Ντενίς Νικολάκου: «Κανείς δεν γεννιέται ρατσιστής»

Η Ντενίς, με –κυριολεκτικά- πρωτότυπες και μοναδικές εμπειρίες στην επιστημονική της καριέρα, δεδομένου ότι ασχολείται κατά κύριο λόγο με την δραματοθεραπεία, απήντησε με ξεχωριστό τρόπο στις ερωτήσεις του dikastiko.gr και πραγματικά μας έκανε να θέλουμε να πάμε άμεσα να την επισκεφθούμε.

• Πίσω από κάθε ισχυρή γυναίκα κρύβεται ένας τυραννικός πατέρας”.  Πώς σχολιάζετε τη συγκεκριμένη ρήση του Φρόυντ;

Συνέντευξη  στην Κέλλυ Σταμούλη*

Ας ξεκινήσουμε απ’ τα βασικά: Ο ίδιος ο Φρόυντ δεν μεγάλωσε με την βιολογική του μητέρα. Σε πολλές περιπτώσεις υποστηρίζεται η άποψη ότι ένας τυραννικός πατέρας είναι καλύτερος από το ‘καθόλου πατέρας’. Πρόκειται λοιπόν για μια ιδιαίτερη σχέση, η πρώτη μάλιστα, που καθορίζει το πώς θα συσχετιστεί μια γυναίκα με το αντίθετο φύλο στην ενήλικη ζωή της, πόσο θα αγαπήσει τον εαυτό της και σε ποιό βαθμό θα ταυτιστεί με το ρόλο της μητέρας.

Ωστόσο, σε μια τυραννική σχέση πατέρα-κόρης, εξωτερικεύονται επιθετικά συναισθήματα, πειραματισμοί και μεγάλες προσδοκίες. Αυτό καθιστά τη γυναίκα πιο έξυπνη και πιο διεκδικητική. Γίνεται σαφές εδώ, ότι ένας τυραννικός πατέρας ξυπνά το ένστικτο της επικράτησης των ρόλων και δεδομένου ότι η επιθυμία γεννάται από τη στέρηση, σφυρηλατεί μια γυναίκα πιο ανθεκτική στις προκλήσεις της σύγχρονης κοινωνίας με έντονο το αίσθημα του ανταγωνισμού και της ανεξαρτησίας.            

• Ποιο είναι το συστατικό που κάνει έναν ταλαντούχο ηθοποιό να προκαλεί θαυμασμό;                                                   

Το βασικό συστατικό, το αναφέρατε στην ερώτησή σας. Το ταλέντο! Υπάρχει ένας σαφής διαχωρισμός μεταξύ ταλέντου και θαυμασμού που το ένα επ’ ουδενί δεν προϋποθέτει το άλλο, ειδικά στις μέρες μας. Ο θαυμασμός είναι ένα συναίσθημα έκφρασης και εκτίμησης για κάτι που αναγνωρίζουμε ως θετικό. Δουλεύοντας με ηθοποιούς, συνειδητοποίησα ότι αυτό που προκαλεί τον θαυμασμό του θεατή και του κοινού γενικότερα, δεν είναι μόνο μια ευειδής εμφάνιση. Είναι πολύ βαθύτερο.

Ο ηθοποιός έχει καταφέρει να διαχειριστεί τον σκηνικό του τρόμο εκθέτοντας τον εαυτό του όπως θα θέλαμε να διαχειριστούμε όλοι εμείς την δική μας πραγματικότητα με κοινό την κοινωνία στην οποία ζούμε. Αυτή η έκθεση δημιουργεί μια σύνδεση, μια προσομοίωση κατάστασης που απευθύνεται εν αγνοία της σε προσωπικά βιώματα και μετουσιώνεται σε εμπειρία του κοινού.

Συνεπώς, ο ηθοποιός απαλλάσσει το κοινό από την ενοχή της δράσης και έχοντας πάντα κατά νου τα λόγια του Φόουλι «Ο άνθρωπος είναι ένας πανάρχαιος μίμος» καταφέρνει να εκδραματίσει δημοσίως την ζώσα κατάσταση, να εντείνει τη σύγκρουση και στο τέλος  να οδηγήσει τους θεατές στην ψυχική εκτόνωση. Η υποκριτική είναι μια κατεξοχήν ριζοσπαστική διαδικασία και οι ηθοποιοί είναι θαρραλέοι άνθρωποι που έχουν το κουράγιο να εμπλακούν σε μια τόσο βαθειά διαδικασία αυτοεξέτασης και έκθεσης. Δεν είναι αρκετοί λοιπόν αυτοί οι λόγοι για να τους θαυμάζουμε;  

• Ποιο συστατικό κυριαρχεί στην ψυχή ενός ρατσιστή και ποιό στην ψυχή ενός σπουδαίου φιλάνθρωπου;

Ο ρατσιστής και ο φιλάνθρωπος είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Ο ρατσιστής προβάλλει μια κοσμοθεωρία και μια ιδεολογία που διαχωρίζει τους ανθρώπους σε μεγαλύτερης ή μικρότερης άξιας, τόσο σε βιολογικό όσο και σε γενετικό επίπεδο. Έχοντας ως δεδομένο ότι κανείς δεν γεννιέται ρατσιστής, μπορούμε να αντιληφθούμε κάποια βασικά χαρακτηριστικά που συναντάμε συχνά.

Η άγνοια του διαφορετικού, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, ο φόβος απέναντι στην αβεβαιότητα, η ανάγκη του ανήκειν και οι τάσεις για επιβίωση και κυριαρχία σε συνδυασμό με κοινωνικές συνθήκες που τα πυροδοτούν, οδηγούν σε ρατσιστική συμπεριφορά. Από την άλλη, ο φιλάνθρωπος έχει κι εκείνος  κάποιες διαβαθμίσεις. Απ’ την απλή και φυσιολογική καλοσύνη και φιλανθρωπία, μέχρι και την ακραία περίπτωση που μπορεί κάποιος να παραμελεί τον ίδιο του τον εαυτό προκειμένου να προσφέρει στους άλλους αυτό που πιθανότατα έχει και ο ίδιος ανάγκη. Υπάρχει μια αντιστοιχία μεταξύ των δύο περιπτώσεων.

Βοηθώντας τους άλλους, συνυπάρχει μέσα στο υποσυνείδητο ένα κενό, ένα κίνητρο που ωθεί στη φιλανθρωπία  με αντάλλαγμα την είσπραξη αγάπης και επιβεβαίωσης. Στην ακραία της έκφραση,  η φιλανθρωπία αντλεί την ικανοποίησή της από την αίσθηση ανωτερότητας που ενυπάρχει και στην περίπτωση του ρατσιστή. Σίγουρα πάντως είναι πολύ καλύτερο και πιο αυτοθεραπευτικό να βοηθάμε γεμίζοντας τα εσωτερικά μας κενά προσφέροντας στο κοινωνικό σύνολο.

• Ποιο θεωρείτε το ύψιστο ατομικό δικαίωμα;

Την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ. Σε όλες τις μορφές και εκφάνσεις. Κατηγορηματικά και αδιαπραγμάτευτα. Μια ελευθερία απαλλαγμένη από θεοκρατικές κοσμοθεωρίες και συντηρητισμούς που καλλιεργούν ενοχικές συνειδήσεις και συντηρούν οικονομικά -και όχι μόνο- συμφέροντα. Μια ανώτερη πνευματική ελευθερία που θεωρώ ότι οφείλουμε να ξαναβρούμε όλοι μέσα μας.

Μεταξύ άλλων θεμελιωδών δικαιωμάτων που περιλαμβάνει η αρχή της ελευθερίας είναι βεβαίως και η σύμφυτη αναγνώριση της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο πραγματικά ελεύθερος άνθρωπος είναι αυτός που ζει χωρίς φόβο.  Σε μια χώρα σαν τη δική μας που λούζεται από φως, είναι κρίμα να ζούμε στο σκοτάδι. Χρειαζόμαστε όλοι έναν επαναπροσδιορισμό και μια εντατική ψυχοεκπαιδευση πάνω σ’ αυτό.  Ένα ταξίδι με προορισμό τον αληθινό Εαυτό. Είναι το μόνο που έχουμε πραγματικά ανάγκη. Το πιστεύω απόλυτα.  

• Ο ηθοποιός, με δεδομένο ότι βρίσκεται σε πλήρη έκθεση λόγω της φύσεως του επαγγέλματός του,  χρήζει μεγαλύτερης αποδοχής απ΄ ότι κάποιος που δεν εκτίθεται;

Η ανάγκη για αποδοχή είναι το οξυγόνο της ψυχής, σε όλους τους ανθρώπους, ανεξαρτήτως ιδιότητας. Οι ρίζες της αποδοχής βρίσκονται στην ίδια τη φύση της υποκριτικής τέχνης. Οι ηθοποιοί στην πλειοψηφία τους είναι άνθρωποι που διοχετεύουν τον περισσότερο χρόνο τους σε μια συνεχή προσπάθεια είσπραξης του θαυμασμού και της αποδοχής των άλλων. Οι άλλοι λειτουργούν ως  καθρέφτης για την προσωπική τους αξία που τους λέει αν και κατά πόσο καλοί, αποδεκτοί, άξιοι, αγαπητοί και ωραίοι είναι.

Η εικόνα που έχουν οι ίδιοι για τον εαυτό τους είναι συχνά αρνητική και ενεργοποιείται ακόμα και στην παραμικρή ματαίωση. Κατά συνέπεια, δεν είναι σε θέση να αντισταθμίσουν την οποιαδήποτε αίσθηση προσωπικής ανεπάρκειας που ενεργοποιείται μέσα τους. Είναι μια ανάγκη συνεχής και μάλιστα με υψηλό αντίτιμο που τους καθιστά αρκετά ευάλωτους ψυχολογικά. 

Η απάντησή μου λοιπόν είναι, ναι. Ένας ηθοποιός χρήζει μεγαλύτερης αποδοχής για δύο ουσιαστικούς λόγους: ο πρώτος διότι έχει την ίδια ανάγκη για αποδοχή και επιβεβαίωση όπως όλοι μας και ο δεύτερος γιατί απομνημονεύοντας τα λόγια ενός κειμένου, αναλαμβάνει την ευθύνη να μεταδώσει το έργο του δημιουργού και να ενσωματώσει την ατομική του ολότητα σε μια λεκτική και σωματική ερμηνεία. Αυτό που πρεσβεύει ένας ρόλος από την οπτική του ηθοποιού, είναι να προσφέρει μια νέα ώθηση στην υποσυνείδητη ζωή του θεατή, στα σκοτεινά όνειρά του, στη ξεχασμένη του μνήμη, στο παιδί που ήταν κάποτε.

Όλες αυτές οι επιθυμίες είναι πολύ συχνά γεμάτες ενοχή, που ο ηθοποιός έχει ανάγκη την αποδοχή του κοινού για να απαλύνει την εσωτερική του αίσθηση παραβίασης του κανόνα που δεν είναι άλλος από το άγχος της συνείδησης…   

Η Ντενίς Νικολάκου είναι σύμβουλος ψυχικής υγείας με αντικείμενο ειδίκευσης την δραματοθεραπεία και το Cinema therapy. Επιστημονική υπεύθυνη και δημιουργός του Κέντρου Συμβουλευτικής και Κινηματογραφοθεραπείας – Counselling and Cinema Therapy Center (CCTC).

* Η Κέλλυ Σταμούλη είναι δικηγόρος.  Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα.  Στις Βρυξέλλες έκανε το μεταπτυχιακό της στο Δίκαιο Αέρος και Θαλάσσης στο ULB καθώς και τη Σχολή Θεάτρου Klein Akademie. Αν την γνωρίσετε θα νομίσετε ότι ήδη την ξέρετε χάρη στο έντονο επικοινωνιακό της ταλέντο!

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr