Συνταγματική η 20ετής διάρκεια παραγραφής αχρεωστήτως καταβληθέντων παροχών – Δεν βαρύνονται από τόκους – Τι προβλέπεται για τους κληρονόμους

Η ρύθμιση περί 20ετούς γενικής παραγραφής που θεσπίζεται με τις σχετικές διατάξεις δεν αντίκειται στη συνταγματικώς κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας έκρινε η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας (ΣτΕ) ως προς την αναζήτηση αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών από ασφαλιστικούς φορείς.

Όπως αναφέρεται «η αξίωση των ασφαλιστικών φορέων για την επιστροφή αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών δεν αφορά επιβολή οικονομικής επιβαρύνσεως εις βάρος του διοικουμένου υπό την έννοια του καταλογισμού χρηματικών ποσών εξαιτίας της παραβιάσεως υποχρεώσεως καταβολής ενός βάρους (όπως φόρων, τελών, εισφορών ή άλλης επιβαρύνσεως που εκ του νόμου ο διοικούμενος όφειλε να καταβάλει για χρονικό διάστημα στο παρελθόν και δεν κατέβαλε). Ο καταλογισμός των αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών αφορά την επιστροφή του παράνομου πλουτισμού, δηλαδή των ποσών τα οποία ο λήπτης δεν εδικαιούτο να λάβει και τα εισέπραξε κατά παράβαση του νόμου εις  βάρος των λοιπών ασφαλισμένων και συνταξιούχων δικαιουμένων κατά νόμον κοινωνικοασφαλιστικές παροχές, καθώς και εις βάρος του ασφαλιστικού φορέα ο οποίος είναι φορέας Γενικής Κυβέρνησης με τις εντεύθεν έννομες συνέπειες (τα αχρεωστήτως καταβληθέντα από τους ασφαλιστικούς φορείς ποσά διευρύνουν το δημόσιο έλλειμμα)».

Η 20ετής παραγραφή δεν παραβιάζει την ασφάλεια του δικαίου

Το Ανώτατο Δικαστήριο διευκρινίζει πως «η ρύθμιση αυτή που επαναλαμβάνει τον κανόνα της εικοσαετούς παραγραφής (η οποία ίσχυε είτε δυνάμει ειδικής διατάξεως της νομοθεσίας ορισμένων ασφαλιστικών φορέων είτε, ελλείψει ειδικής διατάξεως περί παραγραφής των απαιτήσεων εν γένει του ασφαλιστικού φορέα ή των απαιτήσεών του από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές, δυνάμει του προβλέποντος την εικοσαετή γενική παραγραφή άρ. 249 του Α.Κ.), είναι απολύτως σαφής και προβλέψιμη και, ως εκ τούτου, δεν παραβιάζει την αρχή της ασφάλειας του δικαίου.  Όσον αφορά δε τη διάρκεια της παραγραφής, η εικοσαετία δικαιολογείται λόγω της σημαντικής, κατά κανόνα, δυσκολίας εντοπισμού των αχρεώστητων πληρωμών».

Επομένως, σημειώνεται στην απόφαση, «η υιοθέτηση ως γενικού κανόνα της εικοσαετούς παραγραφής των αξιώσεων των ασφαλιστικών φορέων από αχρεωστήτως καταβληθείσες παροχές ανταποκρίνεται, κατά την εκτίμηση του νομοθέτη, στις συνθήκες και στα δεδομένα που συνέτρεχαν κατά τον χρόνο θεσπίσεως της επίμαχης ρυθμίσεως».

Ο ασφαλιστικός φορέας έχει το βάρος της αποδείξεως

Διευκρινίζεται, ωστόσο, πως «ο ασφαλιστικός φορέας έχει το βάρος της αποδείξεως της υπάρξεως των πραγματικών περιστατικών που στοιχειοθετούν τις προϋποθέσεις της αξιώσεως της αναζητήσεως των αχρεωστήτως ή παρανόμως καταβληθεισών παροχών, δηλαδή πρέπει να αποδείξει το θετικό γεγονός της καταβολής των κοινωνικοασφαλιστικών παροχών και το αχρεώστητο ή παράνομο αυτής και γενικότερα την ανυπαρξία της νόμιμης αιτίας, ενώ ο ασφαλισμένος/συνταξιούχος για να απαλλαγεί από την υποχρέωση επιστροφής των παροχών που του καταβλήθηκαν αχρεωστήτως ή παρανόμως πρέπει αυτός να επικαλεσθεί και να αποδείξει σωρευτικώς α) την ύπαρξη των πραγματικών περιστατικών που θεμελιώνουν την καλή πίστη του και β) τις σοβαρές δυσμενείς οικονομικές επιπτώσεις καθώς και την έκταση των επιπτώσεων αυτών στην αξιοπρεπή διαβίωσή του (ενόψει της προσωπικής, οικογενειακής και οικονομικής καταστάσεως αυτού) σε περίπτωση επιστροφής των παροχών».

Ειδική αναφορά γίνεται στο θέμα των τόκων. «Για τον καταλογισμό όμως τόκων επί του ποσού της κύριας οφειλής (ήτοι αξίωση  παρακολουθηματικού χαρακτήρα)  ο φορέας πρέπει επιπλέον να επικαλεσθεί και να αποδείξει την κακοπιστία (υπαιτιότητα) του λήπτη» τονίζει το ΣτΕ.

Τι ισχύει για τους κληρονόμους

Επισημάνσεις γίνονται στην απόφαση και για τους κληρονόμους. Σύμφωνα με το Ανώτατο Δικαστήριο «ο απλός κληρονόμος για να απαλλαγεί από την ευθύνη καταβολής της σχετικής οφειλής (δηλαδή το ποσό που του έχει καταλογισθεί με την οικεία πράξη του αρμόδιου οργάνου του ανωτέρω φορέα) πρέπει να επικαλεσθεί και να αποδείξει μόνον ότι η καταβολή του ποσού της οφειλής (κεφάλαιο και τυχόν τόκοι) θα επιφέρει σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στην αξιοπρεπή διαβίωσή του, όχι όμως και την καλοπιστία του λήπτη-κληρονομουμένου όσον αφορά τις από εκείνον αχρεωστήτως εισπραχθείσες παροχές, τούτο δε, λόγω της δυσχέρειας αποδείξεως του στοιχείου αυτού (καλή πίστη του λήπτη) εκ μέρους του κληρονόμου». 

Προστίθεται πως «ο κληρονόμος ο οποίος  αποδέχεται  την κληρονομία με το ευεργέτημα της απογραφής, κατ’ άρ. 1902 και 1903 του Α.Κ., αναλαμβάνει την ευθύνη για την απόδοση  των αχρεωστήτως εισπραχθεισών από τον κληρονομούμενο παροχών και  υποχρεούται  να τις  καταβάλει στον ανωτέρω ασφαλιστικό φορέα, ο δε φορέας  δικαιούται  να  τις αναζητήσει από τον κληρονόμο  με απογραφή και  νομίμως εκδίδει τη σχετική καταλογιστική πράξη εις  βάρος του».

Και καταλήγει: «Πάντως, στην περίπτωση του κληρονόμου με απογραφή δεν είναι δυνατή η απαλλαγή  του από την ευθύνη υπό την ανωτέρω προϋπόθεση (σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις στην αξιοπρεπή διαβίωση του ιδίου του κληρονόμου – υποχρέου σε απόδοση) η οποία αφορά μόνον τον απλό κληρονόμο».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr