Άρση αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας Α.Ε. – Αρχή jura novit curia, αυτεπάγγελτη θεμελίωση της αγωγής στον νόμο από το δικαστήριο και αναιρετικοί λόγοι

Απόρροια της ιδιαίτερης ικανότητας δικαίου των νομικών προσώπων είναι ακριβώς και η ιδιαίτερη ικανότητα ευθύνης τους, που σημαίνει ότι υπέγγυα στους δανειστές του νομικού προσώπου είναι μόνον η δική του περιουσία και όχι και η περιουσία των μελών του, και αντιστρόφως η περιουσία του δεν είναι υπέγγυα στους ατομικούς δανειστές των μελών του.

Ο απόλυτος αυτός διαχωρισμός δικαιολογείται όταν εξυπηρετεί τους σκοπούς της χωριστής νομικής προσωπικότητας, διαφορετικά δεν είναι ανεκτός από το δίκαιο και κάμπτεται, είτε ευθέως με βάση σχετική διάταξη του νόμου είτε κατά την καλή πίστη, δηλαδή όταν γίνεται κατάχρηση της αυτοτελούς ύπαρξης του νομικού προσώπου, οπότε καταφάσκεται η άρση της περιουσιακής αυτοτέλειάς του.

Η μορφή αυτή κατάχρησης του θεσμού της εταιρείας εκδηλώνεται κυρίως στις περιπτώσεις που ο κυρίαρχος μέτοχος ή εταίρος χρησιμοποιεί τη νομική προσωπικότητα της εταιρείας για να καταστρατηγήσει τον νόμο, ή για την εξυπηρέτηση σκοπών αυτού που βρίσκονται σε προφανή υπέρβαση του κοινωνικού και οικονομικού σκοπού του αντίστοιχου δικαιώματος, ή για να προκαλέσει με δόλο ζημία σε τρίτον (οπότε θα ανακύπτει και αδικοπρακτική ευθύνη του), ή για να αποφευχθεί η εκπλήρωση είτε εταιρικών είτε ατομικών υποχρεώσεών του που δημιουργήθηκαν καθ’ υπέρβαση των πραγματικών εταιρικών ή ατομικών δυνατοτήτων του.

Κριτήρια ενδεικτικά μιας τέτοιας κατάχρησης είναι προπάντων η ανεπαρκής χρηματοδότηση της εταιρείας και η σύγχυση της εταιρικής με την ατομική περιουσία του.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις ως κύρωση επιβαλλόμενη προς αποφυγήν της κατάχρησης προσήκει η άρση νομικής προσωπικότητας της εταιρείας και η επέκταση από την εταιρεία στους μετόχους ή εταίρους των συνεπειών που την αφορούν ή, αντιστρόφως, η επέκταση των αντίστοιχων συνεπειών από τους μετόχους ή εταίρους στην εταιρεία.

Η άρση της αυτοτέλειας του νομικού προσώπου είναι προσωρινή και περιορισμένη, δηλαδή δεν καταλύεται η ίδια η νομική προσωπικότητα της εταιρείας αλλά παραμερίζεται μόνο για τη συγκεκριμένη συναλλαγή η περιουσιακή αυτοτέλειά της, με την έννοια ότι η εταιρεία ή, αναλόγως, ο βασικός μέτοχος ή εταίρος της παραμένουν οφειλέτες που ευθύνονται πλέον από κοινού και εις ολόκληρον για τις ζημιογόνες συνέπειες της συναλλαγής τους.

Κρίση ότι εν προκειμένω συντρέχουν οι προϋποθέσεις για την κατάφαση της άρσης της αυτοτέλειας της νομικής προσωπικότητας της ανώνυμης εταιρείας.

Το αίτημα της αγωγής δεν είναι απαραίτητο να διατυπώνεται με ορισμένους πανηγυρικούς τύπους, αλλά μπορεί να συνάγεται από το όλο περιεχόμενο του δικογράφου.

Το δικαστήριο της ουσίας, βάσει της αρχής jura novit curia, μπορεί, εφόσον το είδος και η έκταση της ζητούμενης έννομης προστασίας προκύπτουν με ακρίβεια από το συνολικό ιστορικό της αγωγής, να προβεί σε αυτεπάγγελτη θεμελίωση αυτής στον νόμο.

Όταν, εφαρμόζοντας αυτεπαγγέλτως τον νόμο, προβαίνει στον προσήκοντα κατά νόμο χαρακτηρισμό του αντικειμένου της αγωγής, δεν λαμβάνει υπ’ όψιν πράγματα μη προταθέντα, ούτε επιδικάζει κάτι που δεν ζητήθηκε, ούτε επιδικάζει περισσότερα από όσα ζητήθηκαν, ώστε να δημιουργούνται λόγοι αναίρεσης από τους αριθμούς 8 και 9 του άρθρου 559 Κ.Πολ.Δ. (Απόφαση   Αρείου Πάγου, «Επιθεώρησις Εργατικού Δικαίου», τόμος 81^ος   (2022), σελ. 153).

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr