματικό, διότι χαρακτηρίζεται από πρωτόγονο πολιτικό βολονταρισμό, που είναι ασύμβατος με τις βασικές αρχές του φιλελεύθερου ποινικού δικαίου και της καλής νομοθέτησης. Ο ίδιος υπενθύμισε ότι το σύνολο των σχεδίων των ποινικών κωδίκων της χώρας έχουν συνταχθεί από εγνωσμένου κύρους νομικούς, όπως οι Καθηγητές Ν. Ανδρουλάκης και Ι. Μανωλεδάκης, καθώς και εγκρατείς δικηγόρους, δικαστές και εισαγγελείς. Αντίθετα, οι συντάκτες του νομοσχεδίου δεν είναι γνωστοί, με αποτέλεσμα να εγείρονται σημαντικά ζητήματα ποιότητας αλλά και διαφάνειας. Ο κ. Γιαννίδης τόνισε ότι η άνευ προηγουμένου επέκταση της μονοπρόσωπης σύνθεσης των δικαστηρίων συνιστά ευρωπαϊκή πρωτοτυπία που είναι έκθετη σε έντονη κριτική, ενώ η απο-προφορικοποίηση και η εγκατάλειψη της αμεσότητας της ποινικής δίκης (με τη μη εμφάνιση των μαρτύρων αστυνομικών στο ακροατήριο κ.ά.), παραβιάζει την ΕΣΔΑ. Το νομοσχέδιο εκφράζει, κατά τον ομιλητή, «το θλιβερό πρόσωπο του ποινικού λαϊκισμού», καθόσον το όραμά του είναι αντιμεταρρυθμιστικό, διαπνέεται από παρωχημένες εγκληματολογικές αντιλήψεις και απλουστευτισμό.

-Ο κ. Ηλίας Αναγνωστόπουλος χαρακτήρισε το νομοσχέδιο εξόχως προβληματικό, τόσο νομοτεχνικά όσο και κατά περιεχόμενο, και ανησυχητικά οπισθοδρομικό. Ο ίδιος σημείωσε ότι οι άγνωστοι συντάκτες του δεν φαίνεται να έχουν συστηματική εποπτεία των Κωδίκων, με αποτέλεσμα κενά και αντιφάσεις στις προτεινόμενες τροποποιήσεις. Χαρακτήρισε άστοχη την επαναφορά του ελαφρυντικού του προτέρου «εντίμου» -αντί του «συννόμου»- βίου, και μάλιστα μετά την ερμηνευτική αποσαφήνιση του όρου από την Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Ο ομιλητής ανέφερε ακόμη ότι οι βεβιασμένες αλλαγές σε κρίσιμες διατάξεις των Κωδίκων πριν καν δοκιμαστούν επαρκώς οι ρυθμίσεις τους στην πράξη, είναι ανορθολογικές και προκαλούν αφόρητη ανασφάλεια δικαίου δυσκολεύοντας σοβαρά το έργο των δικαστών. Ο κ. Αναγνωστόπουλος κατέληξε λέγοντας ότι το νομοσχέδιο ανατρέπει την ισορροπία των Κωδίκων και παράγει ένα συνοθύλευμα ασυντόνιστων διατάξεων που θα προκαλέσει μέγιστη ανασφάλεια δικαίου και πολλαπλώς άνιση μεταχείριση των κατηγορουμένων.

-Ο κ. Αλέξανδρος Δημάκης σημείωσε ότι ο νομοθέτης εργαλειοποιεί το ουσιαστικό ποινικό δίκαιο για να διευκολύνει την παράταση της προσωρινής κράτησης, όπως φαίνεται από τις τροποποιήσεις για τη δυνητική επιβολή πλήρους ποινής στην απόπειρα και την απλή συνέργεια. Πρόκειται, κατά τον ομιλητή, για μια απολύτως εσφαλμένη προσέγγιση, καθότι δεν μπορεί να εξισωθεί η απαξία της απόπειρας με αυτή του τετελεσμένου εγκλήματος. Η προτεινόμενη ρύθμιση είναι, κατά τον ομιλητή, αντίθετη στην αρχή της αναλογικότητας και αντιβαίνει στο Σύνταγμα. Στη συνέχεια αναφέρθηκε στην δήμευση της περιουσίας όσων καταδικάζονται για εμπρησμό, επισημαίνοντας ότι αυτή είναι ευθέως αντισυνταγματική και παραπέμπει σε ταραγμένες εποχές της πολιτικής ιστορίας μας (π.χ. δήμευση περιουσίας στασιαστών του κινήματος της 1ης Μαρτίου του 1935, δήμευση περιουσίας δωσιλόγων κ.λπ.). 

-Η κ. Τόνια Τζαννετάκη σημείωσε ότι η επίταση της βαρύτητας της ποινής δεν ενισχύει την αποτρεπτική της λειτουργία. Κοινό χαρακτηριστικό του έργου των νομοπαρασκευαστικών επιτροπών των Κωδίκων ήταν, κατά την ομιλήτρια, η μετριοπάθεια, η ειλικρίνεια και η αποτελεσματικότητα των ποινών. Αυτό το πνεύμα εξέφρασε και ο ΠΚ του 2019, με τη μείωση του ανώτατου ορίου της πρόσκαιρης κάθειρξης στα 15 έτη, τη διαζευκτική πρόβλεψη ισοβίων και πρόσκαιρης κάθειρξης, την κατάργηση του προβληματικού θεσμού -ελληνικής εμπνεύσεως- της μετατροπής της ποινής, και την κατ’ εξαίρεση δυνατότητα έκτισης βραχυχρόνιων πλημμεληματικών ποινών. Το νομοσχέδιο, κατέληξε η κ. Τζαννετάκη, εμπνέεται από αντιλήψεις «νόμου και τάξης» που επικράτησαν στο παρελθόν στις ΗΠΑ και μας απομακρύνει από την ευρωπαϊκή συμπεριληπτική προσέγγιση.

-Ο κ. Θεοχάρης Δαλακούρας τόνισε ότι η επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας δεν πρέπει να επιδιώκεται εις βάρος των θεμελιωδών δικαιοκρατικών αρχών που διέπουν την ποινική δίκη. Η επιτάχυνση δεν επιτρέπεται, κατά τον ίδιον, να γίνεται με μέσα που συνεπάγονται τη δραστική περικοπή υπερασπιστικών δικαιωμάτων, τη συρρίκνωση των ενδίκων μέσων ή τον περιορισμό της λειτουργικής αρμοδιότητας των δικαστικών συμβουλίων. Ακόμη, σημείωσε ότι η διεύρυνση της ύλης των δικαστηρίων μονομελούς σύνθεσης υπονομεύει τον δικαιοκρατικό και φιλελεύθερο χαρακτήρα του ΚΠΔ καθώς την εμπιστοσύνη του κοινού στην αξιοπιστία του μηχανισμού της απονομής ποινικής δικαιοσύνης.

–Ο κ. Αριστομένης Τζαννετής υποστήριξε ότι, ενώ η αυστηροποίηση των ποινών απαιτεί ενίσχυση των δικονομικών εγγυήσεων, το νομοσχέδιο αυξάνει δραστικά τις ποινές και συγχρόνως περιορίζει δραστικά τα δικονομικά δικαιώματα. Οι συντάκτες του νομοσχεδίου καταφεύγουν εν πολλοίς, κατά τον ομιλητή, σε αποτυχημένες συνταγές του παρελθόντος, όπως είναι ο ανεδαφικός περιορισμός του αριθμού των αναβολών και η ακραία διεύρυνση της απευθείας παραπομπής των κακουργημάτων στο ακροατήριο. Η παράκαμψη της πολύτιμης ενδιάμεσης διαδικασίας του δικαστικού συμβουλίου, η οποία αποτρέπει την άσκοπη παραπομπή στο ακροατήριο τουλάχιστον στο ένα τρίτο των υποθέσεων, θα επιβραδύνει αντί να επιταχύνει τη διαδικασία, σημείωσε ο ομιλητής. Ο Έλληνας νομοθέτης φαίνεται να σύρεται πίσω από την επικαιρότητα και την επικοινωνιακή σκοπιμότητα, κατέληξε ο κ. Τζαννετής, υποσχόμενος λύσεις για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της μικρο-εγκληματικότητας, οι οποίες σύντομα θα πέσουν στο κενό.

Μπορείτε να παρακολουθήσετε την εκδήλωση στον κανάλι youtube του ΔΣΑ: www.youtube.com/c/DsaGr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr