Τι αποφάσισε το ΕΔΔΑ για τον Γενικό Εισαγγελέα που παύθηκε από τα καθήκοντά του κατόπιν άσκησης ποινικής δίωξης σε βάρος του

Στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΔΑ) προσέφυγε ο Γενικός Εισαγγελέας της Μολδαβίας που το 2021 παύθηκε από τα καθήκοντά του κατόπιν άσκησης ποινικής δίωξης σε βάρος του.

Τα νομικά προβλήματα για τον Γενικό Εισαγγελέα που διορίστηκε στη θέση αυτή (για επταετή θητεία) τον Νοέμβριο του 2019, μετά από δημόσια διαδικασία διορισμού ξεκίνησαν στις 30 Σεπτεμβρίου 2021,  όταν ένας Βουλευτής και Πρόεδρος της Επιτροπή Εθνικής Ασφάλειας της Βουλής, Άμυνας και Δημόσιας Τάξης υπέβαλε καταγγελία στο Ανώτατο Εισαγγελικό Συμβούλιο (SCP) κατηγορώντας τον προσφεύγοντα για πράξεις που δυνητικά είχαν ως αποτέλεσμα τη διάπραξη πολλών αδικημάτων.

Ο καταγγέλλων ζήτησε από το SCP να ορίσει εισαγγελέα για τη διερεύνηση των καταγγελιών, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Στις 5 Οκτωβρίου 2021 το SCP όρισε εισαγγελέα από την Εισαγγελία Καταπολέμησης της Διαφθοράς να διερευνήσει τους ισχυρισμούς.

Ο προσφεύγων δεν ανακρίθηκε από το SCP, το οποίο εξέδωσε την απόφασή του με πλειοψηφία. Την ίδια μέρα ο εισαγγελέας καταπολέμησης της Διαφθοράς άσκησε ποινική δίωξη κατά του προσφεύγοντος σε σχέση με τα αδικήματα της κατάχρησης εξουσίας, δωροδοκίας, πλαστογραφίας και υπέρβασης εξουσίας. Από εκείνη την ημέρα, ο προσφεύγων τέθηκε αυτόματα σε αναστολή καθηκόντων σύμφωνα με το άρθρο 55-1 του Ν. 3/25.02.2016 σχετικά με την Εισαγγελία, που προέβλεπε ότι αναστέλλεται αυτοδικαίως η άσκηση καθηκόντων του Γενικού Εισαγγελέα μετά την άσκηση ποινικής δίωξης εναντίον του.

Στις 5 Οκτωβρίου 2021 ο προσφεύγων άσκησε έφεση στο Εφετείο κατά τη απόφασης του SCP να δώσει εντολή στον εισαγγελέα διαφθοράς για τη διερεύνηση των καταγγελιών του βουλευτή. Αυτός υποστήριξε ότι η εισαγγελική αρχή ανήκει στην εισαγγελία και όχι στην SCP, η οποία κατά την άποψή του δεν ήταν διωκτική αρχή.

Στις 2 Νοεμβρίου 2021, το Εφετείο απέρριψε την έφεση ως απαράδεκτη. Ο προσφεύγων άσκησε αναίρεση. Σε απόφαση της 29 Δεκεμβρίου 2021, το Ανώτατο Δικαστήριο απέρριψε την αναίρεση ως αβάσιμη και επικύρωσε την απόφαση της 2Νοεμβρίου 2021. Στις 26 Σεπτεμβρίου 2023, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας της Μολδαβίας υπέγραψε διάταγμα για την καθαίρεση του προσφεύγοντος ως Γενικού Εισαγγελέα.

Freepik

Στο ΕΔΔΑ προσέφυγε Γενικός Εισαγγελέας: Τι αποφάσισε το Στρασβούργο

Το Δικαστήριο παρατήρησε ο προσφεύγων είχε χρησιμοποιήσει δεόντως, αν και χωρίς επιτυχία, ένδικο μέσο ενώ σημείωσε ότι δεν είχε δοθεί στον προσφεύγοντα η ευκαιρία να εξεταστεί από το SCP.

Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε ότι μπορούσε να φανεί από το σκεπτικό των εθνικών δικαστηρίων που είχαν ερμηνεύσει το σχετικό εγχώριο διοικητικό δίκαιο ότι η έφεση που άσκησε ο προσφεύγων δεν αποτελούσε αποτελεσματικό ένδικο μέσο με το οποίο η νομιμότητα της απόφασης του SCP και της νομιμότητας της απόφασης της αναστολής του ενδέχεται να επανεξεταστεί.

Διαπίστωσε επίσης ότι, σύμφωνα με το εθνικό δίκαιο που ίσχυε το επίδικο χρονικό διάστημα, ο προσφεύγων είχε τεθεί σε αναστολή από τη θέση του Γενικού Εισαγγελέα αυτοδικαίως, λόγω εφαρμογής του νόμου, από τη στιγμή που είχε ασκηθεί σε βάρος του η ποινική δίωξη και ότι το εσωτερικό δίκαιο δεν είχε προβλέψει την αμφισβήτηση ενός τέτοιου μέτρου.

Ως προς αυτό, το Δικαστήριο παρατήρησε ότι το ένδικο μέσο που προβλέπεται στο άρθρο 313 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, το οποίο ρύθμιζε τις καταγγελίες κατά παράνομων ενεργειών και αποφάσεων εκ μέρους εισαγγελικής αρχής και ειδικής ανακριτικής αρχής, δεν αποτελούσε αποτελεσματικό ένδικο μέσο για τους σκοπούς του άρθρου 35 § 1 της ΕΣΔΑ.

Σημείωσε επίσης ότι το SCP δεν ήταν μεταξύ των φορέων που αναφέρονται στο άρθρο 313 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Το εν λόγω ένδικο μέσο επέτρεψε στον ύποπτο να προσφύγει σε ανακριτή και να καταγγείλει ενέργειες και αποφάσεις της εισαγγελικής αρχής ήσχετικά με τα μέτρα που αναφέρονται στην παράγραφο 2 του εν λόγω άρθρου, ενώ ο προσφεύγων επιθυμούσε να αμφισβητήσει την αναστολή του, η οποία είχε τεθεί σε ισχύ αυτοδικαίως, κατ’ εφαρμογή νόμου, και δεν ενέπιπτε στο πλαίσιο του άρθρου 313 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Τούτου λεχθέντος, το Δικαστήριο σημείωσε ότι το εσωτερικό δίκαιο είχε στη συνέχεια τροποποιηθεί έτσι ώστε να ήταν πλέον δυνατό για το SCP να επιδιώξει την επαλήθευση της καταλληλότητας της διατήρησης ή της διακοπής ενός τέτοιου μέτρου, το οποίο επιβεβαίωσε την προθυμία των αρχών να προβλέπουν επανεξέταση της αυτόματης αναστολής του Γενικού Εισαγγελέα και ανταποκρίθηκε στις σχετικές προτάσεις της Επιτροπής της Βενετίας.

Το Δικαστήριο επεσήμανε ότι, στην περίπτωση των δικαστών, λαμβάνοντας υπόψη τον ειδικό ρόλο του δικαστικού σώματος εντός της κοινωνίας, την εξέχουσα θέση που κατέχουν σε μια δημοκρατική κοινωνία και την αυξανόμενη σημασία που συνδέεται με τη διάκριση των εξουσιών καθώς και τη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της δικαστικής εξουσίας, ήταν ιδιαίτερα προσεκτικό στα μέτρα που λαμβάνονται κατά των δικαστών. Ενώ ήταν αλήθεια ότι, σύμφωνα με το Μολδαβικό δίκαιο, οι εισαγγελείς ήταν ανεξάρτητοι στην άσκηση των καθηκόντων τους και οι δικαστές εκτελούσαν τις αρμοδιότητές τους επίσης ανεξάρτητα, το εθνικό δικαστικό σύστημα δεν έκανε ουσιαστικά διάκριση μεταξύ των αντίστοιχων καθηκόντων.

Το Δικαστήριο έκρινε, ελλείψει οποιασδήποτε μορφής δικαστικού ελέγχου, ότι η αυτόματη αναστολή των καθηκόντων του Γενικού Εισαγγελέα που αντιμετώπιζε ποινικές διώξεις δεν μπορούσε να δικαιολογηθεί για αντικειμενικούς λόγους υπέρ του δημοσίου συμφέροντος. Έτσι, το γεγονός ότι ο τεθείς σε αναστολή Γενικός Εισαγγελέας μπορούσε να επηρεάσει τις ποινικές διαδικασίες εναντίον του δεν αρκούσε για να δικαιολογήσει την έλλειψη – για δύο και πλέον χρόνια – οποιασδήποτε μορφής επανεξέτασης του καταγγελλόμενου μέτρου.

Freepik

Με αυτά τα δεδομένα το ΕΔΔΑ κατέληξε στο συμπέρασμα ότι, κατά τον κρίσιμο χρόνο, δεν υπήρχε αποτελεσματικό ένδικο μέσο για τον προσφεύγοντα, για τους σκοπούς του άρθρου 35 § 1, με το οποίο εξασφαλίζεται η επανεξέταση της αναστολής του.

Το Δικαστήριο επισήμανε, μαζί με την Κυβέρνηση, το Συνταγματικό Δικαστήριο και την Επιτροπή της Βενετίας, ότι η ίδια η αναστολή θα μπορούσε καταρχήν να δικαιολογηθεί από το ιδιότητα του προσφεύγοντος ως Γενικού Εισαγγελέα, θέση που του έδινε ευρείες εξουσίες να επιβλέπει τις ποινικές έρευνες, και ότι η εφαρμογή ενός τέτοιου μέτρου σε Γενικό Εισαγγελέα δεν δημιουργούσε, από μόνη της, πρόβλημα βάσει της ΕΣΔΑ.

Ωστόσο, το ΕΔΔΑ επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι πρέπει να εφαρμοστούν διαδικαστικές εγγυήσεις για να διασφαλιστεί ότι ο μηχανισμός αναστολής δεν χρησιμοποιήθηκε αυθαίρετα. Στο πλαίσιο αυτό, το Δικαστήριο επίσης σημείωσε την αυξανόμενη σημασία που αποδίδεται στη διαδικαστική δικαιοσύνη σε υποθέσεις που αφορούν την καθαίρεση εισαγγελέων, συμπεριλαμβανομένης της παρέμβασης μιας αρχής που ήταν ανεξάρτητη από την εκτελεστική και την νομοθετική εξουσία σε αποφάσεις που επηρεάζουν το διορισμό και την παύση των εισαγγελέων.

Στην παρούσα υπόθεση, το Δικαστήριο μπόρεσε να συμπεράνει ότι στον προσφεύγοντα δεν είχε δοθεί καμία δυνατότητα δικαστικής προστασίας σε σχέση με την αναστολή του, η οποία τον εμπόδισε να εκτελέσει τα καθήκοντά του ως Γενικού Εισαγγελέα και του στέρησε τον αντίστοιχο μισθό, για περισσότερα από δύο χρόνια.

Το Δικαστήριο έκρινε ότι το δικαίωμα πρόσβασης του προσφεύγοντος σε δικαστήριο είχε προσβληθεί και διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 6 § 1 της Σύμβασης.

Το ΕΔΔΑ παρατήρησε ότι η καταγγελία του προσφεύγοντος βάσει του άρθρου 13 ήταν ταυτόσημη επί της ουσίας με εκείνη που κατατέθηκε βάσει του άρθρου 6 § 1. Κατά συνέπεια, έκρινε ότι δεν ήταν απαραίτητο να εξεταστεί χωριστά το παραδεκτό ή το βάσιμο της καταγγελίας σύμφωνα με το άρθρο 13 της Σύμβασης και του επιδίκασε 3.600 ευρώ για ηθική βλάβη

ΠΗΓΗ: echrcaselaw.com

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr