«Δίχτυ» προστασίας στην περιουσία από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο απέναντι στην κρατική αυθαιρεσία

Το δικαίωμα στην περιουσία δεν επιτρέπει αιφνιδιασμούς με άμεση ανάκληση αδείας καταστημάτων χωρίς προειδοποίηση, χωρίς έγκυρη ενημέρωση, χωρίς αποζημίωση και χωρίς η παρέμβαση αυτή να δικαιολογείται από το δημόσιο συμφέρον και να προβλέπεται από τη νομοθεσία. Αυτό έκρινε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επιδικάζοντας αποζημίωση κοντά στα 500.000 ευρώ σε τρεις εταιρείες τυχερών παιχνιδιών που προσέφυγαν κατά του Ουκρανικού κράτους όταν αυτό τους αφαίρεσε την άδεια λειτουργίας.

Η υπόθεση Η υπόθεση που εξετάστηκε  από το ΕΔΔΑ, αφορούσε την καθολική απαγόρευση των τυχερών παιχνιδιών η οποία ίσχυσε στην Ουκρανία το 2009.  Η απόφαση ελήφθη από το Κοινοβούλιο μετά από  πυρκαγιά  σε ένα κατάστημα τυχερών παιχνιδιών  όπου σκοτώθηκαν εννέα άτομα και τραυματίστηκαν άλλα έντεκα. Ακριβώς πριν από την ολική απαγόρευση το Υπουργείο Οικονομικών είχε επίσης αναστείλει όλες τις άδειες τυχερών παιχνιδιών με άμεση ισχύ ενώ με νόμο τις ανακάλεσε τελικώς όλες. Οι προσφεύγουσες υπέβαλαν αγωγές αποζημίωσης στα εθνικά τους δικαστήρια, οι οποίες απορρίφθηκαν όλες.

Το σκεπτικό

Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο όμως η ανάκληση μιας έγκυρης άδειας για τη λειτουργία μίας επιχείρησης συνιστά παρέμβαση του δικαιώματος στην ειρηνική απόλαυση των αγαθών που κατοχυρώνεται με το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου.

Το ΕΔΔΑ κάνοντας  δεκτό  ένα από τα βασικά επιχειρήματα των εταιρειών που προσέφυγαν, έκρινε  ότι στον νόμο για τις προϋποθέσεις αδειοδότησης καθορίστηκε εξαντλητικός κατάλογος λόγων  για  διαδικασία  ανάκλησης των αδειών και ότι οι αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου και του Υπουργού Οικονομικών σύμφωνα με τις οποίες ανακλήθηκαν, εκδόθηκαν κατά παράβαση των συγκεκριμένων κανόνων.

Βάση του σκεπτικού, ο ισχυρισμός των  εθνικών  δικαστηρίων ότι η αναγνώριση μιας τέτοιας εγγενούς εξουσίας δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους όπως η προστασία της ανθρώπινης ζωής, της υγείας και του περιβάλλοντος, δεν μπορεί να γίνει αποδεκτός καθώς οι προσφεύγοντες είχαν εξασφαλίσει (με δεδομένο ότι τους χορηγήθηκε άδεια)  την ασφάλεια στο χώρο εργασίας. Επιπλέον η ανάκληση δεν έπρεπε να ισχύσει   για όλες τις άδειες παιχνιδιών αλλά μόνο για τις επιχειρήσεις  που εκμεταλλεύονταν τον χώρο όπου σημειώθηκε πυρκαγιά.

Στοπ στην αβεβαιότητα

Οι προσφεύγουσες ισχυρίστηκαν επίσης ότι ο νόμος περί απαγορεύσεως δημιούργησε αβεβαιότητα διότι χαρακτηριζόταν ως προσωρινό μέτρο, ενώ στην πραγματικότητα είχε θεσπιστεί μόνιμη και πλήρης απαγόρευση.

Κατά το ΕΔΔΑ,  το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου απαιτεί για οποιαδήποτε παρέμβαση να υπάρχει εύλογη σχέση αναλογικότητας μεταξύ των χρησιμοποιούμενων μέσων και του επιδιωκόμενου στόχου. Αυτή η δίκαιη ισορροπία διαταράσσεται εάν ο ενδιαφερόμενος το οποίο αφορά, υφίσταται ένα υπερβολικό βάρος. Εν προκειμένω,  το Δικαστήριο δεν ασχολήθηκε  με τη δικαιολογημένη ή την αδικαιολόγητη απαγόρευση των τυχερών παιχνιδιών εν γένει ή στην Ουκρανία ειδικότερα.

Εκεί  που στάθηκε, βάση της απόφασής του,  ήταν  η ειδική νομοθεσία που ίσχυε πριν την απαγόρευση  και ο τρόπος εφαρμογής της. Και συγκεκριμένα στο ότι το προηγούμενο νομικό καθεστώς  προέβλεπε πως οι άδειες θα παρέμεναν σε ισχύ για ορισμένο χρονικό διάστημα και  δεν θα μπορούσαν να ανακληθούν κατά βούληση, παρά μόνο μόνο για συγκεκριμένους λόγους, κανένας από τους οποίους  δεν υφίστατο  στην εξεταζόμενη υπόθεση. Υπό τις συνθήκες αυτές, οι προσφεύγουσες είχαν το δικαίωμα να αναμένουν ότι θα τους επιτραπεί να συνεχίσουν να ασκούν τις δραστηριότητές τους τουλάχιστον μέχρι τις ημερομηνίες λήξης των αδειών τους και, αν η νομοθεσία διαφοροποιούνταν εν τω μεταξύ, να λάβουν μια συγκεκριμένη μορφή αποζημίωσης για τον τυχόν εναπομείναντα χρόνο που δεν θα εκμεταλλεύονταν την άδεια τους.

Η μεταβατική περίοδος ήταν, θεωρητικά, σαράντα ημέρες από τη θέση σε ισχύ του νόμου περί απαγορεύσεως μέχρι την έναρξη ισχύος του. Εντούτοις, για το μεγαλύτερο μέρος αυτής της περιόδου, η οποία ήταν ήδη πολύ σύντομη, οι άδειες των αιτούντων ανακλήθηκαν με μέτρο το οποίο παραβίαζε το ίδιο το άρθρο 1 του Πρώτου Πρωτοκόλλου Στην ουσία δηλαδή, δεν υπήρχε μεταβατική περίοδος.

Επιπλέον, εφόσον δεν υπήρξε προειδοποίηση  ότι η δραστηριότητα τους θα διακόπτονταν,  η προηγούμενη νομοθετική πρόταση της κυβέρνησης στον τομέα των τυχερών παιχνιδιών θα μπορούσε  να τους  οδηγήσει  στο  να πιστέψουν  ότι έπρεπε να επενδύσουν περισσότερο στις επιχειρήσεις τους προκειμένου να συνεχίσουν να λειτουργούν στο πλαίσιο του νέου ρυθμιστικού καθεστώτος .

Κατόπιν των παραπάνω, το Δικαστήριο κατέληξε πως  το μέτρο που εφαρμόστηκε στις προσφεύγουσες ήταν δυσανάλογο, λόγω κυρίως της ποιότητας της διαδικασίας λήψεως αποφάσεων που οδήγησε σε αυτό, της ελλείψεως αντισταθμιστικών μέτρων, ακόμη και όσον αφορά τις άμεσες δαπάνες που επέβαλε το ίδιο το κράτος, και την έλλειψη μιας ουσιαστικής μεταβατικής περιόδου.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr