Βασίλης Σπηλιωτόπουλος: «Αναζητώ τον Παράδεισο γύρω μου»

Ο επιχειρηματίας και νομικός Βασίλης Σπηλιωτόπουλος παραχωρεί την πρώτη του συνέντευξη για το πρώτο του βιβλίο. Ιστορικό μυθιστόρημα που τιτλοφορείται Λαθρεπιβάτης μιας ζωής (Κάπα εκδοτική, 2025).

Πρόκειται για μεγαλειώδες έργο τέχνης: Εκπηγάζει από γνήσιο πνευματικό μόχθο και απόπειρα προσέγγισης της αλήθειας, του απείρου. Ουμανισμός στην καθαρότερη εκδοχή του. Η ψυχοσύνθεση, η όψη, η επικοινωνία, η αφιέρωση της ζωής του συγγραφέα ταυτίζονται με αυτό το βιβλίο, σε μια εποχή χρησιμοθηρική όπου οι αξίες αποτιμώνται μόνο με αριθμούς.

Αξίζει να σημειωθεί ότι όλα τα έσοδα από το βιβλίο, ο Βασίλης Σπηλιωτόπουλος θα τα διαθέσει για την υποστήριξη του σωματείου Ελπίδα, Σύλλογος φίλων παιδιών με καρκίνο. Απηχεί τη δική του αναμέτρηση με τη νόσο. Ο πόνος μετουσιώθηκε σε λέξεις καίριες, ψηφίδες νοητού μωσαϊκού, μνήμες αρχαίας ευτυχίας και οδύνης, φωνές ραγισμένες, λάμψεις τρυφερότητας.

Οι απαντήσεις του απαίτησαν έκταση, όπως άλλωστε και το ίδιο το βιβλίο του των εννιακοσίων σελίδων. Κάθε φράση ανοίγει νέες πτυχές και προοπτικές. Όπως αισθάνονται τα παιδιά: Αλλάζει η αίσθηση του Χρόνου μέσα από την απόλαυση, συστέλλεται.

Ο Βασίλης Σπηλιωτόπουλος αγγίζει την εξαιρετικά περιπετειώδη περίοδο της Ρωσικής Επανάστασης αποδίδοντας σαν ακτινογραφία τα πάθη και αρετές της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ιδού οι εξηγήσεις του για το βιβλίο, συναρπαστικές όσο και ένα καθεαυτό αφήγημα, με πνεύμα και ατμόσφαιρα.

Τοποθετείτε έναν άξιο μουζίκο φοιτητή στο επίκεντρο της ιστορίας σας διατρέχοντας έτσι τις κορυφογραμμές της πλούσιας ρωσικής ιστορίας.

Ο μουζίκος σας συνδέεται με τον πρίγκιπα Στρογγανώφ και μέσω αυτού με τον τσάρο Νικόλαο Β’.

Σάς επιτρέπει αυτή η σχέση να επεξεργαστείτε και ταξικά ζητήματα;

«Οι δύο ήρωες του βιβλίου, αν και έχουν παντελώς διαφορετικές κοινωνικές καταβολές, μοιράζονται ένα κοινό χαρακτηριστικό, την εντιμότητα. Με αυτό εννοώ τη γενναιότητα της ειλικρίνειας απέναντι στον ίδιο τους τον εαυτό και το περιβάλλον τους.

Φυσικά διαμορφώνονται και βασανίζονται από τις ιδιαιτερότητες της εποχής και του περίγυρου τους, πορεύονται όμως πάσχοντας· αγωνίζονται να απελευθερωθούν από εξωτερικές επιρροές και εμμονές αποζητώντας το “γνήσιο”.

Αυτό ακριβώς το στοιχείο είναι το συνεκτικό συστατικό της σχέσης τους, ας συνυπάρχει ως συνήθως μια γερή δόση συμφέροντος εκατέρωθεν.

Ακόμη και όταν στην εξέλιξη της αφήγησης αναφύεται μια σημαντική δυσαρμονία στη φιλία τους, είναι ακριβώς η ουσία της ακεραιότητας που διασώζει το δεσμό τους.

Με λίγα λόγια είναι δυο άνθρωποι που δεν ζουν απλά το χρόνο, αλλά επιχειρούν να βολιδοσκοπήσουν τον πυρήνα της ύπαρξης, όσο κι αν δεν καταφέρνουν πάντα να υπερκεράσουν τον εγγενή ανθρώπινο εγωϊσμό.

Μάχονται κατά της αλαζονείας, αυτής που μας σημάδεψε ως είδος με εκείνη της τρισκατάρατη δαγκωνιά του καρπού από το δένδρο της γνώσης.

Αυτό το τελευταίο άλλωστε θεωρώ ότι αποτελεί την πεμπτουσία της ζωής· εκείνο που έλεγε ο Γκαίτε, να ενώσεις την αρχή με το τέλος…

Φυσικά το ταξικό χάος που χωρίζει τους δύο ήρωες δημιουργεί ευνοϊκό υπόβαθρο, ώστε στη διάρκεια της αφήγησης να μπορούν να εκφραστούν οι διαφορετικές και εν πολλοίς εχθρικές οπτικές των αντίπαλων κοινωνικών ομάδων της αυτοκρατορικής Ρωσίας.  

Το βιβλίο από ένα επίπεδο ανάγνωσης αποσκοπεί στην καταδίκη των δογματισμών, οι οποίοι δηλητηριάζουν την κοινωνική συμπόρευση δημιουργώντας πρόσφορο έδαφος για ανούσιες, στείρες, οπωσδήποτε θανατηφόρες αντιπαραθέσεις».

Ο Ντοστογιέφσκι θεωρείται μαιτρ της ρωσικής ψυχής, της γεμάτης πάθη και πόθους. Όμως, και στο δικό σας βιβλίο η επιλογή για σκηνικό αυτής της ταραχώδους στιγμής, της Ρωσικής Επανάστασης, αναδεικνύει τις εσωτερικές καταπακτές της ανθρώπινης ύπαρξης, τα μυστήρια και τις άπειρες δυνατότητες της. Αληθεύει για εσάς αυτή η τοποθέτηση;

«Καταρχάς θα έλεγα ότι ο Ντοστογιέφσκι σκιαγραφεί μοναδικά και αξεπέραστα -με το πάθος και το βάθος της ρωσικής ιδιοσυγκρασίας- το ανθρώπινο με όλες τις διαψεύσεις και αρετές του.  

Θα ήταν τουλάχιστο επηρμένο από μέρους μου να θελήσω να μοιραστώ έστω και το ελάχιστο με έναν μεγαλοφυή όπως ο μεγάλος Ρώσος.

Αλήθεια είναι βέβαια ότι μια περίοδος η οποία χαρακτηρίζεται με τόσο ξεκάθαρο τρόπο από τις κοσμογονικές δυνάμεις της ιστορίας, ευνοεί την πιο σαφή αποτύπωση των αδυναμιών και προτερημάτων του ανθρώπου, όλες τις αποχρώσεις της ανθρώπινης ιδιοσυγκρασίας. Δε θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι σε τέτοιες, τόσο δραματικές περιόδους, η θνητότητα συμπλέει με το θεϊκό. Είναι οι μέρες των ηρώων και των ουτιδανών…».

Ποιες οι πηγές στις οποίες κυρίως στηριχθήκατε και ποιοι ιστορικοί στάθηκαν σύμβουλοί σας;

«Η έρευνα υπήρξε πολυετής και κοπιώδης, τόσο σε πρωτογενείς, όσο και δευτερογενείς πηγές. Θα πρέπει να επισημάνω ότι το μεγαλύτερο μέρος των ιστορικών γεγονότων και σκηνών που αναφέρονται είναι πραγματικές και προέρχονται από απομνημονεύματα, ημερολόγια και αφηγήσεις  των πρωταγωνιστών, όπως για παράδειγμα του Γάλλου και Γερμανού πρέσβη στην Αγία Πετρούπολη κατά την περίοδο της έκρηξης του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Σε ό,τι αφορά την ερώτησή σας για το ζήτημα των ιστορικών συμβούλων, οφείλω να πω ότι το βιβλίο είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα δικής μου έμπνευσης και αποτύπωσης.  

Πράγματι ιστορικό μυθιστόρημα, το οποίο όμως ενέχει πολλά στοιχεία φιλοσοφικής, αλλά και αυτοβιογραφικής έκφρασης. Είναι σημαντικό να διευκρινίσω πως επηρεάστηκε σαφώς από την πορεία των θεραπειών στις οποίες υποβαλλόμουν κατά των καρκίνων από τους οποίους προσβλήθηκα. Θα σας πω μια κουβέντα: Είναι ένα βιβλίο για τη λαχτάρα της ζωής».

Γιατί επιλέξατε τη συγκεκριμένη ιστορική περίοδο; Αν και οι περισσότεροι ίσως αντιλαμβάνονται τη γοητεία της.

«Η επιλογή της περιόδου στην οποία πραγματώνεται το ιστορικό μου μυθιστόρημα έχει πολλαπλές αφετηρίες. Φυσικά και πρόκειται για μια ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα περίοδο από πλευράς γεγονότων.

Εκτός αυτού υπάρχει μια δική μου ειδική σχέση με την Ρωσία. Ο πατέρας μου υπήρξε δικηγόρος Ρωσικών εταιρειών επί της Σοβιετικής περιόδου. Έτσι όλα μου τα παιδικά χρόνια έζησα από πολύ κοντά με Ρώσους, με διηγήσεις και εμπειρίες από εκείνη την περίοδο του σοβιετικού καθεστώτος.

Αυτό, από μικρό παιδί δημιούργησε μέσα μου μια τάση αναζήτησης για το παρελθόν αυτού του λαού, ο οποίος στα παιδικά μου μάτια περιβάλλονταν με την αχλύ του μυστηριακού.

Εκείνο λοιπόν που πάντα με γοήτευε στη συγκεκριμένη εποχή ήταν και είναι η ανελέητη διάψευση και κατάρρευση που επεφύλαξε το πεπρωμένο σε μια κραταιά αυτοκρατορία και την κοινωνία της. Θα μπορούσα να πω ότι χωρίς καμιά υπερβολή, η Ρωσία βρέθηκε αντιμέτωπη με έναν Βεζούβιο, έτσι που η λάβα της ανατροπής εξαφάνισε παραδόσεις, θεσμούς και αρχές αιώνων.  

Η Επανάσταση και το σάρωμά της υπήρξαν για μένα η αφετηρία για να αναζητήσω τη διαδρομή που οδήγησε μια μακρόχρονη κραταιά πραγματικότητα να διολισθήσει στην αλλοτρίωση και τελικά στην παντελή ακύρωση.

Η ιστορία της Ρωσίας τουλάχιστον από τα μέσα του 17ου αιώνα θα μπορούσε κατά την άποψή μου να χαρακτηριστεί ως πορεία χαμένων ευκαιριών, με κορύφωση φυσικά τα χρόνια του τσάρου Αλέξανδρου Β’, ο οποίος προσπάθησε πραγματικά να μεταρρυθμίσει την αυτοκρατορία για να αποφύγει το επερχόμενο.

Στο ίδιο αυτό πλαίσιο εντυπωσιακή μαρτυρήθηκε η νωθρότητα και η εθελοτυφλία της ιθύνουσας τάξης, η οποία, αποχαυνωμένη στην ευδαιμονία των προνομίων της, απώλεσε κάθε “ιστορικό σφρίγος” και αποξενώθηκε σε δραματικά ψευδεπίγραφη ανάγνωση των τεκταινομένων, προβοκάροντας έτσι την ίδια την εξέλιξη, αυτήν που αγαπά αυστηρά και μόνο την αλήθεια, απεχθάνεται τη δειλία και το ψεύδος.  

Μια ολόκληρη αυτοκρατορία, εκείνο το τσαρικό καθεστώς, το οποίο με νύχια και με δόντια επιχείρησε να υπεραμυνθεί των προνομίων του ασκώντας μια αδυσώπητη αυταρχικότητα, κατέληξε να υποταχθεί στην ανεπίστρεπτη σκιά της ιστορίας.

Θέλω εδώ να επισημάνω κάτι σημαντικό: Έχει επικρατήσει να θεωρείται πως η τσαρική Ρωσία ήταν μια οντότητα σε οικονομική παρακμή και πως τούτο ήταν μια από τις κύριες αιτίες της ανατροπής. Η αλήθεια όμως είναι ότι σχεδόν από τα μέσα του 19ου αιώνα η Ρωσία έκανε έναν αγώνα δρόμου να καλύψει το έδαφος της καθυστερημένης της βιομηχανικής ανάπτυξης. Στα πρώτα δε χρόνια του 20ου αιώνα υπό τον περίφημο και ικανότατο Βίττε είχε επιτύχει εξαιρετικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Δεν είναι λοιπόν υπερβολή: Η Ρωσία πλήρωσε το τίμημα της ραγδαίας μετάβασης της οικονομίας της από αγροτική σε βιομηχανική.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, μήπως όλα τούτα δεν έχουν κάποιες ομοιότητες με τα χρόνια τα δικά μας; Μήπως δεν είμαστε σε έντονα μεταβατική περίοδο, όπου οι ελίτ και οι κοινωνίες αδυνατούν να αφομοιώσουν τις αλλαγές; Αν δεν είναι αλήθεια μάλιστα ότι το μεγαλύτερο μέρος, τουλάχιστον των δυτικών κοινωνιών, ασφυκτιούν υπό τη στείρα, δήθεν αφθονία επιλογών, η οποία μόνο τη δημοκρατία δεν εγγυάται, αλλά αντίθετα ιερουργεί υπέρ ενός καταστροφικού ολοκληρωτισμού.

Η ανοησία ότι “η αγορά αυτορυθμίζεται και άρα αποτελεί εχέγγυο κοινωνικής ειρήνης“ αποτελεί μια περισπούδαστη κενολογία, μια σοφιστεία που κορυφώνει την αποχή από την αλήθεια.

Ο “Λαθρεπιβάτης μιας ζωής” είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα για τα τελευταία χρόνια της αυτοκρατορικής Ρωσίας, θέτει όμως ερωτήματα για τη διαχρονική αλαζονεία και εθελοτυφλία των κοινωνιών».

Πώς ωφέλησε η νομική επιστήμη τη ζωή σας; Γιατί την επιλέξατε;

«Παρουσιάζοντας το πρώτο μου μυθιστόρημα στο κοινό, όταν μάλιστα αυτό επιχειρεί να εστιάσει στο “αυθεντικό”, θα ήταν τεράστιο ολίσθημα από μέρους μου αν δεν ήμουν ειλικρινής.  

Τη νομική μήτε την επέλεξα, πολύ περισσότερο δεν την αγάπησα. Με αυτό το τελευταίο δε θέλω καθόλου να μειώσω την αξία της ως επιστήμης. Αναγνωρίζω φυσικά πως αυτή καλλιεργεί τρόπο σκέψης, μεθοδολογία στοχασμού.  

Για την δική μου όμως οπτική αποτελεί μια στεγνή προσέγγιση της στιγμιαίας πραγματικότητας, από την οποία απουσιάζει η σχέση ουτοπίας και εφικτού.  Δεν την επέλεξα λοιπόν με όλη μου την καρδιά, αλλά μάλλον ευθυγραμμίστηκα με την οικογενειακή παράδοση.

Τόσο ο πατέρας μου, Ξενοφών Σπηλιωτόπουλος, όσο και η πλευρά της μητέρας του, της οικογένειας Παπαρρηγοπούλου, ήταν ως επί το πλείστον νομικοί και έτσι με τις αντίστοιχες προσδοκίες…».

Επέτρεψε η Νομική να αποσαφηνίσετε ανθρώπινες ισορροπίες, σχέσεις και συναισθήματα για το βιβλίο σας;

«Δε νομίζω. Ενδεχομένως στο υπόστρωμα.  

Αυτό που κυρίως καθόρισε την καταγραφή των σχέσεων στο βιβλίο ήταν η μακρά μου ενασχόληση με φιλοσοφικά ερωτήματα, κυρίως με την αναζήτηση μου από παιδί για την “αυθεντικότητα της ύπαρξης”. Πιο νέος ίσως δεν το αντιλαμβανόμουν έτσι, αλλά σήμερα κοιτώντας προς τα πίσω βλέπω ξεκάθαρα μια άγρια και επίμονη αναζήτηση αυτής.

Σε ό,τι αφορά τα συναισθήματα που διέπουν την αφήγηση και πάλι θέλω να μιλήσω με κάθε ειλικρίνεια. Μεγάλο μέρος του βιβλίου γράφτηκε τις περιόδους μάχης μου με τον καρκίνο, άρα έχει επηρεαστεί από τις παλινωδίες της ψυχικής διάθεσης.  

Όποιος έχει υποστεί χημειοθεραπείες, ακτινοβολίες κ.λπ. γνωρίζει στο πετσί και την ψυχή του τί ακριβώς εννοώ.

Θα επαναλάβω: Το βιβλίο αυτό εμπεριέχει τη λαχτάρα μου για τη ζωή. Απευθύνθηκα στο γνήσιο της ψυχής μου για να το τολμήσω και να το ολοκληρώσω».

Η εντυπωσιακή φόρμα του βιβλίου, η έκτασή του στις εννιακόσιες σελίδες, ακολουθεί κατά κάποιο τρόπο την παράδοση των κλασικών ρωσικών μυθιστορημάτων;

«Σε καμιά των περιπτώσεων δεν ακολούθησα ούτε επιχείρησα να προσαρμοστώ σε κάποιο μοτίβο. Το μέγεθος του βιβλίου κατά μεγάλο μέρος καθορίστηκε από την πρόθεσή μου να συμπεριλάβω σκηνές φανταστικές, ιστορικά γεγονότα και λεπτομέρειες, οι οποίες θα εισάγουν τον αναγνώστη στο πνεύμα και την οσμή εκείνης της εποχής.  

Επιπλέον, θέλησα να προβοκάρω τις όποιες βεβαιότητες της καθημερινότητάς μας, να δημιουργήσω – ελπίζω να το πέτυχα – το πλαίσιο για να βλαστήσουν ερωτηματικά και αμφισβητήσεις έναντι της σύγχρονης αμετροέπειας και αλαζονείας.  

Οι άνθρωποι εκείνης της εποχής, κάθε παρελθούσας, αντίθετα με ό,τι πιστεύουμε οι περισσότεροι, δεν υπολείπονταν από εμάς. Ούτε βέβαια εμείς από εκείνους.  

Το ζητούμενο λοιπόν, όπως το εκφράζω στην αφήγηση, είναι επιτέλους να ξεπεράσουμε τους εαυτούς μας προσεγγίζοντας το αληθές, αφήνοντας πίσω τα συμπλέγματα και τις κακοδαιμονίες μας…  Υπέρβαση λοιπόν!».

Σας προβληματίζει καθόλου ότι ο όγκος του μπορεί να αποθαρρύνει το μέσο αναγνώστη;

«Δεν αρνούμαι ότι μου πέρασε από το νου. Για λίγο, ελάχιστα.  

Το βιβλίο δεν το έγραψα με γνώμονα τις πωλήσεις ή το εύπεπτο. Αφοσιώθηκα σε αυτό το πόνημα, όντας στα όρια της ύπαρξης. Θέλησα να δώσω μια δική μου εκδοχή για τη ζωή και τον κόσμο.  

Το βιβλίο είναι μεγάλο, μα όχι πολύπλοκο. Έχει πλήθος πληροφοριών, μα στην ουσία του επιχειρεί να εκφράσει την εντιμότητα, αυτήν που έχει ανάγκη και τελικά ανακαλεί κάθε άνθρωπος που αγωνίζεται για την ύπαρξη.  

Είναι αφήγημα κατά της αλαζονείας, υπέρ της ειλικρίνειας. Θα ήμουν υπερήφανος αν έστω λίγοι ξημερώσουν με έναν άλλο ορίζοντα μετά την ανάγνωση του».

Σε ποιον απευθύνεστε;

«Απευθύνομαι στο συνάνθρωπο, σε κάθε συνταξιδιώτη αυτής της γοητευτικής, στιγμιαίας αντίληψης, ανάμεσα σε δύο αιωνιότητες, όπως νομίζω είπε ο Καζαντζάκης. Θα σας πω κάτι: Η αφήγηση είναι δημιούργημα μου (με ερωτηματικό), αλλά και με διαμόρφωσε ταυτόχρονα.  

Απευθύνεται λοιπόν σε όλους εκείνους που θα ήθελαν να διαπιστώσουν τον αγώνα ενός γραφιά να αποτυπώσει τις ψευδαισθήσεις της κοινωνικής μας συμβίωσης, όπως αυτές παρουσιάζονται σε διαφορετικές, τόσο όμοιες εποχές…».

Τι σημαίνει άραγε “Λαθρεπιβάτης μιας ζωής”;

«”Λαθρεπιβάτης μιας ζωής” σημαίνει απελεύθερος. Αυτός που πλέει επιχειρώντας να διαφυλάξει ή μάλλον να επανακτήσει την ελευθερία, την αυθεντικότητα του. Αποφεύγει να πληρώσει το αντίτιμο της συνταύτισης αποζητώντας την κατ’ ουσία κοινωνία.  Είναι ο Ράχμεντοφ του Τσερνισέφσκι σε κοινωνικό επίπεδο».

Τι καταλάβατε για τον δικό σας εαυτό αλλά και για το σύγχρονο άνθρωπο γράφοντας αυτό το βιβλίο;

«Η αλήθεια είναι ότι ακόμη αναζητώ, χωρίς προϋποθέσεις, με μόνο γνώμονα την αρμονία ή καλύτερα τη συναρμονία με τον κόσμο. Αυτό για μένα είναι εντέλει ο πυρήνας της ύπαρξης: Η ανυποχώρητη προσπάθεια για επίτευξη του αυθεντικού, να ενώσω το τέλος με την αρχή. Πώς μπορώ να αναζητώ τον Παράδεισο γύρω μου, όταν μέσα μου ιερουργούν οι σατανάδες;».

Πηγή: mononews.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr