Γιάννης Καρούζος: Αγορά εργασίας, το διπλό στοίχημα για το 2023

Αν η ανάπτυξη της οικονομίας με επιταχυνόμενους ρυθμούς είναι το μεγάλο στοίχημα της επόμενης κυβέρνησης, αυτό δεν μπορεί εύκολα να επιτευχθεί αν δεν κλείσει η «πληγή» των σημαντικών ελλείψεων εργαζομένων σε κλάδους «κλειδιά» για την αναπτυξιακή πορεία της χώρας.

Οι ελλείψεις και η δυσκολία εύρεσης προσωπικού εμφανίζονται κυρίως σε κλάδους όπως ο τουρισμός, η μεταποίηση και οι κατασκευές.

Δηλαδή σε κλάδους – πυλώνες στους οποίους στηρίζεται η ελληνική οικονομία για την επόμενη ημέρα. Η τάση αυτή, μάλιστα, αναμένεται να ενταθεί στο εγγύς μέλλον, όπως αναφέρει η ΤτΕ στην  πρόσφατη έκθεσή της για την αύξηση του κατώτατου μισθού, καθώς η προοπτική δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας τα επόμενα χρόνια λόγω της εφαρμογής του σχεδίου NextGenerationEU, ενδέχεται να αυξήσει περαιτέρω τη στενότητα στην αγορά εργασίας…

Μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά και πώς αυτό το  πρόβλημα; Κι αν δεν μπορεί αποτελεσματικά να αντιμετωπισθεί, σε βραχυπρόθεσμο τουλάχιστον επίπεδο, σε ποια βάση θα στηριχτεί η αναπτυξιακή πορεία που τόσο μεγάλη ανάγκη έχει η Ελλάδα; Αυτά είναι τα μεγάλα ερωτήματα της επόμενης κυβερνητικής περιόδου που ανοίγει φέτος.

Σε κάθε περίπτωση για να αντιμετωπίσεις ένα πρόβλημα πρέπει κατ’ αρχήν να το αναγνωρίσεις. Πού οφείλεται αυτή η διογκούμενη στενότητα στην αγορά εργασίας και οι δεκάδες χιλιάδες ελλείψεις εργαζομένων; Πρόσφατη έρευνα του ΙΜΕ – ΓΣΕΒΕΕ και του καθηγητή Πολιτικής Οικονομίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Αλέξη Ιωαννίδη προσεγγίζει το εξής:

• Την περίοδο 2018 – 2021 προκύπτει σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας αλλά μικρή αύξηση της απασχόλησης • Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε κατά 4,6 ποσοστιαίες μονάδες από το 2018 έως το 2021, όταν η απασχόληση αυξήθηκε μόλις 1,45 ποσοστιαίες μονάδες. • Η μελέτη υποστηρίζει πως «η διαφοροποίηση οφείλεται στη μείωση του γενικού πληθυσμού και του ποσοστού συμμετοχής του στο εργατικό δυναμικό, που συντέλεσαν στη σημαντική μείωση του εργατικού δυναμικού στη διάρκεια των τριών ετών». Είναι χαρακτηριστικό πως εάν το εργατικό δυναμικό δεν είχε μειωθεί αλλά είχε παραμείνει στο μέγεθος του 2018, το ποσοστό ανεργίας θα ήταν ίσο με 17,2% το 2021. Επομένως – αναφέρει η ίδια μελέτη – μόνο το 2,1% της μείωσης της ανεργίας μεταξύ του 2018 και του 2021 οφείλεται στην αύξηση της απασχόλησης και το υπόλοιπο 2,5% οφείλεται στη μείωση του εργατικού δυναμικού.

Σύμφωνα με την ίδια έρευνα του ΙΜΕ – ΓΣΕΒΕΕ η μείωση του εργατικού δυναμικού οφείλεται: • στη μείωση του πληθυσμού αλλά και • στη μείωση της συμμετοχής των πολιτών στο εργατικό δυναμικό.

Όπως αναφέρει ο κ. Ιωαννίδης, η μείωση της συμμετοχής συνήθως «είναι αποτέλεσμα της αποθάρρυνσης που δημιουργείται σε μεγάλο τμήμα των εργαζομένων από τις συνθήκες στην αγορά εργασίας, έτσι ώστε να μην αναζητούν πλέον εργασία και να μην εντάσσονται για το λόγο αυτό στο εργατικό δυναμικό και στους ανέργους». Η δε μείωση του πληθυσμού επιβαρύνεται και από τη μαζική μετανάστευση ιδίως νέων ανθρώπων προς το εξωτερικό κατά τα χρόνια της οξείας κρίσης.

Η αποθάρρυνση, φαίνεται πως είναι η λέξη «κλειδί» για την στενότητα στην αγορά εργασίας που εντείνεται και δείχνει πως θα συνεχίσει να εντείνεται. Και μια βασική αιτία που τροφοδοτεί την αποθάρρυνση είναι φυσικά οι προσφερόμενοι μισθοί. Αρκεί να δούμε σε ποιους κλάδους εντοπίζονται οι ελλείψεις και τους μισθούς που επικρατούν στους συγκεκριμένους κλάδους.

«Πρωταθλητής» των ελλείψεων είναι φυσικά ο τουρισμός, καθώς πέρσι μετρήθηκαν περί τις 60.000 κενές θέσεις, ενώ φέτος εκτιμάται πως οι κενές θέσεις μπορεί να φτάσουν και τις 100.000, η αύξηση δηλαδή των κενών μπορεί να φτάσει το 40%. Ποιοι είναι όμως οι ελάχιστοι μισθοί στον τουρισμό;

Στα ξενοδοχεία οι ελάχιστοι μισθοί κυμαίνονται ανά κατηγορία εργαζόμενου από 835 ευρώ έως 911 ευρώ το μήνα, ενώ ακόμη χαμηλότεροι μισθοί από 780 (κατώτατος μισθός) έως 826 ευρώ ισχύουν για μικρές μονάδες έως 20 δωματίων και έως 3 αστέρων. Καθώς η σύμβαση έχει επεκταθεί, αυτοί είναι οι ελάχιστοι βασικοί μισθοί για τα ξενοδοχεία σε όλη την Ελλάδα. Ωστόσο είναι επαρκείς αυτές οι αμοιβές για να προσελκύσουν εργατικό δυναμικό από τους νέους στην χώρα μας;

Τα ίδια και χειρότερα ισχύουν στον επισιτισμό. Η 2ετής συλλογική σύμβαση εργασίας, η οποία έχει κηρυχτεί υποχρεωτική έληξε τον περασμένο Φεβρουάριο, αλλά ούτως ή άλλως προβλέπει μισθούς από 780 (κατώτατος μισθός) έως 964 ευρώ.

Αν και οι ελάχιστοι μισθοί αυξάνονται με επιδόματα, όπως γάμου 10% κλπ. φαίνεται πως δεν είναι αρκετά ελκυστικοί ώστε να λειτουργήσουν ως μοχλός μερικής κάλυψης των κενών θέσεων εργασίας.

Αντίστοιχη είναι η εικόνα και στις κατασκευές, όπου πολλοί εργάτες πληρώνονται με το κατώτατο ημερομίσθιο, το οποίο πλέον έχει διαμορφωθεί σε 34,84€…

Αχτίδα αισιοδοξίας

Παράθυρο αισιοδοξίας ανοίγουν τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για την πορεία του εργατικού δυναμικού το 2022, καθώς δείχνουν πως για πρώτη φορά μετά την είσοδο της χώρας στα μνημόνια το 2010, το εργατικό δυναμικό – δηλαδή το άθροισμα των εργαζομένων και των ανέργων – αυξήθηκε.

Ειδικότερα, το 2022 και σε ετήσια βάση το εργατικό δυναμικό της χώρας, δηλαδή εκείνοι που μπορούν να εργασθούν, είτε απασχολούνται, είτε είναι άνεργοι έφτασαν αθροιστικά σε 4,728 εκατ. άτομα έναντι 4,605 εκατ. Μεταξύ 2021- 2022, εκείνοι που μπορούν να εργασθούν (απασχολούμενοι και άνεργοι) αυξήθηκαν κατά 2,6% ή 123 χιλιάδες.

Είναι η πρώτη χρονιά με ανοδικό πρόσημο στον συγκεκριμένο πληθυσμό και μένει να αποδειχτεί αν αυτή η ανοδική πορεία θα συνεχιστεί, ώστε να καλυφθεί σταδιακά και το χαμένο έδαφος των μνημονίων ή συνιστά το «ελατήριο» που λειτουργεί μετά το τέλος της πανδημίας.

Η επιστροφή του εργατικού δυναμικού στα 4,728 εκατ. άτομα συνιστά επί της ουσίας επιστροφή στο εργατικό δυναμικό του 2019, όταν ήταν 4,729 εκατ. άτομα. Συνεπώς, θα είναι ιδιαίτερα κρίσιμο να δούμε αν η πορεία αυτή θα συνεχίσει ανοδική, ώστε να ξεπεράσει τα προ πανδημίας επίπεδα και να προσεγγίσει τα επίπεδα του 2009 – 2010 όταν ήταν 5,040 εκατ. άτομα.

Τι θα γίνει το 2023

Εδώ εντοπίζεται και το διπλό στοίχημα του 2023: 1. Ενίσχυση των μισθών και κυρίως των μεσαίων μισθών, που  οποία θα δώσει σημαντική αναπτυξιακή ώθηση – μέσω και της κατανάλωσης αλλά όχι μόνο – στην οικονομία 2. Αύξηση του εργατικού δυναμικού, μέσω της αύξησης των απασχολούμενων, ώστε να προσεγγίσει τον πληθυσμό των 5 εκατ. όπου είχε φτάσει το 2009 μετά την ένταξη της χώρας στην ΟΝΕ.

*Γιάννης Καρούζος, Δικηγόρος-Εργατολόγος

**Πηγή: dikigorosergatologos.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr