Βασιλική Σγάντζου: Η παρενόχληση ως μια μορφή «συγκεκαλυμμένης βίας»
- Της Βασιλικής Σγάντζου*
Υπάρχουν πολλές επιλογές απορρέουσες από τις επιθυμίες ή τις προτιμήσεις μας. Μεταξύ των αιτιών των επιθυμιών μας και των πράξεων που πηγάζουν από αυτές, δεν πρέπει να υπολογίζουμε μόνο προτιμήσεις και αποστροφές, αλλά και σκοπούς.
Μόνο όταν οι σκοποί μας αυτοί ανεξαρτητοποιηθούν από αισθήματα πόνου ή ηδονής, από τα οποία αρχικά αναδύθηκαν, μπορούμε να πούμε πως έχουμε διαμορφώσει χαρακτήρα ορθό και νομότυπο. Υπάρχουν πολλοί που θεωρούν ότι βλάπτονται από κάθε συμπεριφορά για την οποία αισθάνονται αποστροφή και την αντιμετωπίζουν ως βάναυση προσβολή των αισθημάτων τους. Ακόμα και όταν η αντίδραση μπορεί να συντελέσει στη δημιουργία σχέσης με τον επιτιθέμενο, σχέσης που είναι ανατροφοδοτούμενη και να δώσει την εντύπωση ότι είναι ανάλογη, όπως συμβαίνει στις εργασιακές και τις οικογενειακές σχέσεις, δεν πρέπει να λησμονάται ότι το θύμα υποφέρει από μία κατάσταση για την οποία δεν ευθύνεται.
Αναφορικά με την παρενόχληση στο χώρο εργασίας, στο πλαίσιο της καταπολέμησης των διακρίσεων στην Ευρωπαϊκή Ένωση εκδόθηκαν οι Οδηγίες 2006/54/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 5ης Ιουλίου, 2000/43/ΕΚ του Συμβουλίου της 29ηςΙουνίου , 2000/78/ΕΚ του Συμβουλίου της 27ης Νοεμβρίου , 2004/113/ΕΚ του Συμβουλίου της 13ης Δεκεμβρίου και 2010/41 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 7ης Ιουλίου 2010.
Πολλές είναι οι ευρωπαϊκές χώρες που έχουν θεσπίσει νομοθετικές ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της παρενόχλησης στην εργασία, κάποιες ποινικοποιώντας την απλή-μη σεξουαλική ηθική παρενόχληση και κάποιες την σεξουαλική παρενόχληση, ενώ κάποιες έννομες τάξεις κάνουν χρήση του όρου ψυχικής/ψυχολογικής παρενόχλησης για να τιμωρήσουν τις υπό κρίση συμπεριφορές. Ενδεικτικά αξίζει να επισημανθεί πως η Σουηδία ήταν η πρώτη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που θέσπισε νομοθεσία το 1994 εναντίον των φαινομένων ηθικής παρενόχλησης στο χώρο της εργασίας. Στο Βέλγιο ο νόμος που ψηφίστηκε το 2002, αναφέρεται στα φαινόμενα βίας στους εργασιακούς χώρους, με ξεχωριστή μνεία για ηθική παρενόχληση. Η Γαλλία ποινικοποιεί τόσο τη σεξουαλική παρενόχληση στο άρθρο 222-333 ΠΚ, όσο και την ηθική παρενόχληση, στο άρθρο 222-33-2 του Γαλλικού Ποινικού Κώδικα.
Το Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει συγκεκριμένη νομοθεσία για την ποινικοποίηση της παρενόχλησης στην εργασία. Με τη Συνθήκη του Άμστερνταμ το 1997 και την υιοθέτηση της Οδηγίας της ΕΕ για την καταπολέμηση των διακρίσεων, στο Ηνωμένο Βασίλειο ενσωματώθηκε ο νόμος περί ισότητας το 2010 που απαγορεύει τις διακρίσεις στην απασχόληση και την παρενόχληση με βάση το φύλο, την ηλικία, το σεξουαλικό προσανατολισμό, τη θρησκεία και τις πεποιθήσεις.
Σημαντικό εργαλείο για την προστασία του εργαζομένου από την παρενοχλητική συμπεριφορά στο χώρο εργασίας του αδιαμφισβήτητα αποτελεί ο Νόμος του 1997 υπό τον τίτλο «Protection from Harassment Act [PHA] 1997». Στην Ελλάδα, σήμερα, και μετά την τελευταία τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα, η σεξουαλική παρενόχληση φαίνεται να ποινικοποιείται στο άρθρο 337 παρ. 4 του ΠΚ.
Από την άλλη πλευρά, η παρενόχληση στις οικογενειακές σχέσεις, συχνά καλύπτεται επιμελώς ή παρουσιάζεται ως κάτι συνηθισμένο, θεωρούμενο απλώς ως σχέση κυριαρχίας. Ο ψυχαναλυτής P-C. Racamier ονόμασε το φαινόμενο αυτό ως μία λανθάνουσα αιμομιξία κάνοντας λόγο για αιμομεικτικό στοιχείο συμπεριφοράς, παρομοιάζοντάς το με ένα κλίμα, που φυσάει ο άνεμος αιμομειξίας, χωρίς, ωστόσο να υφίσταται αιμομειξία.
ε αυτές τις οικογένειες τα όρια μεταξύ των γονέων δεν είναι σαφή. Δεν υπάρχει όριο ανάμεσα στην κανονική και την ερωτική συμπεριφορά. Εξ αρχής, δεν φαίνεται να υπάρχει τίποτα νομικά επιλήψιμο, υπάρχει , όμως, διαστροφή χωρίς εμφανή σημάδια. Η παρενόχληση στο οικογενειακό περιβάλλον αποτελεί αδιαμφισβήτητα μία μορφή ενδοοικογενειακής βίας που ποινικοποιούταν ήδη με τον ειδικό ποινικό νόμο του 3500/2006. Εντούτοις, με την τελευταία τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα και σύμφωνα με την Αιτιολογική ‘Εκθεση το νέο άρθρο 312 ΠΚ ήρθε να καλύψει ορισμένες μορφές εμφάνισης της ενδοοικογενειακής βίας και να επιλύσει δογματικά ζητήματα του παρελθόντος.
Εν κατακλείδι, παρόλο που έχει σημειωθεί πρόοδος στην πλειονότητα των κρατών μελών από νομοθετική άποψη για την ποινικοποίηση των διάφορων μορφών παρενόχλησης τόσο στην εργασία όσο και στην οικογένεια, στην Ελλάδα είναι εμφανής μία νομοθετική ανεπάρκεια, συγκριτικά πάντα με τις λοιπές έννομες τάξεις. Από την «άχρωμη» διαμόρφωση των επιμέρους ειδικών υποστάσεων των μορφών παρενόχλησης, δεν μπορεί και ο ίδιος ο Δικαστής να έχει μία κατευθυντήρια γραμμή, όταν τίθενται ενώπιών του περιστατικά παρενόχλησης, έτσι ώστε να ελλοχεύει ο κίνδυνος είτε μίας ποινικοποιήσης συμπεριφορών που δεν πληρούν την νομοτυπική υπόσταση του αδικήματος, είτε μίας καταφανούς ατιμωρισίας συμπεριφορών που αδικούν τον παθόντα. Λαμβάνοντας υπόψη την ανεπαρκή πρόοδο που έχει σημειωθεί, παρά τον αριθμό και την έκταση των ποινικών μέτρων που έχει λάβει μέχρι σήμερα η Ελλάδα, απαιτείται μία νέα, συμπληρωματική και αποτελεσματική προσέγγιση του ζητήματος.
*Ασκούμενη δικηγόρος Αθηνών, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια Ποινικών Επιστημών ΕΚΠΑ
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
