Παναγιώτης Στάθης: Πώς περιγράφει η ΑΔΑΕ την πανευρωπαϊκή “εντυπωσιακή αύξηση των νόμιμων παρακολουθήσεων” – Δεν απαιτείται αιτιολόγηση των άρσεων

Λόγοι καταπολέμησης της τρομοκρατίας και της οργανωμένης εγκληματικότητας καθιστούν θεμιτή την χρήση μέσων παραβίασης του απορρήτου των επικοινωνιών, επισημαίνει η ΑΔΑΕ στην έκθεση πεπραγμένων για το 2021. Η Αρχή Διασφάλισης του Απορρήτου, λέει προφανώς το αυτονόητο, αφού μια τέτοια υπέρβαση, ραγδαία αυξανόμενη, είναι πλέον πανευρωπαϊκή πρακτική, δεδομένων των προκλήσεων , αλλά εγκαίρως και πριν ξεσπάσει σε τέτοια έκταση το ζήτημα στη χώρα μας, είχε επισημάνει τις παθογένειες του συστήματος ζητώντας επί της ουσίας θεσμικές παρεμβάσεις. Τέτοιες προσανατολίζεται η κυβέρνηση να θεσπίσει, αλλά προφανώς έχει αξία πως περιγράφει η ίδια η αρχή το πρόβλημα. Λέει η ΑΔΑΕ:

“Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σε όλες τις χώρες της Ευρώπης και στην Ελλάδα μια εντυπωσιακή αύξηση των νομίμων αυτών άρσεων του απορρήτου.

Οι αιτίες του φαινομένου είναι πολλές. Η ανάγκη καταπολέμησης της τρομοκρατίας, της οργανωμένης βαριάς εγκληματικότητας. Οι απειλές είναι υπαρκτές και γι’ αυτό είναι θεμιτή για την άμυνα και την επιβίωση των συγχρόνων κοινωνιών η καταφυγή σε αυτό το τόσο επεμβατικό μέτρο στον ιδιωτικό βίο των πολιτών, η προσφυγή όμως στο οποίο πρέπει να διέπεται από την αρχή της αναλογικότητας. Και τούτο, διότι πάντα ελλοχεύει ο κίνδυνος των καταχρήσεων, ειδικά όταν η άρση γίνεται για λόγους προστασίας της εθνικής ασφάλειας, όπου, σύμφωνα με το νόμο δεν απαιτείται ειδικότερη αιτιολόγηση των συγκεκριμένων λόγων για τους οποίους επιβάλλεται το

μέτρο. Γι’ αυτό και στις δημοκρατίες είναι πάντα χρήσιμα τα αντίβαρα εξουσίας (checks and balances)’.

Ανώνυμα και χωρίς αιτιολόγηση

Χαρακτηριστικό είναι πως σύμφωνα με την ΑΔΑΕ η αυξητική τάση είναι προφανής στις άρσεις για λόγους εθνικής ασφάλειας σε σχέση με τα βουλεύματα που εκδίδονται για ανάλογα μέτρα με αφορμή την διάπραξη εγκληματικών ενεργειών: “Οι άρσεις του απορρήτου που διατάχθηκαν για λόγους εθνικής ασφάλειας το έτος 2021 υπερέχουν εμφανώς σε σχέση με τις άρσεις που διατάχθηκαν για τη διακρίβωση εγκλημάτων….. : (15.475 διατάξεις έναντι 3.097 βουλευμάτων δικαστικών συμβουλίων.) Αν λάβουμε υπόψη και τα αριθμητικά δεδομένα των προηγούμενων ετών (πρβλ. ετήσιες εκθέσεις προηγούμενων ετών) παρατηρούμε ότι πρόκειται για μία σταθερή και διαχρονική τάση”, αναφέρει η αρχή.

Επισημαίνει δε προβληματισμούς για δυο λόγους, όπως άλλωστε επισήμανε εγκαίρως και το dikastiko.gr.

–Πρώτον δεν προβλέπεται η αναγραφή του ονόματος του παρακολουθούμενου όταν το αίτημα διαβιβάζεται στον αρμόδιο εισαγγελέα:

– “Στη διάταξη, διά της οποίας επιβάλλεται η άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας, δεν προβλέπεται εκ του νόμου υποχρέωση αναγραφής του ονόματος «του προσώπου ή των προσώπων κατά των οποίων λαμβάνεται το μέτρο της άρσης» [a contrario, άρθρο 5 παρ. 2 περ. (α)]. Αυτό πρακτικά οδηγεί στη δυνατότητα άρσης του απορρήτου χαρακτήρα της επικοινωνίας για αόριστο αριθμό φυσικών προσώπων (μη ατομικώς προσδιορισμένων). Στην περίπτωση ωστόσο, τέτοιων «μαζικών ή χωρικών» άρσεων ανακύπτουν ζητήματα συμβατότητας της εγχώριας διαδικασίας με τους όρους και τις προϋποθέσεις της ΕΣΔΑ”.

-Δεύτερον δεν απαιτείται αιτιολογία αποκλείοντας όπως λέει τον δικαστικό έλεγχο: “…Ομοίως, στην άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας, ο νόμος δεν προβλέπει υποχρέωση αιτιολόγησης της σχετικής απόφασης [a contrario, άρθρο 5 παρ. 2 περ. (β)]. Μολονότι είναι φανερό ότι η επιλογή αυτή του νομοθέτη συναρτάται με την ανάγκη διαφύλαξης πληροφοριών που ανάγονται στον σκληρό πυρήνα του κράτους και της ασφάλειάς του, είναι, εντούτοις, αξιοσημείωτο το προαναφερθέν γεγονός, ότι δηλαδή στην άρση του απορρήτου για λόγους εθνικής ασφάλειας δεν απαιτείται τέτοια αιτιολογία. Ειδικότερα, η παράλειψη αιτιολογίας αποκλείει τον δικαστικό έλεγχο ως προς την τήρηση των άκρων ορίων της διακριτικής ευχέρειας και της αρχής της αναλογικότητας – γεγονός που θέτει αυτοτελή ζητήματα σε σχέση με τις αρχές και τα minima του κράτους δικαίου”.

Η Αρχή όπως είναι γνωστό διαφωνεί και το εχει δημόσια διατυπώσει με την τροπολογία που απο το 2021 με την οποία (αναδρομικά) “…ρητώς καταργείται η αρμοδιότητα της ΑΔΑΕ να γνωστοποιεί τη λήψη του μέτρου της άρσης, μετά τη λήξη αυτής, ακόμη και αν δεν διακυβεύεται πλέον ο σκοπός για τον οποίο διατάχθηκε, σε κάθε περίπτωση που η λήψη του μέτρου είχε γίνει για λόγους εθνικής ασφάλειας (άρθρο 3 του Ν. 2225/1994)- ακόμη και για άρσεις του απορρήτου που έχουν γίνει για λόγους εθνικής ασφάλειας στο παρελθόν”.

Ακολουθήστε τον Παναγιώτη Στάθη στο instagram, στο facebook και στο Twitter

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr