Χριστίνα Ι. Βαθειά: Νομικό πλαίσιο για την προστασία των πολιτών από την ενδοοικογενειακή βία

Πρόσφατα η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου, έδωσε το μήνυμα της προκειμένου να προστατευθούν τα θύματα κακοποίησης στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας κατά τη διάρκεια της καραντίνας. «Μένουμε Σπίτι αλλά δεν Μένουμε Σιωπηλές» σημειώνει με ανάρτησή της στο twitter η ΠτΔ και παραθέτει σχετική ανάρτηση του πρωθυπουργού για την καταπολέμηση της ενδοοικογενειακής βίας με κλήση στη γραμμή SOS 15900.

Ειδικά αυτή την χρονική συγκυρία είναι απαραίτητο όσο ποτέ οι πολίτες και πιο συγκεκριμένα και ως επί τω πλείστον οι γυναίκες να γνωρίζουν τις ρυθμίσεις του νόμου περί πάταξης της ενδοοικογενειακής βίας ως μοχλό πίεσης για να απευθυνθούν στους αρμόδιους φορείς τελώντας σε γνώση ότι ο ΔΡΑΣΤΗΣ μπορεί να τιμωρηθεί πολύ αυστηρά.

Από τις πράξεις που, σύμφωνα με τη διεθνή επιστημονική βιβλιογραφία, μπορούν να υπαχθούν στην έννοια της ενδοοικογενειακής βίας, επελέγησαν στο Ν. 3500/2006 μόνο οι σοβαρότερες και απεχθέστερες. Αντιθέτως, για τις ήσσονος βαρύτητας συμπεριφορές (π.χ. πολύ ελαφρές σωματικές βλάβες) ισχύουν οι κοινές διατάξεις. Το έτος 2006 προκρίθηκε από το Νομοθέτη η νομοτεχνική οδός συντάξεως ενός και ενιαίου νομοθετήματος, ώστε αφενός να μη διασπασθεί η ομοιογένεια της νομοθετικής ύλης με την τροποποίηση διατάξεων περισσότερων κωδίκων, αφ ετέρου, δε, να διευκολυνθεί η πρακτική εφαρμογή του. Ο Ν. 3500/2006 τροποποιήθηκε με το Ν.4531/2018.

Εύρος εφαρμογής των επιταγών των άρθρων:

– Με το άρθρο 7 παρ. 2 Ν. 3500/2006, σύμφωνα με το οποίο «Το μέλος της οικογένειας το οποίο προκαλεί τρόμο ή ανησυχία σε άλλο μέλος της οικογένειας, απειλώντας το με βία ή άλλη παράνομη πράξη ή παράλειψη, τιμωρείται με φυλάκιση», είχε εισαχθεί στο δίκαιο ως διακεκριμένη παραλλαγή του άρθρου 333 ΠΠΚ, που τιμωρούσε το έγκλημα της απειλής με ποινή φυλάκισης έως ένα έτος. Το έδαφος εφαρμογής του ιδιαίτερου εγκλήματος εκτείνεται σε όλους όσους εντάσσονται στην έννοια της οικογένειας του Ν.3500/2006. Έτσι, δράστης της ενδοοικογενειακής απειλής, εν δυνάμει, μπορεί να είναι: Γονείς και τα τέκνα, βιολογικά, με τη μέθοδο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, τα εξ υιοθεσίας τέκνα, ανήλικα ή ενήλικα.

Σύζυγοι, που συνδέονται με γάμο έγκυρο και υποστατό και τα τέκνα, βιολογικά, με τη μέθοδο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, τα εξ υιοθεσίας τέκνα, ανήλικα ή ενήλικα. Πρόσωπα που συνδέονται με έγκυρο Σύμφωνο Συμβίωσης και τα τέκνα, βιολογικά, με τη μέθοδο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, τα εξ υιοθεσίας τέκνα, ανήλικα ή ενήλικα.

Συγγενείς α΄ και β΄ βαθμού εξ αίματος ή εξ αγχιστείας (που συνδέονται με τουςγονείς/συζύγους). Συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας έως δ΄ βαθμού, εφόσον συνοικούν. Επίτροπος, ανάδοχος, δικαστικός συμπαραστάτης, εφόσον είναι μέλη της οικογένειας, και τα πρόσωπα που τελούν υπό επιτροπεία, υπό αναδοχή και υπό δικαστική συμπαράσταση.

Μόνιμοι Σύντροφοι και τέκνα κοινά ή ενός εξ αυτού, Τέως σύζυγοι, Τέως μόνιμοι σύντροφοι. Τα μέρη Συμφώνου Συμβίωσης που έχει λυθεί.

Στη δεύτερη παράγραφο του άρθρου 333 ΠΚ, με το Ν. 4619/2019, προστίθεται διακεκριμένη μορφή του εγκλήματος της απειλής, με την οποία καλύπτονται πράξεις σε βάρος ανηλίκων και αδύναμων ατόμων. Ενσωματώνονται, ως σημειώνεται στην Αιτιολογική Έκθεση του ΠΚ, στον Ποινικό Κώδικα οι πράξεις προσβολής της ελευθερίας που τελούνται στο πλαίσιο της ενδοοικογενειακής βίας, στο μέτρο βέβαια που τα θύματα έχουν πράγματι ανάγκη αυξημένης προστασίας, στο μέτρο, δηλαδή, που αυτά βρίσκονται σε αδύναμη θέση. Το άρθρο 333 του νέου ΠΚ (ΝΠΚ) εφαρμόζεται σε πράξη απειλής που έχει τελεστεί σε βάρος του: Συζύγου ή του Συντρόφου κατά τη διάρκεια της συμβίωσης Ανηλίκου ή ανυπεράσπιστου προσώπου, εφόσον τα πρόσωπα αυτά βρίσκονται υπό την Επιμέλεια ή Προστασία του δράστη βάσει νόμου, Δικαστικής απόφασης, ή πραγματικής κατάστασης, συνοικούν με αυτόν ή έχουν σχέση εργασίας ή υπηρεσίας.

Δικονομικές και Ουσιαστικού δικαίου επισημάνσεις

Η δίωξη στο άρθρο 7 παρ.2 του Ν. 3500/2006, αλλά και στο άρθρο 333 παρ.2 ΠΚ ασκείται αυτεπαγγέλτως. Πλαίσιο ποινής, για την πρώτη περίπτωση, προβλέπεται Φυλάκιση, ενώ για τη δεύτερη περίπτωση Φυλάκιση έως τρία έτη. Ο Εισαγγελέας υποχρεούται στη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, αν χαρακτηρίσει την πράξη ως ενδοοικογενειακή απειλή1, ενώ μπορεί να παραπέμψει τον ίδιο κατηγορούμενο απευθείας ενώπιον του Μον.Πλημ., αν ασκήσει δίωξη για το αρ.333 παρ.2 ΠΚ (άρ. 43, 115 ΚΠΔ) Παραγραφή στο άρθρο 7παρ.2 του Ν.3500/2006, όπως και στο άρθρο 333 ΝΠΚ είναι πενταετής. Όμως, σε περίπτωση που το θύμα είναι ανήλικος, τότε η παραγραφή αναστέλλεται μέχρι την ενηλικίωση του θύματος και για ένα έτος μετά2. Στο άρθρο 17 παρ.2 του Ν.3500/2006 προβλέπεται υποχρεωτικά η τήρηση της αυτόφωρης διαδικασίας. Στο άρθρο 18 του Ν. 3500/2006 προβλέπεται η δυνατότητα επιβολής περιοριστικών όρων σε βάρος του δράστη, αν υπό τις συγκεκριμένες συνθήκες κρίνεται απαραίτητο για την προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας του θύματος. Προβλέπεται τιμωρητική διάταξη στο άρθρο 18 για την παραβίαση των όρων. Στο άρθρο 19 του Ν. 3500/2006 προβλέπεται η εξέταση μαρτύρων άνευ όρκου και η ανάγνωση της καταθέσεως του ανηλίκου στο ακροατήριο. 3. Ο Διευθυντής Σχολικών Μονάδων και οι Εκπαιδευτικοί υποχρεούνται, από το άρθρο 23 του Ν.3500/2006, στην αναφορά περιστατικού ενδοοικογενειακής βίας που έχουν αντιληφθεί να έχει τελεστεί σε βάρος μαθητού και κλητεύονται ως μάρτυρες στο ακροατήριο, μόνο εφόσον δεν αποδεικνύεται η πράξη με άλλα αποδεικτικά μέσα. Η ίδια υποχρέωση, σαφέστατα, θα πρέπει να ισχύσει και στην περίπτωση εφαρμογής του άρθρου 333ΠΚ, πλην, όμως, τούτο δεν προβλέπεται ρητώς στο Νόμο.

Ποινική Διαμεσολάβηση και Αποχή από την Ποινική Δίωξη

Στο πλημμέλημα του άρθρου 7παρ.2 του Ν.3500/2006 μπορεί να ακολουθηθεί η διαδικασία της Ποινικής Διαμεσολάβησης, με το ανήλικο θύμα να αντιπροσωπεύεται από τον Εισαγγελέα. Η Ποινική Διαμεσολάβηση δεν εφαρμόζεται αν ο δράστης είναι Επίτροπος, Δικαστικός Συμπαραστάτης, Ανάδοχος Γονέας ή αν, για δεύτερη φορά, τέλεσε την ίδια πράξη, ενώ αν ο δράστης είναι ανήλικος εφαρμόζεται το άρθρο 46 του ΚΠΔ περί αποχής από τη δίωξη ανηλίκου. Κατά τη διάρκεια της ως άνω διαδικασίας, η υπόθεση τελεί σε εκκρεμοδικία και η παραγραφή του εγκλήματος αναστέλλεται. Η Διάταξη του Εισαγγελέως που εκδίδεται κατόπιν της Ποινικής Διαμεσολάβησης καταχωρίζεται σε Ειδική Μερίδα του Ποινικού Μητρώου (άρ. 569 ΚΠΔ). Προϋπόθεση για την έναρξη της Διαδικασίας ποινικής διαμεσολάβησης είναι η υποβολή ανεπιφύλακτης δήλωσης εκ μέρους του προσώπου στο οποίο αποδίδεται η τέλεση του εγκλήματος, ότι είναι πρόθυμο σωρευτικά:

α) να υποσχεθεί ότι δεν θα τελέσει στο μέλλον οποιαδήποτε πράξη ενδοοικογενειακής βίας (λόγος τιμής) και ότι, σε περίπτωση συνοίκησης, δέχεται να μείνει εκτός οικογενειακής κατοικίας για εύλογο χρονικό διάστημα, εάν το προτείνει το θύμα. Για την υπόσχεση αυτή συντάσσεται έκθεση κατά τα άρθρα 148 επ. του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας.

β) να παρακολουθήσει ειδικό συμβουλευτικό – θεραπευτικό πρόγραμμα για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας σε δημόσιο φορέα, σε όποιον τόπο και για όσο χρονικό διάστημα κρίνεται τούτο αναγκαίο από τους αρμόδιους θεραπευτές. Ο υπεύθυνος του προγράμματος πιστοποιεί την ολοκλήρωση της παρακολούθησής του. Το σχετικό πιστοποιητικό επισυνάπτεται στο φάκελο της δικογραφίας. Αναφέρονται δε σε αυτό, αναλυτικά, το αντικείμενο του συμβουλευτικού – θεραπευτικού πρόγραμμα

Παροχή αρωγής στα θύματα

Όσον αφορά την αρωγή, ο Νόμος προβλέπει για τα θύματα, την ύπαρξη: Υποστηρικτικών υπηρεσιών, στις οποίες μπορεί να απευθυνθεί (π.χ. τηλεφωνική γραμμή SOS 15900 της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων, τηλεφωνική γραμμή 197 του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης) για να λάβει ψυχοκοινωνική στήριξη και νομική συμβουλευτική. Κοινωνικών Υπηρεσιών που παρέχουν στέγη (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης (τηλεφωνική γραμμή 197) και ξενώνες κακοποιημένων γυναικών- ΓΓΙΦ) αν το θύμα διατρέχει κάποιο κίνδυνο ή κρίνεται επιτακτική η ανάγκη να αλλάξει διαμονή

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr