Παναγιώτης Στάθης: Ο “μύθος” της ανυπαρξίας ποινικού αντικρίσματος στη θέσπιση του όρου “γυναικοκτονία”

“Το ζήτημα σε μια αλλαγή στον Ποινικό κώδικα είναι να παράγει έννομο αποτέλεσμα. Αν δεν παράγει δεν υπάρχει νόημα. Εφόσον λοιπόν ήδη η ανθρωποκτονία τιμωρείται με ισόβια ως μοναδική ποινή, τι νόημα έχει η θέσπιση του όρου γυναικοκτονία;”. Αυτή σε γενικές γραμμές είναι η γραμμή αντίκρουσης εκ μέρους της κυβέρνησης αλλά και αρκετών νομικών, της άποψης πως θα πρέπει – επιτέλους- στην Ελλάδα να θεσπιστεί ο όρος “γυναικοκτονία” ως θεσμικό αντίβαρο σε ένα φαινόμενο που έχει λάβει εξοργιστικά μεγάλες διαστάσεις (και) στη χώρα μας. Είναι όμως έτσι τα πράγματα;

-Όσον αφορά στην ανώτατη ποινή προφανώς είναι έτσι, αφού τα ισόβια είναι η ανώτατη προβλεπόμενη για τετελεσμένο αδίκημα

-Δεν είναι όμως έτσι, και συνεπώς παράγει έννομο αποτέλεσμα αν το αδίκημα είναι σε απόπειρα, ή όσον αφορά στην επιμέτρηση της ποινής ή στην υφ’ όρο απόλυση.

Ενδεικτικά , όπως αναφέρουν νομικές πηγές :

-Μπορεί να προστεθεί ως επιπλέον στοιχείο που αυξάνει την ποινή του δράστη (στα ανώτατα όρια του πλαισίου 5-20 χρόνια κάθειρξη) , αν αυτή είχε ως ελατήριο την έμφυλη βία. Αυτό μπορεί να γίνει με την σχετική προσθήκη στην παράγραφο 5 του άρθρου 79 ΠΚ που αναφέρει: “Στοιχεία που λειτουργούν σε βάρος του υπαιτίου θεωρούνται ιδίως: α) η κατ’ επάγγελμα τέλεση της πράξης, β) η ιδιαίτερη σκληρότητα, γ) η εκμετάλλευση της εμπιστοσύνης του θύματος, δ) το γεγονός ότι το θύμα δεν μπορούσε να προστατεύσει τον εαυτό του, ε) το ότι ο υπαίτιος διαδραμάτισε ιθύνοντα ρόλο σε πράξη που τελέστηκε με συμμετοχή πολλών”.

-Επίσης μπορεί να υπάρξει προσθήκη επιβαρυντική όσον αφορά τον χρόνο αποφυλάκισης δραστών τέτοιων ενεργειών στο άρθρο 105Β του ΠΚ, αφού ήδη για επιμέρους άλλα αδικήματα υπάρχει σχετική διάκριση:

1. Όσοι καταδικάστηκαν σε στερητική της ελευθερίας ποινής μπορούν να απολυθούν υπό τον όρο της ανάκλησης, σύμφωνα με τις πιο κάτω διατάξεις, εφόσον έχουν εκτίσει: α) σε περίπτωση φυλάκισης τα δύο πέμπτα (2/5) αυτής ή πρόσκαιρης κάθειρξης τα τρία πέμπτα (3/5) αυτής, β) σε περίπτωση πρόσκαιρης κάθειρξης για τα εγκλήματα του δευτέρου εδαφίου της παρ. 6, τα τέσσερα πέμπτα (4/5) αυτής και γ) σε περίπτωση ισόβιας κάθειρξης τουλάχιστον είκοσι (20) έτη”.

Η εγκύκλιος

Συνεπώς κατά αυτή τη νομική άποψη είναι σαφές πως η τυχόν θεσμοθέτηση του όρου “γυναικοκτονία” δεν αποτελεί απλώς μια συμβολική κίνηση, αλλά μια νομοθετική πρωτοβουλία με σαφές ποινικό αντίκρισμα. Άλλωστε την συζήτηση σε ανώτατο δικαστικό επίπεδο είχε ανοίξει, σε χρόνο μάλιστα που είχαν καταγραφεί πολλά τέτοια φαινόμενα , το 2021, ο τότε εισαγγελέας του Αρείου Πάγου Βασ. Πλιώτας, με σχετική εγκύκλιό του (διαβάστε ΕΔΩ ολόκληρη την εγκύκλιο), ο οποίος μίλησε για την «γυναικοκτονία» ως ξεχωριστό ποινικό αδίκημα αναφέροντας τι συμβαίνει σε άλλες χώρες.

«Με αφορμή αυτές τις καταστάσεις και στη χώρα μας, ευρέως, οι περιπτώσεις αφαίρεσης της ζωής γυναίκας, ιδίως από σεξιστικά κίνητρα, «λόγους τιμής», σκοπούς εμπορίας ανθρώπων και οικονομική εκμετάλλευση, αποδίδονται με τον όρο «γυναικοκτονία» και γίνεται λόγος για ανάγκη διακριτής τυποποιημένης ποινικής πρόβλεψης ή και για αναγωγή αυτής ως διακεκριμένης παραλλαγής της ανθρωποκτονίας του άρθρου 299 ΠΚ. Διεθνώς, σε αρκετές χώρες, καθώς το φαινόμενο δεν είναι μόνο ελληνικό αλλά έχει προσλάβει παγκόσμιες διαστάσεις, υιοθετήθηκε και νομοθετικά η θεώρηση αυτή», ανέφερε.

Οδηγίες

Με την – εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και επίκαιρη- αυτή εγκύκλιο, ζητούσε τότε από τους εισαγγελείς:

-Να επιλαμβάνονται άμεσα, και να ενθαρρύνουν τα παθόντα πρόσωπα της οικογενειακής βίας να καταφεύγουν στις εισαγγελικές, τις αστυνομικές αρχές και στις δομές των αρμόδιων Κοινωνικών Υπηρεσιών και να καταγγέλλουν τις βίαιες σε βάρος τους συμπεριφορές. Αναφέρει χαρακτηριστικά : «Στις ακροάσεις πολιτών, κατά την άσκηση του από το άρθρο 25 παρ.4 στοιχ.α του ν.1756/1988 απορρέοντος δικαιώματός σας, να επιδεικνύετε ιδιαίτερο ενδιαφέρον και αυξημένη προσοχή στις αιτιάσεις και τα «παράπονα», προσώπων, που τις περισσότερες φορές είναι γυναίκες, όταν εμφανίζονται ως θύματα ενδοοικογενειακής βίας. Επιβάλλεται τα πρόσωπα αυτά να προσεγγίζονται με διακριτικότητα και σεβασμό της αξιοπρέπειάς τους, να υποστηρίζονται και να ενθαρρύνονται στην καταγγελία βίαιης σε βάρος τους συμπεριφοράς. Άμεσα στη συνέχεια, συντρεχόντων των νομίμων όρων, θα πρέπει να προβαίνετε στις προβλεπόμενες δικονομικές ενέργειες για τη βεβαίωση αξιόποινης συμπεριφοράς κ.λ.π, ενεργώντας συγχρόνως για την αποκλιμάκωση της έντασης και απομάκρυνση του κινδύνου περαιτέρω αρνητικών εξελίξεων».

-Να ενημερώνουν εκτός των αστυνομικών αρχών, να καθιστούν τις ίδιες δομές των κοινωνικών υπηρεσιών κοινωνούς του προβλήματος

-Να ακολουθείται η αυτόφωρη διαδικασία για τα πλημμελήματα και να προσδιορίζονται κατά προτεραιότητα οι συναφείς ποινικές υποθέσεις στο ακροατήριο για εκδίκαση. Αναφέρει : «…Στις περιπτώσεις τέλεσης στα όρια του αυτοφώρου πλημμελημάτων ενδοοικογενειακής βίας (σωματικής βλάβης, απειλής, παράνομης βίας), πρέπει να ακολουθείται ως κανόνας η διαδικασία των άρθρων 417 επ. ΚΠΔ, με τη σύλληψη δηλαδή του δράστη, την προσαγωγή του στον εισαγγελέα, την άσκηση εναντίον του ποινικής δίωξης (εφόσον συντρέχουν οι για τούτο αξιούμενες από το νόμο προϋποθέσεις) και την άμεση παραπομπή του στο ποινικό ακροατήριο, εκτός εάν δικονομικοί ή άλλοι εξαιρετικοί λόγοι εμποδίζουν τη διαδικασία αυτή. Στην αυτόφωρη διαδικασία προσφέρονται, από τη μη διαδρομή του χρόνου, αναλλοίωτα τα αποδεικτικά στοιχεία (=πρωτογενής απόδειξη ) και συνεπώς είναι δυνατή η αμεσότητα της ποινικής προστασίας των θυμάτων. Σε περίπτωση μη εφαρμογής της αυτόφωρης διαδικασίας ο δράστης δεν αποθαρρύνεται ούτε αποτρέπεται αποτελεσματικά από το να υπερβαίνει τους φραγμούς της νομιμότητας και είναι πιο ευχερές πλέον σ΄ αυτόν, να εκδηλώνει, για ακόμη μια φορά, τη βίαιη-αξιόποινη συμπεριφορά του εναντίον αδύναμων ατόμων με τα οποία (θα συνεχίσει να) συνοικεί…. Οι συναφείς ποινικές υποθέσεις που εισάγονται στο ακροατήριο, θα προσδιορίζονται, σύμφωνα και με τη σπουδαιότητά τους, κατά προτεραιότητα και κατά την κατανομή τους στο έκθεμα θα προτάσσονται στην αρίθμηση για να αποφεύγεται η αναβολή εκδίκασής τους, εξαιτίας του γνωστού λόγου «της παρέλευσης του ωραρίου». Μετά από αναβολή της υπόθεσης, εφόσον το δικαστήριο παρέλειψε τον προσδιορισμό της υπόθεσης σε ρητή δικάσιμο, θα ενεργούνται τα ανάλογα».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr