Αντώνιος Αλέξανδρος Δεληγιάννης: Οι προϋποθέσεις της νόμιμης απασχόλησης υπηκόων τρίτων χωρών (εκτός Ε.Ε) στην Ελλάδα

H εργασία των υπηκόων τρίτων χωρών στην Ελλάδα δεν είναι ελεύθερη, καθώς υπάρχουν ειδικοί περιορισμοί που αφορούν την πρόσληψη και απασχόλησή τους. Εν προκειμένω θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι απαγορεύεται στους αλλοδαπούς, να απασχοληθούν σε κάθε είδους εξαρτημένη εργασία, εάν δεν είναι εφοδιασμένοι προηγουμένως με άδεια διαμονής και εργασίας.

Το βασικό νομοθέτημα που ρυθμίζει την είσοδο και εργασία πολιτών τρίτων χωρών (εκτός ΕΕ) στη χώρα μας είναι ο Ν.4251/2014  «Κώδικας Μετανάστευσης και Κοινωνικής Ένταξης», όπως ισχύει. Oι πολίτες τρίτων χωρών που εισέρχονται στην χώρα μας με σκοπό την εργασία, επιβάλλεται να είναι κάτοχοι ενός εκ των κατωτέρω νομιμοποιητικών εγγράφων:

Α. Άδειας διαμονής με δικαίωμα εργασίας. Οι άδειες διαμονής χορηγούνται είτε από την κατά τόπο αρμόδια Αποκεντρωμένη Διοίκηση (Τμήμα Αδειών Διαμονής), είτε από το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου. Σε κάποιες περιπτώσεις εκδίδονται από το αρμόδιο όργανο για τη χορήγηση της άδειας διαμονής που χορήγησε την τελευταία σχετική άδεια διαμονής.

Β. Βεβαίωσης κατάθεσης δικαιολογητικών για την έκδοση άδειας διαμονής με δικαίωμα εργασίας.  Σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του Ν. 4251/2014, υπήκοος τρίτης χώρας ο οποίος κατέθεσε εμπρόθεσμα αίτηση χορήγησης ή ανανέωσης της άδειας διαμονής με όλα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά και έχει λάβει τη σχετική βεβαίωση, η διάρκεια της οποίας είναι ετήσια, θεωρείται ότι νομίμως διαμένει στη Χώρα, για όσο χρόνο αυτή ισχύει. Ο κάτοχος βεβαίωσης κατάθεσης αίτησης για τη χορήγηση αρχικής άδειας διαμονής απολαύει όλων των δικαιωμάτων που παρέχει η άδεια διαμονής που αιτείται και συνεπώς δύναται να συνάψει εγκύρως  σύμβαση εργασίας.

Στο πλαίσιο της ανανέωσης της άδειας διαμονής, ο κάτοχος βεβαίωσης απολαμβάνει όλων των δικαιωμάτων που παρείχε η προηγούμενη άδεια διαμονής της οποίας την ανανέωση έχει αιτηθεί.

Γ. Βεβαίωση θεώρησης εισόδου στη χώρα για εργασία (visa). Αρμόδια υπηρεσία για την χορήγηση της εθνικής θεώρησης εισόδου για εργασία είναι η προξενική αρχή της Ελλάδας στην χώρα καταγωγής ή διαμονής του πολίτη της τρίτης χώρας

Δ. Οι δικαιούχοι διεθνούς προστασίας, ήτοι οι πρόσφυγες καθώς και οι αιτούντες διεθνή προστασία. Η χορήγηση των αδειών γίνεται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες Ασύλου.

Ε. Πρόσβαση στην Ελληνική αγορά εργασίας έχουν επίσης, οι πολίτες τρίτων χωρών, στους οποίους έχει χορηγηθεί βεβαίωση αναβολής απομάκρυνσης ή βεβαίωση περί μη απομάκρυνσης για ανθρωπιστικούς λόγους από την αρμόδια αρχή, η οποία είναι σε ισχύ,εφόσον είναι κάτοχοι άδειας εργασίας σε ισχύ. Η άδεια εργασίας δίνεται από την Περιφέρεια του τόπου διαμονής του πολίτη τρίτης χώρας  βάση του άρθρου 3 της αριθ. 53619/735/2015 (Β` 2631) ΚΥΑ.

Οι κάτοχοι της συγκεκριμένης άδειας εργασίας μπορούν:

1. i) να εργάζονται αποκλειστικά και μόνο στους τομείς της γεωργίας και της κτηνοτροφίας, στον τομέα της οικιακής εργασίας καθώς και στον κλάδο του ιματισμού  και
2. ii) να εργάζονται στο σύνολο του εδάφους της χώρας με εξαίρεση:

• τις Περιφερειακές Ενότητες Έβρου, Ξάνθης και Ροδόπης της Περιφέρειας Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης
• το σύνολο των Περιφερειακών Ενοτήτων της Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου
• τις Περιφερειακές Ενότητες Κω, Ρόδου, Καρπάθου και Καλύμνου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.

ΣΤ. Άδεια εργασίας για την απασχόληση παράτυπα διαμενόντων πολιτών τρίτων χωρών στην αγροτική οικονομία δυνάμει του άρθρου 13Α του Ν. 4251/2014.Ο εργοδότης (αποκλειστικά στον αγροτικό τομέα) μπορεί να υποβάλει στην αρμόδια υπηρεσία της Αποκεντρωμένης Διοίκησης του τόπου διαμονής του, αίτηση για την κατ’ εξαίρεση απασχόληση πολιτών τρίτων χωρών, οι οποίοι στερούνται τίτλου διαμονής στην χώρα, προκειμένου για την αντιμετώπιση επειγουσών αναγκών της αγροτικής εκμετάλλευσης. Η χορηγηθείσα έγκριση για την κατ’ εξαίρεση απασχόληση των πολιτών τρίτων χωρών συνιστά λόγο αναβολής. Η άδεια εργασίας δίνεται από την Περιφέρεια του τόπου διαμονής του πολίτη τρίτης .

Οι περιορισμοί αφορούν όλους του αλλοδαπούς οι οποίοι προέρχονται από τρίτες χώρες, ανεξαρτήτως του τόπου προέλευσης, της ηλικίας, του φύλου και ασχέτως αν πρόκειται να απασχοληθούν ως υπάλληλοι ή εργατοτεχνίτες.

Οι ως άνω διατάξεις της νομοθεσίας θεωρούνται ότι είναι δημοσίας τάξεως και επομένως, κατά την δικαστηριακή νομολογία, σε περίπτωση που προσλαμβάνεται αλλοδαπός χωρίς να είναι εφοδιασμένος με άδεια διαμονής, η συναπτόμενη εργασιακή σύμβαση είναι άκυρη.

Εν προκειμένω ο Εργοδότης πριν την πρόσληψη υποχρεούται:

Ι. Να αξιώνει απ’ τους πολίτες τρίτων χωρών, την κατοχή και υποβολή σε αυτόν έγκυρης και ισχύουσας άδειας διαμονής ή άλλου τίτλου διαμονής για την ανάληψη της απασχόλησης.

ΙΙ. Να διατηρεί αντίγραφο της άδειας διαμονής στην διάθεση των αρμοδίων αρχών τουλάχιστον κατά τη διάρκεια της περιόδου απασχόλησης , με σκοπό πιθανή επιθεώρηση.

ΙΙΙ. Να ενημερώνει αμελλητί τις κατά περίπτωση αρμόδιες αρχές για την πρόσληψη και την έναρξη απασχόλησης πολίτη τρίτης χώρας.

Ο έλεγχος της τήρησης των υποχρεώσεων των εργοδοτών, που προβλέπονται ανωτέρω, ασκείται από το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.), σύμφωνα με τις διατάξεις που το διέπουν.

Μεγάλη προσοχή χρειάζεται από μεριάς εργοδοτών, καθώς έχει παρατηρηθεί το φαινόμενο να παρουσιάζονται σε Εργοδότες άδειες διαμονής, καθώς και έγγραφα τα οποία δεν αντιστοιχούν στα πρόσωπα τα οποία θα απασχολήσουν. Ορισμένοι υποψήφιοι προς εργασία αλλοδαποί παρανόμως διαμένοντες στην Ελλάδα,  οι οποίοι δεν έχουν εκδώσει τα απαραίτητα νομιμοποιητικά έγγραφα προκειμένου να μπορούν να εργαστούν, προσκομίζουν συνήθως έγγραφα ομοεθνών τους(οι οποίοι έχουν νομιμοποιητικά έγγραφα) και συνεπώς οι εργοδότες επί της ουσίας συνάπτουν και αναρτούν στο ΕΡΓΑΝΗ συμβάσεις εργασίας με τρίτα πρόσωπα και όχι με αυτά που θα εργαστούν εν τέλει στην επιχείρησή τους.

Αυτό εν τοις πράγμασι σημαίνει, ότι εργοδότες εν αγνοία τους, πέφτοντας θύματα συγκεκριμένων αλλοδαπών, είναι έκθετοι σε περίπτωση  κάποιου ελέγχου της επιχείρησής τους από  το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας. Έτσι δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που έχουν επιβληθεί πρόστιμα, καθώς μόλις γίνεται αντιληπτό ότι ο εργαζόμενος που αναγράφεται στο αναρτημένο πρόγραμμα εργασίας της επιχείρησης δεν είναι ο ίδιος με αυτόν που παρέχει την εργασία του κατά τον έλεγχο που διενεργεί το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας, ως είναι φυσικό επιβάλλεται το αντίστοιχο πρόστιμο για ανασφάλιστη και παράνομη απασχόληση.

Τέλος θα πρέπει οι εργοδότες να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί όσον αφορά τις διατάξεις  περί εμπορίας ανθρώπων που αποτελεί κακούργημα. Ειδικότερα ισχύει ότι όταν η απασχόληση παράνομα διαμένοντος πολίτη τρίτης χώρας έχει διαπραχθεί από εργοδότη, ο οποίος χρησιμοποιεί την εργασία ή τις υπηρεσίες παράνομα διαμένοντος πολίτη τρίτης χώρας, γνωρίζοντας ότι είναι θύμα εμπορίας ανθρώπων, επιβάλλεται σε αυτόν η προβλεπόμενη ποινή της παραγράφου 3 του άρθρου 323Α Π. Κ.

Ο Αντώνιος Αλέξανδρος Δεληγιάννης είναι δικηγόρος, Συνεργάτης της δικηγορικής εταιρίας ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΑΡΟΥΖΟΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ.