Τα “φίλτρα” του ΣτΕ: Απάντηση του Ανωτάτου Δικαστηρίου για την ακύρωση αιτήσεων αναίρεσης ή έφεσης – Οι επικρίσεις μετά τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ – Τι λέει ο Μ. Πικραμένος

Στο στόχαστρο μετά την ευρωκαμπάνα από το ΕΔΔΑ για τυπολατρική ερμηνεία των σχετικών νομοθετικών διατάξεων έχει βρεθεί το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) μετά την εφαρμογή περιορισμών στις αιτήσεις αναίρεσης ή έφεσης από πλευράς πολιτών και φορέων, όπως είχε γράψει το dikastiko.gr. 

Το τελευταίο διάστημα επιχειρείται από το Ανώτατο Δικαστήριο να δοθεί απάντηση στις αντιδράσεις στα λεγόμενα «φίλτρα» του ΣτΕ. Ενδεικτικές υπήρξαν οι ανακοινώσεις του Δικαστηρίου, αλλά και του ίδιου του Προέδρου του, Μιχάλη Πικραμένου.

Για τις αποφάσεις του ΕΔΔΑ υποστήριξε ότι δεν προβληματίζει το θέμα της προσβασιμότητας στη νομολογία, αλλά ένα άλλο σημείο που μπορεί να αποτελέσει τεράστιο κίνδυνο για το ουσιαστικό δίκαιο, καθώς το ΕΔΔΑ δεν ενδιαφέρεται για την αυτοτέλεια των νομοθεσιών (π.χ. φορολογικών, ασφαλιστικών κ.λπ.), που φθάνουν στο ΣτΕ.

Όπως ανέφερε «έτσι, όμως, το ΣτΕ παύει να είναι δικαστήριο αυτοτελών νομοθεσιών, αφού ανακατεύονται όλες οι νομοθεσίες και θα πρέπει να κάνει κρίσεις, συγκρίνοντας διάφορες νομοθεσίες». Σημείωσε μάλιστα ότι αν συνεχιστούν τέτοιου είδους αποφάσεις από το ΕΔΔΑ, θα πρέπει να συγκαλέσει την Ολομέλεια ΣτΕ για να δουν πώς θα αντιμετωπιστεί το όλο θέμα, γιατί δεν αφορά μόνο τα φίλτρα των υποθέσεων, αλλά την απονομή του δικαίου.

Ο κ. Πικραμένος σε παρέμβασή του σημειώνει πως δεδομένου ότι «βασικός σκοπός του Δικαστηρίου είναι η ενότητα της νομολογίας του και, γενικότερα, η ενότητα του δικαίου στο πεδίο της διοικητικής δικαιοσύνης, το ένδικο μέσο της αιτήσεως αναιρέσεως είναι παραδεκτό μόνον όταν ο αναιρεσείων προβάλλει τα ανωτέρω με ειδικούς και συγκεκριμένους ισχυρισμούς».

Σχολιάζοντας τις νομοθετικές διατάξεις, ο Πρόεδρος του ΣτΕ λέει πως «ανακουφίζοντας το Συμβούλιο της Επικρατείας από την υφιστάμενη οριακή για τη λειτουργία του κατάσταση υπερφόρτωσης, η οποία ναρκοθετεί το κράτος δικαίου και αποδυναμώνει την ουσιαστική πραγμάτωση των συνταγματικών δικαιωμάτων των πολιτών, αλλά και αποθαρρύνοντας την άσκηση αιτήσεων αναιρέσεως που δεν επιδιώκουν την επίλυση σοβαρών νομικών ζητημάτων, αλλά έχουν ως αποκλειστικό ή κύριο σκοπό την καθυστέρηση εκπληρώσεως νόμιμων υποχρεώσεων από τους αναιρεσείοντες, η επίμαχη ρύθμιση, όπως εκτίθεται στη σχετική αιτιολογική έκθεση, αποβλέπει στην παροχή δυνατότητας στο Συμβούλιο της Επικρατείας να ασκήσει αποτελεσματικά τις συνταγματικές του αρμοδιότητες ως ανωτάτου δικαστηρίου στις περιπτώσεις που κατ’ εξοχήν επιβάλλεται, τυχόν δε σοβαρά ζητήματα τα οποία, ανεξάρτητα από τις ως άνω δικονομικές προϋποθέσεις παραδεκτού ενδείκνυται να αχθούν προς κρίση ενώπιόν του, μπορούν να αποτελέσουν αντικείμενο αιτήσεως αναιρέσεως υπέρ του νόμου κατά τις σχετικές διατάξεις, οι οποίες δεν θίγονται και εξακολουθούν να ισχύουν σχετικής προσφυγής».

Τα “φίλτρα” του ΣτΕ: «Υπάρχουν στην πλειοψηφία των ευρωπαϊκών κρατών, για προσφυγή στα ανώτατα δικαστήρια, όσο και στο ΕΔΔΑ

Σύμφωνα με όσα ανέφερε σε ανακοίνωσή του ο εκπρόσωπος Τύπου του ΣτΕ, Νικόλαος Σεκέρογλου:

«Στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης που γίνεται με αφορμή πρόσφατες αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), σχετικά με το φίλτρο που εφαρμόζεται στο Συμβούλιο της Επικρατείας στις αιτήσεις αναιρέσεως (και εν μέρει στις εφέσεις) και αν αυτό περιορίζει το δικαίωμα δικαστικής προστασίας των πολιτών, είναι σκόπιμο να διευκρινιστούν τα ακόλουθα:

α) τέτοιου τύπου φίλτρα δεν αποτελούν πρωτοτυπία της ελληνικής έννομης τάξεως, αλλά υπάρχουν τόσο στην πλειοψηφία των έννομων τάξεων των ευρωπαϊκών κρατών, για την προσφυγή στα ανώτατα δικαστήρια, όσο και στο ΕΔΔΑ

β) το ίδιο το ΕΔΔΑ με σειρά αποφάσεων (Παπαϊωάννου κατά Ελλάδος 2.6.2016, Μοίρας και Φουρτζίου κατά Ελλάδος 17.10.2017, Αιγαίον Όιλ Α.Ε. κατά Ελλάδος 2.10.2018 κ.λπ.) έχει κρίνει ότι το φίλτρο αυτό δεν αντίκειται στη διάταξη του άρθρου 6 παρ. 1 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου

γ) από την σταχυολόγηση της νομολογίας του Συμβουλίου της Επικρατείας που παρατίθεται στη συνέχεια, καθίσταται σαφές ότι το φίλτρο εφαρμόζεται από το Δικαστήριο κατά τρόπο ελαστικό έτσι ώστε να διασφαλίζεται η ευρύτερη δυνατή παροχή αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας σε εύλογο χρόνο.

Έτσι, το Δικαστήριο έχει κρίνει σχετικά με το φίλτρο του ν. 3900/2010 ότι:

* Οι προϋποθέσεις του ν. 3900/2010 δεν έχουν εφαρμογή και, συνεπώς, η αίτηση αναιρέσεως (και η έφεση) ασκείται, κατ’ αρχήν, παραδεκτώς:

– Όταν στην υπόθεση τίθεται ζήτημα δικαιοδοσίας του δικάσαντος δικαστηρίου.

– Όταν η προσβαλλόμενη δικαστική απόφαση έρχεται σε αντίθεση με απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας που εκδόθηκε στο πλαίσιο πιλοτικής δίκης.

– Όταν το νομικό ζήτημα που τίθεται στην υπόθεση ενδιαφέρει έντονα τη δημόσια τάξη και συνδέεται με συνταγματικά προστατευόμενο αγαθό.

– Όταν μια υπόθεση έχει παρακολουθηματικό χαρακτήρα σε σχέση με άλλη, στην οποία το ένδικο μέσο ασκήθηκε παραδεκτώς.

* Ως προς την προϋπόθεση του παραδεκτού της αιτήσεως αναιρέσεως ότι το ποσό της διαφοράς πρέπει να ξεπερνάει τις 40.000 ευρώ, το Δικαστήριο την ερμηνεύει διασταλτικά: έτσι, όταν το ποσό της διαφοράς δεν μπορεί να προσδιορισθεί με ακρίβεια, το Δικαστήριο κρίνει την αίτηση παραδεκτή από την άποψη αυτή. Επίσης, σε ορισμένες περιπτώσεις προστίθενται τα επιμέρους ποσά που αποτελούν αντικείμενο της διαφοράς, με αποτέλεσμα το συνολικό ποσό να ξεπερνά τις 40.000 ευρώ.

* Ως προς την προϋπόθεση ότι η προσβαλλόμενη δικαστική απόφαση θα πρέπει να είναι αντίθετη με τη νομολογία ανωτάτου δικαστηρίου, γίνεται δεκτό ότι ως ανώτατα δικαστήρια θεωρούνται όχι μόνο τα ημεδαπά αλλά και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το ΕΔΔΑ.

* Στις περιπτώσεις που προβάλλεται από τον διάδικο ότι δεν υπάρχει νομολογία του Δικαστηρίου για ορισμένο νομικό ζήτημα, το Δικαστήριο αφενός μεν ερμηνεύει ευρέως την έννοια της έλλειψης νομολογίας, αφετέρου, συχνά δεν σταματά στην εξέταση της βασιμότητας του ισχυρισμού αυτού, αλλά προχωρεί στην εξέταση του λόγου (αναιρέσεως ή εφέσεως) επί της ουσίας.

* Στις περιπτώσεις που δεν χρησιμοποιείται η ορολογία του ν. 3900/2010 από τον διάδικο, το δικόγραφο ερμηνεύεται από το Δικαστήριο με στόχο την κατ’ ουσίαν εξέταση των λόγων αναιρέσεως.

* Όταν οι προβαλλόμενοι λόγοι αναιρέσεως (ή εφέσεως) είναι αβάσιμοι λόγω του ότι η προσβαλλόμενη δικαστική απόφαση είναι σύμφωνη με τη νομολογία, το Δικαστήριο συχνά τους εξετάζει και απαντά επί της ουσίας τους, έστω και αν οι λόγοι αυτοί θα έπρεπε να απορριφθούν ως απαράδεκτοι λόγω του φίλτρου.

* Τέλος, το Δικαστήριο, ερμηνεύοντας διασταλτικά το άρθρο 2 του ν. 3900/2010, δέχεται ότι το φίλτρο δεν εφαρμόζεται όταν η προσβαλλόμενη δικαστική απόφαση έχει καταλήξει σε κρίση περί αντισυνταγματικότητας κανονιστικής πράξης (και όχι μόνο τυπικού νόμου, όπως ορίζεται στο άρθρο αυτό).

Σχετικό αρχείο, με παράθεση σκέψεων αποφάσεων, έχει αναρτηθεί στον ιστότοπο του Δικαστηρίου. Επίσης, έχει αναρτηθεί και ο Πρακτικός Οδηγός για τη νέα δικονομία του Συμβουλίου της Επικρατείας, ο οποίος στο αμέσως επόμενο διάστημα θα διανεμηθεί δωρεάν σε έγχαρτη μορφή στους δικηγόρους. Τα κείμενα αυτά σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ελεύθερης πρόσβασης στο 99% των αποφάσεων του Συμβουλίου της Επικρατείας που έχουν δημοσιευθεί μετά το 2015 και, συνολικά, σε 119.000 αποφάσεις του Δικαστηρίου, συμβάλλουν στην ουσιαστική ενημέρωση όλων των συλλειτουργών της Δικαιοσύνης και, κυρίως, στην απρόσκοπτη παροχή δικαστικής προστασίας σε όλους τους πολίτες».

ΔΕΙΤΕ ΕΔΩ ΤΙΣ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣτΕ

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr