Γιάννης Καρούζος: Χρόνος εργασίας οικιακών βοηθών – Ευρωπαϊκές εξελίξεις για τις υποχρεώσεις του εργοδότη

Μια πολύ σημαντική απόφαση για το καθεστώς των οικιακών βοηθών εξέδωσε το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) λίγο πριν τη λήξη του έτους 2024. Συγκεκριμένα, με την C-531/2023, το ΔΕΕ αποφαίνεται ως προς τη συμβατότητα των ισπανικών διατάξεων, βάσει των οποίων δεν προβλέπεται καταγραφή του χρόνου εργασίας των οικιακών βοηθών, με τις σχετικές ενωσιακές οδηγίες 2003/88 και 2006/54.

Κατόπιν προδικαστικού ερωτήματος του Ανώτερου Δικαστηρίου της Χώρας των Βάσκων, το ΔΕΕ διαπίστωσε τον θεμελιώδη χαρακτήρα του δικαιώματος του εργαζομένου για περιορισμό του μέγιστου χρόνου εργασίας, το οποίο εξειδικεύεται μέσω της οδηγίας 2003/88, που αποσκοπεί στην καλύτερη προστασία της ασφάλειας και της υγείας των μισθωτών. Διευκρίνισε δε ότι τα κράτη- μέλη διαθέτουν περιθώριο εκτίμησης, επιλέγοντας τα ίδια τις μεθόδους διασφάλισης του εν λόγω δικαιώματος, υπό την γνωστή επιφύλαξη του ωφέλιμου αποτελέσματος των σχετικών ενωσιακών διατάξεων: οι ρυθμίσεις των κρατών δεν πρέπει να καθιστούν κενές περιεχομένου τις επιταγές της οδηγίας και άρα κρίσιμο είναι να λαμβάνεται υπόψη το ευρύτερο καθεστώς του εργαζομένου.

Εν συνεχεία, το ΔΕΕ υπενθύμισε την ανάγκη διασφάλισης αποτελεσματικής άσκησης των δικαιωμάτων του εργαζομένου, ως ασθενούς μέρους της συμβάσεως εργασίας, παραθέτοντας την προγενέστερη νομολογία του (C-55/2018). Σύμφωνα με αυτή, η έλλειψη ενός συστήματος καταγραφής του χρόνου εργασίας δυσχεραίνει ιδιαίτερα την άσκηση των δικαιωμάτων του εργαζομένου και δεν μπορεί να αναπληρωθεί από εναλλακτικά μέτρα, όπως η δικονομική αντιστροφή του βάρους απόδειξης.

Στη βάση των σκέψεων αυτών, το Δικαστήριο έκρινε ότι η απαλλαγή του εργοδότη από την υποχρέωση εφαρμογής συστήματος καταμέτρησης του χρόνου απασχόλησης οικιακού βοηθού αντίκειται στην οδηγία περί οργάνωσης του χρόνου εργασίας (2003/88/EK). Διαπίστωσε, όμως, ότι μπορούν να προβλεφθούν παρεκκλίσεις από το συγκεκριμένο σύστημα, υπό την προϋπόθεση ότι δεν αναιρούν την επίμαχη ρύθμιση της οδηγίας.

Περαιτέρω, το ΔΕΕ εξέτασε το ενδεχόμενο να στοιχειοθετείται δυσμενής διάκριση λόγω φύλου κατά παράβαση της οδηγίας 2006/54, δεδομένου ότι οικιακοί βοηθοί είναι κατά συντριπτική πλειοψηφία γυναίκες και άρα, σε περίπτωση απαλλαγής του εργοδότη από την υποχρέωση καταγραφής του χρόνου απασχόλησής τους, τίθενται σε δυσμενέστερη θέση ως προς τους άνδρες εργαζόμενους. Το Δικαστήριο παρατήρησε ότι πράγματι μία τέτοια απαλλαγή θα συνιστούσε έμμεση δυσμενή διάκριση σε βάρος των γυναικών, εκτός εάν γίνεται χάριν θεμιτού σκοπού κοινωνικής πολιτικής και τηρείται η αρχή της αναλογικότητας. Για τη διαπίστωση συνδρομής των προϋποθέσεων αυτών, όμως, έκρινε ότι αρμόδιο είναι το ισπανικό δικαστήριο.

Από όλα τα παραπάνω προκύπτει ότι έχουμε να κάνουμε με μία σπουδαία δικαστική κρίση, για ένα ζήτημα που κατ’ εξοχήν παρατηρείται και στην Ελλάδα, ήτοι η έλλειψη κάθε ελέγχου και άρα κάθε προστασίας ως προς τα εργασιακά δικαιώματα των οικιακών βοηθών. Το ΔΕΕ αποφάσισε ότι είναι υποχρεωτική η εκ μέρους του εργοδότη καταγραφή του χρόνου εργασίας, αλλά είναι δυνατόν, εν όψει της φύσης της συγκεκριμένης απασχόλησης, οι σχετικές εθνικές ρυθμίσεις να είναι ελαστικότερες. Βεβαίως, η ελαστικότητα αυτή δεν μπορεί να φτάνει μέχρι την πρακτική κατάργηση της υποχρέωσης, ενώ η πλήρης απαλλαγή από αυτή συνιστά, κατ’ αρχήν, παραβίαση της αρχής της ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών.

*Γιάννης Καρούζος, Δικηγόρος- εργατολόγος

*ΠΗΓΗ: dikigorosergatologos

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr