Αμάντα Σκαπέτη: Οι άδειες στο νέο εργασιακό νομοσχέδιο

Το ΜΕΡΟΣ III του κατατεθέντος νομοσχεδίου αφορά αφενός, στην ενσωμάτωση της Οδηγίας 2019/1158 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ης Ιουνίου 2019 «σχετικά με την ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής για τους γονείς και τους φροντιστές και την κατάργηση της οδηγίας 2010/18/ΕΕ του Συμβουλίου» η οποία είχε ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη με τον ν.4075/2012 αφετέρου, προβαίνει σε ρυθμίσεις για τις άδειες που εντάσσονται στην ίδια θεματική ενότητα δηλαδή σχετίζονται με την προστασία της οικογένειας.

Αναμφίβολα, αποτιμάται θετικά ο χρόνος που αναλαμβάνεται η νομοθετική πρωτοβουλία δηλαδή ένα έτος νωρίτερα από την προθεσμία ενσωμάτωσης της Οδηγίας 2019/1158 (Αύγουστος του 2022) επομένως, είμαστε από τις πρώτες εάν όχι η πρώτη χώρα, που προχωρά σε αυτό το βήμα. Η ρύθμιση στοχεύει στην αντιμετώπιση του ζητήματος των στερεοτύπων στα επαγγέλματα και τους ρόλους ανδρών και γυναικών και στην αντιμετώπιση της υποεκπροσώπησης των γυναικών στην αγορά εργασίας ενώ, ανταποκρίνεται στην ανάγκη για ισότιμη συμμετοχή των ανδρών στις οικογενειακές υποχρεώσεις τους.

Αφορά σε όλους τους εργαζόμενους γονείς, φυσικούς θετούς και ανάδοχους καθώς και στις τεκμαιρόμενες μητέρες που αποκτούν τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας, όπως επίσης και στους φροντιστές, οι οποίοι εργάζονται με πλήρη ή μερική απασχόληση, τόσο στον ιδιωτικό όσο και στον δημόσιο τομέα, ευρύτερο δημόσιο, ΝΠΔΔ,ΟΤΑ ρητώς περιλαμβανομένης της έμμισθης εντολής και απασχολούμενων με σχέση προσωρινής απασχόλησης του αρ.115 405/2012. Συγκεκριμένα, θεσπίζεται άδεια πατρότητας 14 ημερών με αποδοχές, δηλαδή πέραν των 10 ημερών που θέτει ως ελάχιστη υποχρέωση η Οδηγία- χωρίς καμία προϋπόθεση και η οποία καταλαμβάνει κα την περίπτωση υιοθεσίας τέκνου ηλικίας έως 8 ετών.

Περαιτέρω, καταργείται και αντικαθίσταται η ήδη ισχύουσα 4μηνη γονική άδεια ανατροφής τέκνου άνευ αποδοχών και θεσπίζεται νέα γονική άδεια 4 μηνών και για τους δύο γονείς, εκ των οποίων οι 2 επιδοτούνται από τον ΟΑΕΔ, με μόνη προϋπόθεση ένα έτος προϋπηρεσίας στον ίδιο εργοδότη. Συγκεκριμένα η άδεια αυτή κατατείνει στην ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής των εργαζομένων και δίνει κίνητρα ιδίως στους άνδρες για να αναλάβουν ίσο μερίδιο ευθυνών φροντίδας με αποτέλεσμα να μειώνεται η μη αμειβόμενη οικογενειακή εργασία που εκτελείται από γυναίκες. Ευνοϊκότερα αντιμετωπίζονται οι περιπτώσεις των γονέων περισσότερων τέκνων (2 μήνες επιπλέον επιδότηση) αλλά και των μόνων γονέων καθόσον λαμβάνουν εις διπλούν άδεια και επιδότηση. Δίδεται δε, απόλυτη προτεραιότητα σε αιτήσεις που υποβάλλονται από ειδικές κατηγορίες γονέων γονέων με αναπηρία, γονέων παιδιών με αναπηρία, ασθένεια κ.α). Θεσμοθετείται για εργαζόμενους με μόλις εξάμηνη προϋπηρεσία άδεια φροντιστή 5 ημερών, για παροχής φροντίδας σε συγγενή ή σύνοικο για σοβαρό ιατρικό λόγο. Θεσμοθετείται άδεια ανωτέρας βίας για επείγοντα οικογενειακά ζητήματα, διάρκειας έως 2 ημερών κατ’ έτος και έως μία ημέρα κάθε φορά, για την οποία επίσης προβλέπεται η καταβολή αποδοχών, πέραν των απαιτήσεων της Οδηγίας.

Θεσπίζεται, το δικαίωμα στον εργαζόμενο γονέα παιδιών ηλικίας έως δώδεκα (12) ετών (πέραν της πρόβλεψης της οδηγίας για τέκνα έως 8 ετών) να ζητά ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας όπως ιδίως, τηλεργασία, ευέλικτο ωράριο εργασίας ή μερική απασχόληση, για περιορισμένο χρονικό διάστημα και να επανέρχεται στην ίδια θέση και μορφή εργασίας με τη λήξη της περιόδου αυτής, για λόγους φροντίδας τέκνου με σκοπό την εξισορρόπηση, μεταξύ επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής, ενώ, ανατίθεται η αρμοδιότητα των περί διακρίσεων ζητημάτων στην Ανεξάρτητη Αρχή του Συνηγόρου του Πολίτη.

Στο Β’ Κεφάλαιο των αδειών, κωδικοποιούνται και εκσυγχρονίζονται ρυθμίσεις σχετικές με άδειες που στοχεύουν στην προστασία της οικογένειας και επεκτείνονται πέραν του ιδιωτικού τομέα και σε απασχολούμενους σε υπηρεσίες του Δημοσίου, για τους οποίους εφαρμογή έχει η εργατική νομοθεσία, αίροντας ανισότητες ετών ιδίως για τις γυναίκες που απασχολούνται ως ΙΔΟΧ στο Δημόσιο και οι οποίες αντιμετωπίζονται επί σειρά ετών, ως εργαζόμενες 2ης κατηγορίας. Επίσης, εξισώνονται οι εργαζόμενοι πλήρους και μερικής απασχόλησης. Ειδικότερα, θεσπίζεται το δικαίωμα της εργαζόμενης που υιοθετεί τέκνο έως 8 ετών να λάβει το μεταγενέθλιο τμήμα της άδειας μητρότητας 9 εβδομάδων (επονομαζόμενη άδεια λοχείας) όπως και η φυσική μητέρα, καθώς και τις πάσης φύσεως αποδοχές και επιδόματα που συνδέονται με αυτήν από την ένταξη του παιδιού στην οικογένεια, προκειμένου να διευκολυνθεί η δημιουργία συναισθηματικού δεσμού μεταξύ του παιδιού και της νέας μητέρας. Θεσπίζεται το δικαίωμα της εργαζόμενης που υποβάλλεται σε μεθόδους ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής του Ν. 3305/2005 (Α΄ 17), να λάβει άδεια επτά (7) εργάσιμων ημερών με αποδοχές, ύστερα από σχετική βεβαίωση του θεράποντος ιατρού. Η άδεια χορηγείται για τη διευκόλυνση της επιτυχούς έκβασης της σχετικής διαδικασίας, στο πλαίσιο της υποστήριξης της δημιουργίας οικογένειας και της αντιμετώπισης του δημογραφικού προβλήματος της χώρας μας, χωρίς περιορισμούς στο πόσες φορές κατ έτος δύναται η εργαζόμενη να την λάβει. Καθιερώνεται το δικαίωμα της εργαζόμενης που υιοθετεί τέκνο ηλικίας έως οκτώ ετών να λάβει την ειδική παροχή προστασίας της μητρότητας διάρκειας 6 μηνών με επιδότηση του ΟΑΕΔ. Το σπουδαιότερο όλων, αποτελεί η επέκταση της επιδοτούμενης αυτής, άδειας διάρκειας 6μηνών, στις απασχολούμενες με σχέση ιδιωτικού δικαίου ορισμένου χρόνου στο δημόσιο, οι οποίες αδικαιολογήτως βρίσκονταν μέχρι και σήμερα, σε μία «γκρίζα ζώνη» μεταξύ δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και οι οποίες δεν απολάμβαναν εξ αυτού του λόγου, τα ίδια δικαιώματα με τις λοιπές εργαζόμενες του ιδιωτικού τομέα, εξαναγκαζόμενες να επιστρέψουν στην εργασία τους, αμέσως μετά τη λήξη της άδειας λοχείας δηλαδή, ενώσω το τέκνο τους, διάγει την ηλικία των δύο μόλις μηνών.

Επεκτείνεται η άδεια φροντίδας τέκνου δηλ. του μειωμένου ωραρίου για 30 μήνες και στην τεκμαιρόμενη μητέρα που αποκτά τέκνο με τη διαδικασία της παρένθετης μητρότητας. Επεκτείνεται η άδειας παρακολούθησης της σχολικής επίδοσης των παιδιών διάρκειας τεσσάρων (4) εργάσιμων ημερών κατ έτος και σε γονείς που έχουν τέκνο με αναπηρία, ανεξαρτήτως της ηλικίας του τέκνου, που φοιτά σε δομή ειδικής εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας ή είναι ενταγμένο και παρακολουθεί προγράμματος σε Κέντρα Διημέρευσης Ημερήσιας Φροντίδας ατόμων με ειδικές ανάγκες (ΚΔ-ΗΦ ΑμΕ), Κέντρα Δημιουργικής Απασχόλησης ατόμων με ειδικές ανάγκες (κδαπ ΑμεΑ) και Ειδικά Εκπαιδευτήρια. Επίσης, επεκτείνεται το δικαίωμα των λοιπών γονέων στην άδεια αυτή μέχρι το δέκατο όγδοο έτος ηλικίας του παιδιού αντί του δέκατου έκτου που ισχύει μέχρι τώρα. Ενισχύεται η άδεια 10 ημερών με αποδοχές λόγω σοβαρών νοσημάτων των παιδιών, με την κατάργηση του ορίου του 18 ου έτους ηλικίας των παιδιών σε περίπτωση που τα τέκνα πάσχουν από βαριά νοητική στέρηση ή σύνδρομο DOWN ή αυτισμό. Ομοίως, ενισχύεται η άδεια έως 30 ημέρες κατ’ έτος άνευ αποδοχών, λόγω νοσηλείας των παιδιών, με την κατάργηση του ορίου του 18 ου έτους ηλικίας των παιδιών και χορηγούνται στο εξής ανεξαρτήτως της ηλικίας αυτών. Το Γ’ κεφάλαιο των αδειών, θεσπίζει κοινές διατάξεις προστασίας υπέρ των εργαζομένων τόσο για τις άδειες του Κεφαλαίου Α που προβλέπονται στο πλαίσιο ενσωμάτωσης της Κοινοτικής Οδηγίας 2019/1158 όσο και για τις άδειες του Κεφαλαίου Β που αποτελούν άδειες της εθνικής νομοθεσίας.

Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι, τα κεκτημένα και υπό κτήση δικαιώματα διατηρούνται μετά τη λήξη των εν λόγω αδειών και οι εργαζόμενοι επιστρέφουν στην ίδια θέση και με ίδιους όρους και συνθήκες εργασίας, ότι οι ρυθμίσεις αυτές αποτελούν τα ελάχιστα όρια προστασίας των εργαζομένων και δεν θίγουν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις, με στόχο την πραγμάτωση της αρχής της εύνοιας υπέρ του μισθωτού. Απαγορεύονται ρητά οι διακρίσεις μεταξύ των εργαζομένων, επειδή ζήτησαν ή έλαβαν άδεια ή ευέλικτη ρύθμιση και κάθε δυσμενής σε βάρος τους συνέπεια, επειδή υπέβαλαν καταγγελία ή τυχόν κίνησαν νομική διαδικασία, με σκοπό να επιβληθεί η συμμόρφωση με τα δικαιώματα αυτά. Ρυθμίζονται περαιτέρω, τα θέματα προστασίας από απόλυση εργαζομένων, οι οποίοι ζήτησαν ή έλαβαν άδεια αλλά και των εκπροσώπων τους οι οποίοι παρενέβησαν υπέρ τους, προβλέποντας ακόμη και την ακυρότητα της καταγγελίας της σύμβασής τους, η οποία έγινε για τους ανωτέρω λόγους.

Εάν ο εργαζόμενος θεωρεί ότι θίγεται έχει δικαίωμα να ζητήσει από τον εργοδότη του να αιτιολογήσει δεόντως και γραπτώς τους λόγους απόλυσής του, εντός δέκα (10) ημερών. Ορίζεται επίσης ότι τυχόν παραβίαση αυτής της υποχρέωσής του συνιστά πλέον μαχητό τεκμήριο υπέρ του εργαζόμενου σε περίπτωση προσφυγής του στις αρμόδιες διοικητικές ή και δικαστικές αρχές. Επιπρόσθετα περιλαμβάνεται διάταξη σχετικά με την αντιστροφή του βάρους αποδείξεως, σε περίπτωση δηλαδή, που ο εργαζόμενος ή ο εκπρόσωπος του θεωρεί ότι απολύθηκε κατά παράβαση των διατάξεων του άρθρου αυτού και ο οποίος τεκμηριώνει ενώπιον δικαστηρίου ή άλλης αρμόδιας αρχής πραγματικά περιστατικά ικανά να στηρίξουν την πεποίθησή του αυτή, εναπόκειται στον εργοδότη να αποδείξει ότι η απόλυση έγινε για άλλους λόγους. Παράλληλα, τροποποιείται η παρ. 1 του άρθρου15 του ν. 1483/1984 (Α΄ 153), ως ισχύει, περί προστασίας από την καταγγελία γυναικών λόγω εγκυμοσύνης και μητρότητας για 18 μήνες από τον τοκετό, προκειμένου να εντάξει σε όμοιο καθεστώς προστασίας και τους πατέρες για χρονικό διάστημα 6 μηνών από τη γέννηση κάθε τέκνου, επιτυγχάνοντας να αντιστρέψει τα στερεότυπα που συνδέονται με τη γυναικεία απασχόληση και τη μητρότητα και για λόγους προστασίας της οικογένειας. Ως σπουδαίος λόγος απόλυσης δεν μπορεί να θεωρηθεί ενδεχόμενη μείωση της απόδοσης στην εργασία της εγκύου που οφείλεται στην εγκυμοσύνη ή στις οικογενειακές υποχρεώσεις του εργαζόμενου γονέα. Τέλος, ρυθμίζεται το πλαίσιο της έννομης προστασίας των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους, οι οποίοι εάν θεωρούν ότι θίγονται από παραβίαση των δικαιωμάτων αυτών που τους παρέχονται, έχουν δικαίωμα προσφυγής στις αρμόδιες διοικητικές και δικαστικές αρχές, ενώ στον εργοδότη που παραβιάζει τις διατάξεις περί αδειών, επιβάλλονται διοικητικές και ποινικές κυρώσεις και η παραβίαση της αρχής της απαγόρευσης των διακρίσεων γεννά, εκτός των άλλων, και αξίωση προς πλήρη αποζημίωση του θύματος, η οποία θα καλύπτει τη θετική και την αποθετική ζημία, καθώς και την ηθική βλάβη.

Θεσπίζεται τέλος, υποχρέωση του Υπουργείου Εργασίας να διατηρεί αναρτημένο στην ιστοσελίδα του, πληροφοριακό υλικό, σχετικό με τα δικαιώματα και οι εργοδότες υποχρεούνται να γνωστοποιούν με κάθε πρόσφορο μέσο, στο προσωπικό τους κάθε πληροφορία σχετική με τις ανωτέρω άδειες και τις ευέλικτες ρυθμίσεις εργασίας.

Η Αμάντα Σκαπέτη, είναι Δικηγόρος, LL.M. Εργατικού Δικαίου Νομικής Αθηνών

ΠΗΓΗ: dikigorosergatologos.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr