Παναγιώτης Τσιμπούκης: Το δικαίωμα στη ζωή υπό το δικαστικό πρίσμα

Του Παναγιώτη Τσιμπούκη*

Όχι μόνο καταδικάστηκε η Ελλάδα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (ΕΔΑΔ) για παραβίαση του δικαιώματος στην ζωή, όχι μόνο το δικαστήριο του Στρασβούργου επιδίκασε αποζημίωση στους πέντε συγγενείς κρατούμενου που απεβίωσε μέσα στις φυλακές  (την οποία τα  Διοικητικά Δικαστήρια είχαν αρνηθεί), αλλά η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου αναγκάστηκε να εκδώσει εγκύκλιο  προς όλους τους εισαγγελείς της χώρας.

Με την εγκύκλιό της η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου  κρούει τον κώδωνα του κινδύνου στους εισαγγελείς όλων των βαθμών, υπενθυμίζοντας την υποχρέωση αυτεπάγγελτης ενεργοποίησή τους, με επιμέλεια, ταχύτητα και σχολαστικότητα,  σε ανάλογες περιπτώσεις και όχι μετά από 4 χρόνια και 8 μήνες, όπως έγινε στην περίπτωση της καταδίκης της Ελλάδος από το ΕΔΑΔ.

Τον Μάιο του 2008,  καταδικάστηκε σε φυλάκιση 8 μηνών για κλοπή και φθορά ξένης ιδιοκτησίας. Στις φυλακές Ηρακλείου που οδηγήθηκε ο γιατρός του έδωσε μια σειρά ψυχοτρόπων φαρμάκων, ενώ ήδη είχε προσβληθεί  από ηπατίτιδα  C.

Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους μετήχθη  στις φυλακές της Χίου και δύο μήνες μετά ο γιατρός των φυλακών αύξησε τη δόση των φαρμάκων που είχε συνταγογραφηθεί από τον προηγούμενο γιατρό.

Στις 8 Νοεμβρίου 2008, η διεύθυνση των φυλακών Χίου ενημέρωσε τους συγγενείς για το θάνατο του συζύγου, πατέρα και αδελφού. Το πόρισμα της  αυτοψίας κατέγραψε   ότι ο θάνατος είχε προκληθεί από οίδημα και πνευμονική αιμορραγία που απορρέει από την κατανάλωση ψυχοτρόπων ουσιών.

Έγινε εισαγγελική έρευνα και την τελευταία ημέρα  του Ιανουαρίου του 2011 ο εισαγγελέας έθεσε  στο αρχείο την υπόθεση με το αιτιολογικό   ότι δεν αρκεί για την άσκηση ποινικής δίωξης  σε βάρος των υπευθύνων της   φυλακής το ότι  ο κρατούμενος έκανε χρήση ναρκωτικών ουσιών.

Το καλοκαίρι του 2013 μετά από μήνυση των συγγενών παραπέμφθηκε σε δίκη ο διευθυντής και ο γιατρός των φυλακών Χίου, με την κατηγορία της  ανθρωποκτονίας  που διαπράττεται από άτομα με ιδιαίτερη νομική υποχρέωση.

Όμως, τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους  η Δικαιοσύνη  απαλλάσσει τους  δύο κατηγορούμενους και παραπέμπετε στην εισαγγελία να ερευνηθεί κατά  πόσον πρέπει να ασκηθεί δίωξη κατά του υποδιευθυντή της φυλακής, ο οποίος δεν είχε λάβει μέτρα για τα ναρκωτικά που κυκλοφορούν στην  φυλακή. Ο Εισαγγελέας έθεσε στο αρχείο την υπόθεση χωρίς  αιτιολογία, ενώ  αρνήθηκε να παράσχει στους συγγενείς του εκλιπόντα αντίγραφο του φακέλου με το αιτιολογικό ότι στερούνταν εννόμου συμφέροντος.

Οι συγγενείς τον Ιούλιο του 2013 έχασαν την  μάχη και στα Διοικητικά Δικαστήρια, από τα οποία ζητούσαν αποζημίωση για αμέλεια εκ μέρους των φυλάκων και του ιατρικού προσωπικού.

Καταδίκη από Στρασβούργο

Το Στρασβούργο όμως είχε αντίθετη άποψη από αυτή των Ελλήνων δικαστών. Έκρινε, ότι παραβιάστηκε το άρθρο 2 της   Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για «το δικαίωμα στη ζωή», καθώς μεταξύ των άλλων, η μεγάλη διάρκεια της ποινικής έρευνας (56 μήνες) είχε παραβιάσει τις απαιτήσεις της επιμέλειας και της ταχείας διεξαγωγής μίας αποτελεσματικής έρευνας.

Κατά το ΕΔΑΔ οι Ελληνικές αρχές δεν εξέτασαν προσεκτικά την υπόθεση και δεν διεξήγαγαν  αποτελεσματική έρευνα σχετικά με τις περιστάσεις του θανάτου του, ενώ η Ποινική Δικαιοσύνη δεν κάλεσε να καταθέσουν,  ο πραγματογνώμονας που διεξήγαγε την τοξικολογική εξέταση του θανόντος, ούτε τους υπαλλήλους των φυλακών που είχαν διανείμει τα φάρμακα πριν από τον θάνατο του, αλλά ούτε τους  συγκρατούμενους του  στο κελί.

Παράλληλα επισημαίνεται ότι  ο εισαγγελέας είχε διακόψει την προκαταρκτική εξέταση κατά του αναπληρωτή διοικητή της φυλακής, χωρίς να αιτιολογήσει την απόφασή του.

Οι δικαστές του Στρασβούργου αποφάνθηκαν ακόμη, ότι: 1) Η μεγάλη διάρκεια της εισαγγελικής έρευνας, δεν πληρούσε τις απαιτήσεις επιμέλειας και ταχύτητας μίας αποτελεσματικής έρευνας και 2) τα εθνικά δικαστήρια δεν πρέπει να επιτρέπουν να μένουν ατιμώρητα αδικήματα που θέτουν σε κίνδυνο την ζωή.

Παράλληλα, η χώρα μας υποχρεώθηκε να καταβάλλει  στη σύζυγο και την κόρη του θανόντα από 15.000 ευρώ και 13.000 ευρώ στη μητέρα του και στον καθένα από   τους αδελφούς, για την ηθική βλάβη που υπέστησαν.

Εισαγγελία του Αρείου Πάγου

Η καταδίκη της Ελλάδας από το ΕΔΑΔ (φυσικά δεν  είναι η πρώτη) και ο θόρυβος που δημιουργήθηκε από την απόφασή του, οδήγησαν την Εισαγγελία του Αρείου Πάγου να εκδώσει  την πρώτη εγκύκλιο του 2020  προς όλους τους εισαγγελείς της χώρας.

Έτσι, ο αντεισαγγελέας   Δημήτριος Παπαγεωργίου υπογραμμίζει  προς τους συναδέλφους του, ότι το δικαστήριο του Στρασβούργου μας επισημαίνει το αυτονόητο, ότι για να είναι πραγματική η εισαγγελική έρευνα απαιτείται να είναι «αυτεπάγγελτη και συνάμα να χαρακτηρίζεται από επιμέλεια, ταχύτητα και σχολαστικότητα».

Προσθέτει ο κ. Παπαγεωργίου ότι η διερεύνηση των συνθηκών θανάτου   κρατουμένου τόσο υπό το πρίσμα του ΕΔΔΑ, όσο και από την Ελληνική νομοθεσία «προνοεί για την αυτεπάγγελτη εισαγγελική παρέμβαση» και σχετική εισαγγελική έρευνα δεν μπορεί να υπερβαίνει τους 9 μήνες, όπως προβλέπει ο Κώδικας Ποινικής Δικονομίας.

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr