Χ. Σεβαστίδης: “Όσο η επιστημονική γνώση ξεκόβει από την κοινωνία και οι επιστήμονες αρκούνται στον ρόλο του πνευματικού αναχωρητή, τόσο η πολιτική εξουσία και τα στηρίγματά της βρίσκουν εύκολο πεδίο χειραγώγησης των μαζών”

Συνεχίζεται για δεύτερη ημέρα το Συνέδριο της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων (ΕνΔΕ) με θέμα «Αντεγκληματική πολιτική, Ποινική νομοθεσία και Δικαιοσύνη» και το οποίο τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Κατά την πρώτη ημέρα ο πρόεδρος της ΕνΔΕ Χρ. Σεβαστίδης άφησε αιχμές για την αυστηροποίηση των ποινών και σημείωσε κατά τον χαιρετισμό του πως «η άσκηση πίεσης είναι πολύπλευρη και η συλλογική συνείδηση που δημιουργείται με όλα τα μέσα χειραγώγησης λειτουργεί ως οδοστρωτήρας. Η επιβολή του δόγματος της αυστηροποίησης είναι ο υπέρτατος νόμος και τον νόμο αυτό καλούνται να τον υπηρετήσουν όλοι. Οι ιδιωτικές φυλακές στην Ελλάδα ξεκίνησαν ήδη να λειτουργούν στον Ασπρόπυργο με την μορφή ΣΔΙΤ. Το πρώτο βήμα έγινε. Οι ιδιωτικές φυλακές για να γίνουν αποδοτικές για τον επενδυτή απαιτούν διαρκή ανατροφοδότηση και αύξηση του αριθμού των κρατουμένων. Το ποινικό οπλοστάσιο είναι αναγκαίο να αυστηροποιηθεί».

Πρόσθεσε πως «όσο η επιστημονική γνώση ξεκόβει από την κοινωνία και οι επιστήμονες αρκούνται στον ρόλο του πνευματικού αναχωρητή, τόσο η πολιτική εξουσία και τα στηρίγματά της βρίσκουν εύκολο πεδίο χειραγώγησης των μαζών. Δεν τρέφουμε βέβαια καμία αυταπάτη για την δυσκολία να ανατραπεί ένα σύστημα δομημένο στην επιλεκτική πληροφόρηση και στον αντιεπιστημονικό λόγο.

Διευκρίνισε πως «η θεματική του Συνεδρίου επιλέχθηκε από το καλοκαίρι, όταν η κυβέρνηση ανακοίνωσε την πρόθεσή της για αυστηροποίηση του νόμου για την ενδοοικογενειακή βία, μετά την περσινή αυστηροποίηση του Ποινικού Κώδικα και διεξάγεται λίγες μέρες μετά τις νέες εξαγγελίες για την αυστηροποίηση της ποινικής ευθύνης των ανηλίκων και των γονιών τους. Η αυστηροποίηση και η καταστολή αποτελούν σαφή προτεραιότητα και διακηρυγμένο στόχο των αρμόδιων υπουργείων Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης. Πρόκειται για επιβολή ενός νέου δόγματος, πως συνέχονται πολιτικές και οικονομικές θεωρίες, νομοθετικές μεταβολές και νομολογιακές τάσεις;».

Οι αιτιάσεις περί κουκουλώματος

Όπως ανέφερε,  «το κοινό περί Δικαίου αίσθημα είναι αδηφάγο και ανυπόμονο, για αυτό και γιγαντώνεται από την καθυστέρηση στην απονομή της Δικαιοσύνης. Η αργοπορία γεννά πάντα ερωτήματα στην κοινή γνώμη, πόσο μάλλον όταν φτάνει στην παραγραφή η οποία ισοδυναμεί με ατιμωρησία για την κοινή γνώμη

 «Να σαπίσει στη φυλακή. Μα τι νόμοι είναι αυτοί να μπορεί μετά από κάποια χρόνια να βγει με άδεια ή να αποφυλακιστεί…», λένε με περίσσια ευκολία αυτόκλητοι σχολιαστές,  επικριτές, χωρίς θεσμικό  ρόλο. Ζητούν μάλιστα   ακόμη και την επαναφορά, παρά την κατάργησή της,  της θανατικής ποινής για τον κατηγορούμενο βαρύτατων εγκλημάτων.  Ουδείς λόγος βέβαια για το τεκμήριο αθωότητας και τα δικονομικά δικαιώματα του κατηγορουμένου.

Υπάρχουν υποθέσεις με πρωταγωνιστές προβεβλημένα πρόσωπα,  στις οποίες ακόμη και  μία  καταγγελία είναι αρκετή για να ταυτιστεί  η κοινή γνώμη με το δράστη ή το θύμα,  ανάλογα με τις ομοιότητες που βρίσκει ότι έχει σε καθέναν από αυτούς. Στην τήριο, τότε η λαϊκή ετυμηγορία αποφαίνεται: «Κουκούλωμα!»

Από πού όμως αντλεί τη δυναμική του το κοινό περί δικαίου αίσθημα; Μπορεί άραγε με κάποιο τρόπο να επιβεβαιωθεί ποια πράγματι είναι η άποψη  των πολλών;  Είναι αυτή που εκφράζεται στο φβ; Αποτελούν  κριτήριο τα κοινωνικά δίκτυα;

Κ. Σταμάτης: «Είναι άραγε ασφαλής η αξιοπιστία της έκφρασης μίας κοινής πεποίθησης; Με ποια μέθοδο ανιχνεύεται και πόσο;»

Σε κρίσιμα ερωτήματα ο καθηγητής φιλοσοφίας του δικαίου στη Νομική Σχολή του ΑΠΘ, Κώστας Σταμάτης. «Είναι βέβαιο πως δεν ζούμε σε μία κλειστή κοινότητα, συμπαγή και εσωτερικά ομοιογενή» ανέφερε. Και πρόσθεσε: «Μία τέτοια προσέγγιση σήμερα θα αγνοούσε επιδεικτικά πως όλοι συνυπάρχουμε, σεβόμενοι  τη διαφορετικότητα μας,  τη διαφορετική θρησκεία, γλώσσα, παιδεία, ηλικία, καταγωγή   και τα διαφορετικά ήθη και έθιμα μας. Ακόμα κι αν δεχθούμε πως όλοι οι άνθρωποι έχουν κοινές αντιλήψεις περί δικαίου, τότε και πάλι το «κοινό περί δικαίου» αίσθημα, θα ήταν διαφορετικό ανά εποχή. Είναι άραγε ασφαλής η αξιοπιστία της έκφρασης μίας κοινής πεποίθησης; Με ποια μέθοδο ανιχνεύεται και πόσο;»

Αναφέρθηκε στην ομιλία του «στην αντίφαση που υπάρχει ανάμεσα στην πολιτισμική έμφαση που δίνεται στην οικονομική ευμάρεια (ως έκφραση της πολιτισμικής δομής) και στα κοινωνικά εμπόδια που μπαίνουν στην πλήρη πρόσβαση στην ευκαιρία (ως έκφραση  της κοινωνικής δομής). Οταν αυτές οι δομές δεν βρίσκονται σε αρμονία μεταξύ τους και η πρώτη επιβάλλει συμπεριφορές που η δεύτερη εμποδίζει, τότε ως συνέπεια έρχεται μια ένταση, που οδηγεί στην παραβίαση των κανόνων ή στην απουσία τους.

-Η de facto συρρίκνωση της κοινότητας, ως παράγοντας της σύγχρονης εγκληματικότητας.

-Η σχέση μεταξύ της κοινότητας των Ρομά και της εγκληματικότητας

-Παράγοντες που Συνδέουν τη Μετανάστευση και την Εγκληματικότητα.

-Η ενδοοικογενειακή βία, έκφραση της παλιάς και ριζωμένης ιδεολογίας της πατριαρχίας.

Οι παραπάνω θεωρίες που διατυπώθηκαν από τους Sutherland και Merton, παραμένουν επίκαιρες, απηχώντας τις βασικές αιτίες της εγκληματικότητας στο σύγχρονο κόσμο, που διαρκώς εξελίσσεται, αλλά που στον πυρήνα του, που είναι το άτομο, η ανθρώπινη φύση, ο ανθρώπινος ψυχισμός, παραμένει ο ίδιος και διέπεται από τους ίδιους κανόνες».

Γ. Παπανικολάου: Οι εναλλακτικές στρατηγικές στην αντεγκληματική πολιτική

Ο αναπληρωτής καθηγητής Εγκληματολογίας στη Νομική Σχολή, Northumbria University UK, Γιώργος Παπανικολάου σημείωσε πως «το ζήτημα της αυστηροποίησης της ποινικής νομοθεσίας και ιδίως του πλαισίου ποινών τίθεται εδώ και καιρό ανοιχτά στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα και ήδη η σχετική πολιτική κινείται προς την κατεύθυνση αυτή. Πρόκειται ωστόσο για μια συζήτηση, η οποία έχει περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα και σπάνια βασίζεται στα πορίσματα της εκτενούς πλέον διεθνούς επιστημονικής έρευνας σχετικά με το θέμα.

Όπως ανέφερε «πρώτα έναν κυρίως άξονα μεταξύ των ποινολογικών αντιλήψεων για την πρόληψη του εγκλήματος και την αχρήστευση (incapacitation) του εγκληματία, και έπειτα ένα δευτερεύοντα μεταξύ γενικής και ειδικής πρόληψης. Η λήψη υπόψη αυτών των πορισμάτων εγείρει μια σειρά στρατηγικών ερωτημάτων όχι μόνο σε σχέση με τη θέση της αυστηροποίησης, αλλά και τον ίδιο το ρόλο της ποινικής δικαιοσύνης στο πλαίσιο μιας «ορθολογικής» αντεγκληματικής πολιτικής».

Κ. Παπαβασιλείου: «Πολιτικό χαρακτήρα και σπάνια βασίζεται στα πορίσματα της διεθνούς επιστημονικής έρευνας

Όπως ανέφερε η Κατερίνα Παπαβασιλείου, «το ζήτημα της αυστηροποίησης της ποινικής νομοθεσίας και ιδίως του πλαισίου ποινών τίθεται εδώ και καιρό ανοιχτά στη δημόσια συζήτηση στην Ελλάδα και ήδη η σχετική πολιτική κινείται προς την κατεύθυνση αυτή. Πρόκειται ωστόσο για μια συζήτηση, η οποία έχει περισσότερο πολιτικό χαρακτήρα και σπάνια βασίζεται στα πορίσματα της εκτενούς πλέον διεθνούς επιστημονικής έρευνας σχετικά με το θέμα.

Η παρούσα εισήγηση εξετάζει κατά τη μεγαλύτερη έκτασή της τα πορίσματα αυτά σε δύο αναλυτικούς άξονες: πρώτα έναν κυρίως άξονα μεταξύ των ποινολογικών

αντιλήψεων για την πρόληψη του εγκλήματος και την αχρήστευση (incapacitation) του εγκληματία, και έπειτα ένα δευτερεύοντα μεταξύ γενικής και ειδικής πρόληψης. Η λήψη υπόψη αυτών των πορισμάτων εγείρει μια σειρά στρατηγικών ερωτημάτων όχι μόνο σε σχέση με τη θέση της αυστηροποίησης, αλλά και τον ίδιο το ρόλο της ποινικής δικαιοσύνης στο πλαίσιο μιας «ορθολογικής» αντεγκληματικής πολιτικής.

Κωνσταντίνος Ι. Πανάγος: Έμφαση στη φιλική προς τα παιδί Δικαιοσύνη

Ο διδάκτωρ Εγκληματολογίας-Σωφρονιστικής, Νομική Σχολή ΕΚΠΑ, MSc in Criminal Justice Policy, LSE, Κωνσταντίνος Πανάγος έδωσε έμφαση στις  σύγχρονες τάσεις για την ποινική μεταχείριση των ανήλικων παραβατών της ποινικής νομοθεσίας με βάση τις σύγχρονες θεωρητικές αναλύσεις σχετικά με την παιδική ηλικία, τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού, τις Κατευθυντήριες Γραμμές της Επιτροπής Υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης για τη φιλική προς το παιδί δικαιοσύνη και το θεωρητικό πρότυπο, που διαμορφώθηκε πρόσφατα στον διεθνή χώρο και συνοψίζεται με τον όρο «Πρώτα παιδιά, έπειτα παραβάτες» (Children first, offenders second). Ιδιαίτερη έμφαση θα δοθεί στις κατευθύνσεις του διεθνούς θεσμικού πλαισίου και των σύγχρονων θεωρητικών αναλύσεων για τη λειτουργία και την πρακτική των φορέων της ποινικής δικαιοσύνης στη χώρα μας (με έμφαση στην άσκηση των καθηκόντων των αρμόδιων δικαστικών λειτουργών).

Χριστίνα Ζαραφωνίτου: «Μια αντεγκληματική πολιτική που εξαντλείται αποκλειστικά στις ποινικές κυρώσεις δεν μπορεί να είναι ορθολογική»

Αυτό τόνισε κατά την ομιλία της σχετικά με «ορθολογικοποίηση των ποινικών κυρώσεων ως έκφραση μιας αποτελεσματικής και ανθρωποκεντρικής πολιτικής» η Χριστίνα Ζαραφωνίτου, Καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο

Όπως ανέφερε «μια αντεγκληματική πολιτική που εξαντλείται αποκλειστικά στις ποινικές κυρώσεις δεν μπορεί να είναι ορθολογική, δεδομένου ότι οι θεμελιώδεις πυλώνες της (πρέπει) είναι η πρόληψη, η απονομή της ποινικής δικαιοσύνης και η κοινωνική επανένταξη. Στην κατεύθυνση αυτή, σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει η επιστημονική έρευνα που αναδεικνύει την αξιολογική βαρύτητα των προστατευόμενων εννόμων αγαθών και την αναλογία τους με τις προβλεπόμενες ποινικές κυρώσεις, σε συνδυασμό, βεβαίως, με τον τρόπο εφαρμογής τους, ώστε να ενισχυθεί η εμπιστοσύνη απέναντι στο θεμελιώδη για τη δημοκρατία θεσμό της δικαιοσύνης».

Κ. Κοσμάτος: Η αυστηροποίηση των ποινών επιδρά αρνητικά

Όπως ανέφερε ο κ.Κοσμάτος «η αυστηροποίηση στην απειλή της ποινής, όχι μόνο δεν φέρνει τα αναμενόμενα αποτελέσματα αλλά φαίνεται ότι είναι μάλλον αδιάφορη, καθώς η τάση αύξησης της εγκληματικότητας είναι ορατή.

Η δεύτερη παρατήρηση αφορά στο ότι η αυστηροποίηση των επιβαλλόμενων ποινών επιδρά αρνητικά στο ήδη υπερφορτωμένο σωφρονιστικό σύστημα».

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr