Υποχρέωση των εισαγγελικών αρχών η διασφάλιση επικοινωνίας γονέα με το παιδί του μετά από διαζύγιο – Τι ορίζει εγκύκλιος του Αρείου Πάγου μετά την καταδίκη από το ΕΔΔΑ
Την ανάγκη προάσπισης των δικαιωμάτων των γονέων για επικοινωνία με τα παιδιά τους και πρόσβασης σε έγγραφα επισημαίνει η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου. Προηγήθηκε καταδίκη από το ΕΔΔΑ πριν βέβαια από 4,5 χρόνια.
Την προσοχή των αρμόδιων εισαγγελικών λειτουργών και κυρίως των εισαγγελέων ανηλίκων να εφαρμόζουν πιστά το άρθρο που αφορούν στο δικαίωμα του γονέα (πατέρα) να επικοινωνεί με τα παιδιά του, προς αποφυγή παραβιάσεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, εφιστά με εγκύκλιο του που απέστειλε στις εισαγγελίες όλης της χώρας, ο αντεισαγγελέας του Αρείου Πάγου Δημήτριος Παπαγεωργίου.
Αφορμή για την αποστολή της εγκυκλίου στάθηκε η καταδίκη της χώρας μας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, στην υπόθεση Φουρκιώτης κατά Ελλάδας, επειδή στην συγκεκριμένη περίπτωση υπήρξε άρνηση του Εισαγγελέα Ανηλίκων να χορηγήσει στον προσφεύγοντα (πατέρα) αντίγραφα των εκθέσεων κοινωνικής έρευνας, τις οποίες συνέταξε αρμόδια κοινωνική λειτουργός ύστερα από δική του παραγγελία.
Οι εκθέσεις συντάχθηκαν αφού προηγήθηκαν παράπονα του προσφεύγοντος πατέρα στον Εισαγγελέα για ματαίωση της επικοινωνίας του με τα τέκνα του, με την οποία παραβιαζόταν η απόφαση δικαστηρίου που ρύθμιζε τα θέματα επικοινωνίας με τα παιδιά του.
Η εν λόγω απορριπτική εισαγγελική στάση είχε ως αποτέλεσμα να μην έχει ο προσφεύγων πρόσβαση στα στοιχεία της κοινωνικής έρευνας (αν και αφορούσε τον ίδιο και τα τέκνα του και δεν συνέτρεχε υποχρέωση τήρησης απορρήτου) και τελικά να μην μπορέσει να συνεργασθεί με παιδοψυχιάτρους ώστε να διευκολυνθεί η επανασύνδεση του με αυτά.
Η νομολογία του ΕΔΔΑ
Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε παραβίαση του άρθρου 8 της Σύμβασης που αφορά στο δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής. Σύμφωνα με την εγκύκλιο του Αρείου Πάγου, κρίνεται απαραίτητο να τονιστεί ότι οι Εισαγγελείς Πρωτοδικών και ειδικά οι Εισαγγελείς Ανηλίκων πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τους τα σχετικά νομολογιακά δεδομένα κατά την άσκηση των καθηκόντων τους, ιδίως όταν αναπτύσσουν δραστηριότητα και παρεμβαίνουν στο πλαίσιο του άρθρου 1532 ΑΚ, παραγγέλλοντας τη διενέργεια κοινωνικής έρευνας.
Ο αντεισαγγελέας του ΑΠ στην εγκύκλιο του 1/2021, σημειώνει ακόμα ότι καθένας από τους αντιδικούντες γονείς, βάσει της νομολογίας του ΕΔΔΑ, έχει ειδικότερο δικαίωμα, απορρέον από το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ, να λαμβάνει αντίγραφα των συντασσομένων εκθέσεων κοινωνικής έρευνας (αφού αυτές αφορούν τα τέκνα του, τον ίδιον και τον άλλο γονέα), συνεπώς ενδεχόμενη εισαγγελική άρνηση καταφάσκει την προστασία του δικαιώματος σεβασμού της οικογενειακής ζωής και προσάπτει στη Χώρα τη μομφή της παραβίασης της Σύμβασης.
Ειδικότερα τονίζει ότι, κατά τη νομολογία του ΕΔΔΑ, το άρθρο 8 της ΕΣΔΑ συνεπάγεται το δικαίωμα ενός γονέως σε μέτρα κατάλληλα για να τον “επανενώσουν” με το τέκνο του και την υποχρέωση των εθνικών αρχών να τα υιοθετήσουν.
Για την ικανοποίηση του συμφέροντος να απολαμβάνει τακτικής επικοινωνίας με το τέκνο, το ΕΔΔΑ έχει επανειλημμένα υπογραμμίσει τη σημασία του δικαιώματος ενός γονέως να έχει πρόσβαση στα κρίσιμα στοιχεία του φακέλου, τα οποία περιλαμβάνονται ειδικότερα στις παιδοψυχιατρικές εκθέσεις και στις εκθέσεις κοινωνικής έρευνας, δηλαδή να έχει πραγματική πρόσβαση στο σύνολο των σχετικών πληροφοριών, που έχουν στη διάθεσή τους τα εθνικά δικαστήρια.
Σε δύο ακόμη αποφάσεις επί προσφυγών κατά της Ελλάδας (υποθέσεις Κοσμοπούλου και Τσουρλάκη, αριθμ. προσφ. 60457/00 και 50796/07), το Δικαστήριο υπενθύμισε τις παραπάνω νομολογιακές παραδοχές του και αποφάνθηκε ότι υπήρξε παραβίαση του άρθρου 8 της Σύμβασης.
Βασίλης Χειρδάρης: Καθυστερημένη, αλλά καλή αρχή η εγκύκλιος
Την ανάγκη ταχύτερης αντίδρασης των δικαστικών οργάνων επισημαίνει στο dikastiko.gr σε άρθρο του ο ποινικολόγος Βασίλης Χειρδάρης. Χαρακτηρίζει θετική την εγκύκλιο της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου, σημειώνει ωστόσο πως άργησε τουλάχιστον 4,5 χρόνια από την καταδικαστική απόφαση της χώρας από το ΕΔΔΑ.
Αναλυτικά το σχόλιο του
Πολύ ορθά η Εισαγγελία του ΑΠ κινήθηκε με σχετική εγκύκλιό της για την εφαρμογή της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου από τη χώρα μας ώστε να αποφεύγεται η σωρεία καταδικαστικών αποφάσεων κατά της χώρας μας.
Η απόφαση (Φουρκιώτης κατά Ελλάδος) που έδωσε το έναυσμα για την εγκύκλιο είναι μια απόφαση του Δικαστηρίου του Στρασβούργου του Ιουνίου του 2016. Η εγκύκλιος εκδόθηκε τον Ιανουάριο του 2021 μετά δηλ. από 4,5 χρόνια. Αναμφίβολα πολύ θετική και άξια συγχαρητηρίων η εισαγγελική ενέργεια αλλά σε θέματα που αφορούν την οικογενειακή ζωή και ιδίως το ύψιστο συμφέρον των παιδιών θα έπρεπε να υπάρχει ταχύτερη αντίδραση των θεσμικών δικαστικών οργάνων.
Στην απόφαση Φουρκιώτης το Στρασβούργο επανέλαβε την πάγια νομολογία του ότι το κράτος έχει την υποχρέωση να διασφαλίζει την αποτελεσματική άσκηση του δικαιώματος επικοινωνίας γονέα με ανήλικο παιδί, αφού αυτό υπαγορεύεται από το ύψιστο συμφέρον του παιδιού. Το ΕΔΔΑ διαπίστωσε στην απόφαση αυτή την αποτυχία του ελληνικού κράτους να διασφαλίσει όχι μόνον την αποτελεσματική άσκηση της επικοινωνίας αυτής αλλά και να επιβλέψει την εκτέλεση της δικαστικής απόφασης ασφαλιστικών μέτρων που την καθόριζε.
Τα σημαντικότερα σ΄ αυτήν την απόφαση είναι:
α) η διαπίστωση της αδιαφορίας που επιδεικνύει το ελληνικό κράτος για την εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων. Χαρακτηριστικά αναγράφει ότι «…αφού η απόφαση …..όρισε το δικαίωμα επικοινωνίας του πατέρα, οι αρχές αποδεσμεύθηκαν από οποιονδήποτε έλεγχο της εκτέλεσής της…». Την αδιαφορία αυτή επισημαίνει το Στρασβούργο εμφαντικά κατηγορώντας μάλιστα την εισαγγελία ανηλίκων για την αδράνεια που επέδειξε μετά την έκθεση της κοινωνικής λειτουργού και
β) η παρεμπόδιση του πατέρα να λάβει κρίσιμα έγγραφα, όπως οι εκθέσεις που συντάχθηκαν από την κοινωνική υπηρεσία, ώστε να βοηθήσουν οι παιδοψυχίατροι στην επίλυση του προβλήματος και να αποκατασταθεί η επικοινωνία πατέρα – παιδιού.
Να επισημανθεί ότι το Δικαστήριο του Στρασβούργου έχει αποφανθεί σε απόφαση κατά Ιταλίας ότι το ύψιστο συμφέρον του παιδιού υπερισχύει ακόμα και της νομιμότητας!
Από την νομολογία του ΕΔΔΑ προκύπτει με σαφήνεια ότι το κράτος οφείλει μέσω των οργάνων του να φροντίζει αποτελεσματικά να αποκαθίσταται η επικοινωνία των γονέων με τα παιδιά, να εκτελεί τις δικαστικές αποφάσεις και να επιτηρεί την εκτέλεσή τους. Δυστυχώς η Ελλάδα εγκαταλείπει τις υποθέσεις αυτές στην τύχη τους και στην ιδιωτική πρωτοβουλία, που χωρίς κρατική βοήθεια καθίσταται ατελέσφορη!
Είναι πλέον καιρός να ευθυγραμμιστεί και η χώρα μας με τις βασικές υποχρεώσεις της που προκύπτουν από τα θεμελιώδη δικαιώματα, που οφείλει να προασπίζει. Οι δικαστικές αποφάσεις που αφορούν επικοινωνία και επιμέλεια των παιδιών και ασχολούνται με το συμφέρον τους, όχι μόνον πρέπει να εκδίδονται τάχιστα αλλά και να εκτελούνται, ώστε να είναι αποτελεσματικές και να μην καθίστανται εικονικά και αναποτελεσματικά δικαστικά έγγραφα.
Η ευθύνη κατά το Στρασβούργο είναι αποκλειστικά του κράτους που μέσω των αρμοδίων οργάνων του οφείλει να συνδράμει στην εκτέλεση των δικαστικών αποφάσεων ώστε να επιτευχθεί το ύψιστο συμφέρον των παιδιών, που δεν είναι άλλο από την αποκατάσταση της επικοινωνίας με τους γονείς τους.
Η εγκύκλιος της Εισαγγελίας του ΑΠ είναι μια καλή αρχή. Χρειάζεται όμως και συνέχεια με την υλοποίησή της. Ο χρόνος θα δείξει…
Ολόκληρη η εγκύκλιος του Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου
Ολόκληρη η απόφαση του ΕΔΔΑ
ΦΟΥΡΚΙΩΤΗΣ ΚΑΤΑ ΕΛΛΑΔΟΣ 16.6.2016
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κώστας Τσιάρας: Θα επαναφέρουμε ρύθμιση για τη μη παραγραφή στα αδικήματα σεξουαλικής κακοποίησης – Τι είπε για τη συνεπιμέλεια Έτοιμο να τεθεί σε διαβούλευση το νομοσχέδιο για τη συνεπιμέλεια – Πότε θα ψηφιστεί και τι αλλάζει «Γκολ» στην συνεπιμέλεια με τους Ενεργούς Μπαμπάδες Ενεργοί μπαμπάδες: Μόνον 49 ημέρες το χρόνο περνάνε με τα παιδιά τους – Τι δείχνουν οι δικαστικές αποφάσεις Συνεπιμέλεια: Πιο υγιή παιδιά, καλύτεροι γονείς – Τι λένε οι ειδικοί και οι μελέτες – BINTEOΑκολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr