Σε τροχιά εκσυγχρονισμού το σωφρονιστικό σύστημα: Όλες οι αλλαγές που προβλέπει ο νέος Κώδικας

Σωρεία αλλαγών περιλαμβάνει ο νέος Κώδικας, που φέρνει σε τροχιά εκσυγχρονισμού το σωφρονιστικό σύστημα. Ο Κώδικας τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη, Τάκη Θεοδωρικάκο, η οποία θα διαρκέσει μέχρι τις 8 Οκτωβρίου 2022.

Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη

Όπως αναφέρεται στο υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, «αντικείμενο είναι ο ορθολογικός διαχωρισμός των σωφρονιστικών καταστημάτων ανάλογα με το είδος και τη βαρύτητα των αδικημάτων, η θεσμοθέτηση ένδικου βοηθήματος για την επανόρθωση επιβλαβών για τη ψυχική και σωματική υγεία των κρατουμένων συνθηκών κράτησης, η λήψη μέτρων για τη βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης, διατροφής, ανατροφής και επικοινωνίας με ανήλικα τέκνα, ο εξορθολογισμός των προϋποθέσεων μεταγωγής σε ειδικά σωφρονιστικά καταστήματα, χορήγησης των τακτικών ή εκπαιδευτικών αδειών ή εναλλακτικών τρόπων έκτισης της ποινής, καθώς και η λήψη μέριμνας για την κοινωνική επανένταξη και επαγγελματική αποκατάσταση των αποφυλακισθέντων μέσω της ενίσχυσης των αρμόδιων φορέων».

Ειδικό ένδικο βοήθημα

Θεσπίζεται ειδικό ένδικο βοήθημα για τις συνθήκες κράτησης στα σωφρονιστικά καταστήματα προκειμένου να καλυφθεί ένα κενό στην ελληνική νομοθεσία, το οποίο οδηγούσε σε συχνές καταδίκες από το ΕΔΔΑ.

Σε ορισμένες από τις αποφάσεις του το ΕΔΔΑ παρατηρεί ότι το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο, δηλαδή η διαδικασία υποβολής αναφοράς, παρέχει επαρκή και αποτελεσματική προστασία στις περιπτώσεις παραβιάσεων της ΕΣΔΑ που αφορούν ατομικά τους κρατούμενους.

Δεν επαρκεί, ωστόσο, για τη δυνατότητα ελέγχου των γενικών συνθηκών κράτησής τους και τη βελτίωση των συνθηκών κράτησης, εφόσον διαπιστωθεί ύπαρξη συνθηκών που αντίκεινται στην ΕΣΔΑ.

Με την προτεινόμενη ρύθμιση πρόκειται να μειωθούν οι ανεκτέλεστες αποφάσεις του ΕΔΔΑ και οι προσφυγές κατά της Ελλάδας που αφορούν στις συνθήκες κράτησης εντός των σωφρονιστικών καταστημάτων, ενώ η θέσπιση του ειδικού ενδίκου βοηθήματος διασφαλίζει την αποτελεσματική άσκηση των δικαιωμάτων των κρατουμένων και επιβεβαιώνει τον δικαιοκρατικό και φιλελεύθερο χαρακτήρα της χώρας.

EUROKINISSI/TΤΑΤΙΑΝΑ ΜΠΟΛΑΡΗ

Σωφρονιστικό σύστημα: Οι διαδικασίες μεταγωγών

Με το νέο Κώδικα δίνεται δυνατότητα στην Κεντρική Επιτροπή Μεταγωγών (ΚΕΜ) να εξετάζει αιτήματα μεταγωγής κρατουμένων κατά προτεραιότητα για σοβαρούς λόγους υγείας, οικογενειακούς, εύρυθμης λειτουργίας του καταστήματος και σχετικούς με εκτέλεση ευρωπαϊκών ή άλλων ενταλμάτων σύλληψης λόγω υπερπληθυσμού των Σωφρονιστικών Καταστημάτων.

Επίσης, τίθεται απαγόρευση υποβολής νέου αιτήματος μεταγωγής πριν παρέλθει τρίμηνο από την απόρριψη εκτός των περιπτώσεων μεταγωγής για Αγροτικά Σωφρονιστικά Καταστήματα και την Κεντρική Αποθήκη Υλικού Σωφρονιστικών Καταστημάτων.

Επιπλέον, δίδεται για πρώτη φορά η δυνατότητα στην ΚΕΜ να επικοινωνεί με κρατούμενο κατά τη διάρκεια της συνεδρίασης μέσω βιντεοκλήσης, ώστε να δοθούν από τον ίδιο, εφόσον το επιθυμεί, τυχόν διευκρινίσεις ή να διατυπωθούν απόψεις του προς την Επιτροπή. Ακόμη, προβλέπεται ότι παλαιά αιτήματα μεταγωγής κρατουμένων που έχουν υποβληθεί και εκκρεμούν στην ΚΕΜ τίθενται, με απόφαση αυτής, στο αρχείο. Για τη δυνατότητα προσφυγής στο Δικαστήριο Εκτέλεσης Ποινών, δεν συνυπολογίζονται απορριφθείσες αιτήσεις μεταγωγής μέχρι τη δημοσίευση του παρόντος.

Επικίνδυνοι κρατούμενοι

Ειδική πρόβλεψη υπάρχει σχετικά με την κράτηση ιδιαίτερα επικίνδυνων κρατουμένων και κρατουμένων που έχουν σοβαρή απείθαρχη συμπεριφορά σε βάρος συγκρατούμενου τους ή υπαλλήλου, σε σωφρονιστικά καταστήματα αυξημένης ασφάλειας, με σκοπό την προστασία των κρατουμένων, των υπαλλήλων και την εύρυθμη λειτουργία των καταστημάτων.

Επίσης, ορίζεται ότι τυχόν αυξημένα μέτρα ασφαλείας των σωφρονιστικών καταστημάτων τελούν οπωσδήποτε υπό τον έλεγχο του επόπτη εισαγγελέα, ακόμη και αν συνεπάγονται διαφοροποιήσεις ως προς τον τρόπο διαβίωσης σε σχέση με τα λοιπά σωφρονιστικά καταστήματα.

Κατ΄ αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται η τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η προστασία αδύναμων κρατουμένων καθώς και των κανόνων και οδηγιών του Συμβουλίου της Ευρώπης και της Επιτροπής Πρόληψης των Βασανιστηρίων (CPT).

ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΟΝΗΣ//EUROKINISSI

Κατώτατο όριο κράτησης ανηλίκων

Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις επαναπροσδιορίζεται το κατώτατο όριο ηλικίας των νεαρών κρατουμένων από το 13ο στο 15ο έτος. Επιπλέον, επανακαθορίζονται οι προϋποθέσεις δημιουργίας και οι ειδικοί όροι λειτουργίας αυτοτελών σωφρονιστικών καταστημάτων νεαρών κρατουμένων ή αυτοτελών τμημάτων κράτησης χωρίς επικοινωνία με τα λοιπά συγκροτήματα Κράτησης Ενηλίκων, που πλέον θα ορίζονται με κοινή απόφαση των Υπουργών Προστασίας του Πολίτη και Παιδείας και Θρησκευμάτων.

Η λειτουργία τους θα προσδιορίζεται από ειδικό εσωτερικό κανονισμό, που θα εκδίδεται με υπουργική απόφαση ύστερα από πρόταση του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου Φυλακών (Κ.Ε.Σ.Φ.).

Περαιτέρω, προστίθενται και άλλοι λόγοι, κυρίως πειθαρχικοί ή λόγοι τάξεως, σε περίπτωση μεταγωγής κρατουμένου μετεφηβικής ηλικίας σε σωφρονιστικό κατάστημα κράτησης ενηλίκων.

Επίσης, προβλέπεται ότι σε περίπτωση επιβεβαιωμένης από την κοινωνική υπηρεσία και το συμβούλιο φυλακής μη ολοκλήρωσης προγράμματος εκπαίδευσης λόγω απουσιών ή έλλειψης ενδιαφέροντος από νεαρό κρατούμενο, ο κρατούμενος μετάγεται σε σωφρονιστικό κατάστημα κράτησης ενηλίκων άλλου τύπου, εφόσον υπάρχει δυνατότητα και λειτουργεί Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας.

Σωφρονιστικό σύστημα: Πρόνοια για μητέρες με παιδιά στις φυλακές

Προβλέπεται ότι μητέρες κρατούμενες που έχουν μαζί τα παιδιά τους μέχρι την ηλικία των 3 ετών, διαβιούν χωριστά σε ειδικό χώρο ή τμήμα του σωφρονιστικού καταστήματος, χωρίς να υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης στους χώρους αυτούς των λοιπών γυναικών κρατουμένων.

Επιπλέον, προβλέπεται η ίδρυση και λειτουργία στους ανωτέρω χώρους ή σε χώρους εκτός του σωφρονιστικού καταστήματος, βρεφονηπιακού σταθμού, σε συνεργασία με το αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Επίσης, προβλέπεται ότι με απόφαση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη ύστερα από πρόταση του Κ.Ε.Σ.Φ. εκδίδεται ειδικός εσωτερικός κανονισμός λειτουργίας διαφορετικός από αυτόν του λοιπού καταστήματος, σύμφωνα με τον οποίο λειτουργεί ο βρεφονηπιακός σταθμός και ο οποίος καθορίζει το πρόγραμμα και τον τρόπο στελέχωσης του σταθμού, σύμφωνα με τις προδιαγραφές που ισχύουν για βρεφονηπιακούς σταθμούς, προσαρμοσμένες στις δυνατότητες του καταστήματος.

Ακόμη προβλέπεται ότι τα παιδιά ηλικίας άνω των 3 ετών, εφόσον κριθεί από τους αρμόδιους δικαστικούς λειτουργούς, κατόπιν κοινωνικής έρευνας ότι το οικογενειακό περιβάλλον δεν είναι κατάλληλο, τοποθετούνται σε δομές παιδικής προστασίας των Υπουργείων Υγείας και Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων.

Τέλος, καλύπτεται το υφιστάμενο νομοθετικό κενό για τη νοσοκομειακή και ψυχιατρική περίθαλψη των γυναικών κρατουμένων, ασθενών και ψυχασθενών. Η εν λόγω ρύθμιση κρίθηκε απαραίτητη λόγω της έλλειψης, πανελλαδικά, ψυχιατρικού και νοσοκομειακού τμήματος γυναικών αλλά και για λόγους ίσης μεταχείρισης των γυναικών κρατουμένων με τους άνδρες κρατούμενους, και προς αποφυγή ταλαιπωριών λόγω των συχνών μεταγωγών για την αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας.

EUROKINISSI/Τατιάνα Μπόλαρη

Νέες κατηγορίες σωφρονιστικών καταστημάτων

Mε τις ρυθμίσεις του Κώδικα προβλέπεται η ίδρυση νέων κατηγοριών σωφρονιστικών καταστημάτων, ιδίως για κρατούμενους που έχουν τελέσει εγκλήματα κατά της γενετήσιας ελευθερίας, οικονομικά αδικήματα, καταστήματα εργασίας και σωφρονιστικά καταστήματα αυξημένης ασφαλείας, προκειμένου να μην αναμιγνύονται κρατούμενοι εγκλημάτων διαφορετικών κατηγοριών και να διασφαλίζεται η εύρυθμη λειτουργία και ασφάλεια των καταστημάτων κράτησης, αλλά και για την επίτευξη του σωφρονιστικού χαρακτήρα της ποινής.

Παράλληλα, ορίζεται πως διαγράφονται οι κατηγορίες κρατουμένων οφειλετών χρηματικής ποινής και δικαστικών εξόδων, καθώς σύμφωνα και με τις διατάξεις του νέου ΚΠΔ δεν προβλέπεται η στέρηση της ελευθερίας ως τρόπος είσπραξης των ανωτέρω κυρώσεων.

Οι κρατούμενοι σε εκτέλεση απόφασης πολιτικού δικαστηρίου, ως ειδική κατηγορία, προβλέπεται να διαβιούν σε χωριστά τμήματα, που θα διατίθενται σε όλα τα σωφρονιστικά καταστήματα, εκτός εκείνων των καταστημάτων της αυξημένης ασφαλείας, προκειμένου να μην συγχρωτίζονται με τους ποινικούς κρατούμενους

Επικοινωνία κρατουμένων και άδειες

Ειδική μέριμνα υπάρχει για ζητήματα σχετικά με την επίσκεψη ανηλίκων τέκνων ηλικίας μέχρι 8 ετών και ορίζεται το Συμβούλιο Φυλακών ως αρμόδιο να αποφασίσει, με αίτημα του κρατουμένου ή ειδικού επιστήμονα του καταστήματος κράτησης, για την ειδικότερη διαμόρφωση του τόπου και τρόπου επικοινωνίας με γνώμονα το συμφέρον του ανηλίκου και την εν γένει προστασία της ευαίσθητης παιδικής ηλικίας.

Σε ότι αφορά τις άδειες αυξάνεται κατά μία ημέρα η διάρκεια των τακτικών αδειών, ήτοι από 5 σε 6 και αντίστοιχα από 6 σε 7 ημέρες, στην περίπτωση που ο κρατούμενος έχει ήδη εκτίσει με οποιονδήποτε τρόπο τα 3/5 της ποινής του και σε περίπτωση ποινής ισόβιας κάθειρξης 14 έτη, προκειμένου να προαχθεί περαιτέρω ο σκοπός χορήγησής τους που συνίσταται στη σταδιακή κοινωνική επανένταξη.

Μειώνεται ο χρόνος αποκλεισμού από το δικαίωμα χορήγησης νέας τακτικής ή εκπαιδευτικής άδειας, στον κρατούμενο που την παραβίασε, από 3 σε 1 έτος από την επιστροφή ή τη σύλληψή του για λόγους επιείκειας και πρόταξης του σωφρονιστικού χαρακτήρα της ποινής.

Προστίθεται, ωστόσο, ως λόγος ανάκλησης της άδειας η καταδίκη και η ανάγκη υποβολής στην εκτέλεση της ποινής του αδειούχου κρατουμένου, οπότε στην περίπτωση αυτή, η άδεια ανακαλείται υποχρεωτικά άμεσα μετά την έκδοση της καταδικαστικής απόφασης προκειμένου να φυλακιστεί εκ νέου ο κρατούμενος.

Σε εξαιρετικές περιπτώσεις και με έγκριση του αρμοδίου δικαστικού λειτουργού, προβλέπεται η υπέρβαση της χορηγηθείσας έκτακτης άδειας των 24 ωρών σε έως 48, προκειμένου να καλυφθούν περιπτώσεις μετάβασης του κρατούμενου σε τόπο άσκησης του δικαιώματος που βρίσκεται σε μεγάλη χιλιομετρική απόσταση από το σωφρονιστικό κατάστημα, όπως για να παρευρεθεί σε κηδεία συγγενικού του προσώπου.

Σωφρονιστικό σύστημα: Φραγμός επικοινωνιών

Με την ρύθμιση, που εισάγει ο Κώδικας, ορίζεται η δυνατότητα του Συμβουλίου της Φυλακής να περιορίσει την τηλεφωνική επικοινωνία του κρατούμενου όταν προκύπτει βάσιμος κίνδυνος διατάραξης της εύρυθμης και ασφαλούς λειτουργίας του Καταστήματος Κράτησης. Επιπλέον, αποκλείεται η δυνατότητα άσκησης ένδικων μέσων κατά της κρίσης του αρμοδίου δικαστικού λειτουργού επί προσφυγής κατά απόφασης του Συμβουλίου Φυλακών περί απαγόρευσης ή περιορισμού της δυνατότητας επικοινωνίας των κρατουμένων.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr