Γιάννης Καρούζος: 1η Μαΐου – Αναζητώντας τον χρόνο εργασίας

Μέσω διαχρονικών και συλλογικών αγώνων των εργαζομένων, έχουν σημειωθεί σημαντικές για την κατοχύρωση κατώτατων ορίων εργασιακού χρόνου, με την υπογραφή ΣΣΕ και την ψήφιση νόμων. Ωστόσο, είναι πράγματι τα ωράρια εργασίας, εν έτη 2024 στην Ελλάδα, ανθρώπινα και σύγχρονα ; Το ερώτημα αυτό γίνεται επίκαιρο και εντονότερο, ιδίως υπό το φως των εξελίξεων στον τομέα αυτό, σε Ευρωπαϊκές χώρες και εν γένει στο δυτικό κόσμο. Η πανδημία του κορωνοϊού άλλαξε σε μεγάλο βαθμό την εργασία, φέρνοντας έντονα στο προσκήνιο εναλλακτικές μεθόδους, όπως η τηλεργασία. Ακόμη και τότε, όμως, στην Ελλάδα η τηλεργασία δεν εφαρμοζόταν συχνά, δεν υπήρχε ωράριο, όριο και παρατηρήθηκε συγχώνευση της οικογενειακής ζωής απόλυτα στην επαγγελματική.

Σύμφωνα με το νόμο 4808/2021 ο χρόνος εργασίας στην Ελλάδα ανέρχεται σε 40 ώρες εβδομαδιαίως και 8 ημερησίως σε σύστημα πενθήμερης απασχόλησης και 6 ώρες και 40 λεπτά σε σύστημα εξαήμερης απασχόλησης. Πριν από αυτόν το νόμο, δύο ΕΓΣΣΕ καθιέρωσαν η πρώτη το συμβατικό όριο των 40 ωρών εβδομαδιαίως και η δεύτερη την πενθήμερη εργασία χωρίς την κατάργηση της εξαήμερης.

Στους ήδη πιεσμένους και ασφυκτικούς χρόνους εργασίας, προστέθηκε ο νόμος 5053/2023. Θεσμοθέτησε την δυνατότητα, κατ’ εξαίρεση, απασχόλησης και κατά την έκτη ημέρα της εβδομάδας σε βιομηχανίες και κλάδους του ιδιωτικού τομέα συνεχούς λειτουργίας και σε επιχειρήσεις που δεν είναι εκ φύσεως συνεχούς λειτουργίας , αλλά είναι δυνατόν να λειτουργούν κατά τις ημέρες Δευτέρα έως και Σάββατο, επί είκοσι τέσσερις (24) ώρες, με σύστημα εναλλασσόμενων βαρδιών.

Στον αντίποδα, στο Ηνωμένο Βασίλειο, για διάστημα έξι μηνών, εργαζόμενοι διαφόρων οργανισμών εργάστηκαν για τέσσερις ημέρες την εβδομάδα, δηλαδή για το 80% των ωρών που συνήθιζαν να δουλεύουν πριν την εφαρμογή του πειράματος της τετραήμερης εργασίας. Τα ευρήματα ήταν απολύτως θετικά και ευεργετικά για τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων καθώς και για την ισορροπία μεταξύ εργασιακής και προσωπικής ζωής. Συγκεκριμένα οι εργαζόμενοι, σε ποσοστό 73%, με το 40% δήλωσαν πως αντιμετώπισαν λιγότερα προβλήματα που σχετίζονται με τον ύπνο, ενώ το 64% προχώρησαν στη διακοπή του καπνίσματος. Ακόμα, σημειώθηκε μείωση των ποσοστών επαγγελματικής εξουθένωσης σε ποσοστό 71%.

Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2023, παρατηρήθηκαν μεγάλες αποκλίσεις στα ωράρια εργασίας μεταξύ της Ελλάδας και των υπολοίπων χωρών της Ε.Ε. Στην Ολλανδία, τη Γερμανία και τη Δανία σημειώθηκαν τα μικρότερα ωράρια εργασίας, με 33,2 35,3 και 35,4 ώρες εργασίας την εβδομάδα αντιστοίχως. Αντίθετα, η Ελλάδα κατέγραψε μια αρνητική πρωτιά, καθώς σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας οι Έλληνες εργαζόμενοι εργάζονται για 41 ώρες την εβδομάδα, ξεπερνώντας το μέσο όρο της Ε.Ε 37,5 ώρες εργασίας ανά εβδομάδα. Δυστυχώς, «πρωταθλήτρια» αναδείχτηκε η Ελλάδα και στον τομέα του ποσοστού των εργαζομένων που δουλεύουν για περισσότερες από 49 ώρες, δηλαδή εκτελούν υπερωρίες. Ειδικότερα, σύμφωνα και πάλι με στοιχεία της Eurostat, το ποσοστό των Ελλήνων εργαζομένων που εργάζονται για πολλές ώρες ανέρχεται σε 12,6 και ακολουθούν η Κύπρος και η Γαλλία με 10% η κάθε μια.

Ο δείκτης ποιότητας της απασχόλησης της Συνομοσπονδίας των Ευρωπαϊκών Εργατικών Συνδικάτων (ETUC, 2021) που ενσωματώνει κάποιους από τους δείκτες/στόχους της βιώσιμης ανάπτυξης του ΟΗΕ εμφανίζει την Ελλάδα στην τελευταία θέση ανάμεσα στα κράτη-μέλη της ΕΕ για το έτος 2019. Ειδικότερα, η Ελλάδα όχι μόνο ήταν το 2019 τελευταία στην κατάταξη των κρατών-μελών, αλλά είχε και πολύ μεγάλη διαφορά από την προτελευταία Ιρλανδία (13 μονάδες διαφορά, όταν η απόσταση που χώριζε την Ιρλανδία από την πρώτη Ολλανδία ήταν 16 μονάδες). Επιπλέον, ήταν το μόνο κράτος- μέλος που παρουσίασε τόσο μεγάλη πτώση στον δείκτη ποιότητας της απασχόλησης. Στον δείκτη ποιότητας της απασχόλησης συνυπολογίζονται τα ποσοστά απασχόλησης και ανεργίας και ποιοτικοί δείκτες, όπως το αν δημιουργούνται συνθήκες αποκλεισμού από την αγορά εργασίας και το ποσοστό κάλυψης των συλλογικών συμβάσεων εργασίας απασχόλησης. Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους η ποιότητα της απασχόλησης είναι τόσο χαμηλή στην Ελλάδα έχει να κάνει με τον εβδομαδιαίο χρόνο εργασίας.

Από τα παραπάνω εύλογα συνάγεται το συμπέρασμα, ότι η φράση «εργασιακός μεσαίωνας» δεν αποτελεί υπερβολή η ιδεολογική-κομματική αγκύλωση. Πέραν του «πρωταθλητισμού» σε υψηλά όρια εργασίας, υπερωρίες (σε αρκετές περιπτώσεις απλήρωτες) και χαμηλή ποιότητα απασχόλησης, στην Ελλάδα ακόμη και πρακτικές όπως αυτή της τηλεργασίας, δεν έχει εφαρμοστεί εξ ολοκλήρου, αν και υπάρχει νομοθετικό πλαίσιο αλλά και το παράδειγμα άλλων κρατών που έχουν εφαρμόσει την πρακτική αυτή εδώ και πολλά χρόνια.

Οι Έλληνες εργαζόμενοι επιδίδονται καθημερινά σε έναν αγώνα εξισορρόπησης της εργασίας τους, με σκοπό την εξασφάλιση των προς το ζην και του περιορισμένου ελεύθερου χρόνου που τους απομένει. Το αποτέλεσμα είναι η ψυχική, σωματική και ηθική καταρράκωση του εργαζόμενου. Αυτό ίσως εξηγεί σε έναν βαθμό άλλη μια «σημαντική διάκριση» της χώρας μας, καθώς στις έρευνες των τελευταίων χρόνων συγκαταλέγεται πολύ χαμηλά στη λίστα των χωρών με τους πιο ευτυχισμένους πολίτες.

*Γιάννης Καρούζος, Δικηγόρος-Εργατολόγος

ΠΗΓΗ: dikigorosergatologos.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr