Γιάννης Καρούζος: Η αύξηση του κατώτατου μισθού και ο “πληθωρισμός των φτωχών”

Το «χαρτί» της αύξησης του κατώτατου μισθού ετοιμάζεται να παίξει η κυβέρνηση εν όψει και των επικείμενων Ευρωεκλογών και σε μια προσπάθεια να αμβλυνθούν οι απώλειες του εισοδήματος των εργαζομένων από το ράλι του πληθωρισμού, που μπορεί να κατεβάζει μεν ταχύτητα, αλλά πιέζει σημαντικά τα νοικοκυριά καθώς λειτουργεί σωρευτικά.

Αν από την νέα αύξηση του κατώτατου μισθού επηρεάζονται με τον ένα ή τον άλλο τρόπο περίπου 600.000 μισθωτοί με πλήρη ή μερική απασχόληση, υπάρχουν άλλοι 1,5 εκατ. μισθωτοί οι οποίοι αμείβονται με μισθούς υψηλότερους από τον κατώτατο και οι οποίοι δεν θα επηρεαστούν. Ακόμη κι αν αμείβονται με βάση τον κατώτατο μισθό – χωρίς δηλαδή κάποια κλαδική σύμβαση – η «οικειοθελής παροχή» του εργοδότη τρώει την αύξηση και τελικά ο μισθός μένει ο ίδιος.

Κατώτατος και πληθωρισμός των φτωχών

Κατ αρχήν, όσον αφορά στον κατώτατο μισθό, οι δημοσιογραφικές πληροφορίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας τοποθετούν τη νέα αύξηση κοντά στο 6,5% δηλαδή στα 50 ευρώ ώστε οι ελάχιστες αποδοχές της εξαρτημένης εργασίας να φτάσουν τα 830 ευρώ (αν και υπάρχουν σενάρια για 840 ευρώ).

Σε αυτή την περίπτωση η σωρευτική αύξηση των ελάχιστων αποδοχών στη 2ετία 2023 – 2024 θα είναι 16%, καθώς ο μισθός από τα 713 ευρώ (το 2022) θα έχει αυξηθεί στα 830 ευρώ σε 2 χρόνια. Αντίστοιχα ο γενικός πληθωρισμός έτρεξε σωρευτικά την διετία 2022 – 2023 με ρυθμό 13%, οπότε κατ αρχήν φαίνεται να καλύπτονται οι απώλειες από τις μισθολογικές αναπροσαρμογές.

Ο λεγόμενος όμως και «πληθωρισμός των φτωχών» δηλαδή ο πληθωρισμός των τροφίμων έκλεισε τον Δεκέμβριο του 2022 στο 15,5% και τον Δεκέμβριο του 2023 στο 8,9%. Δηλαδή η σωρευτική του αύξηση τον περασμένο Δεκέμβρη συγκριτικά με τον Δεκέμβρη του 2021 ήταν 24,4%, δηλαδή 50% επάνω τη διετία 2022 – 2023 από τον σωρευτικό ρυθμό αύξησης των ελάχιστων αποδοχών τη διετία 2023 – 2024…

Ακόμη κι αν συνυπολογιστούν οι πρώτες αυξήσεις του 2022, τότε προκύπτουν τα εξής:

• Ο κατώτατος μισθός έχει αυξηθεί από το 2022 σωρευτικά μέχρι σήμερα 20% (από τα 650 ευρώ στα 780 ευρώ)
• Ο πληθωρισμός των τροφίμων έχει «τρέξει» με ρυθμό 24,4%

Αν ο κατώτατος αυξηθεί στα 830 ευρώ (6,5%), τότε:

• Ο μισθός θα έχει αυξηθεί από το 2022 σωρευτικά 27,6% (από τα 650 ευρώ στα 830 ευρώ)
• Ο πληθωρισμός των τροφίμων θα πρέπει να κλείσει τον Δεκέμβριο με ρυθμό χαμηλότερο από 3,3% ώστε να αντιστοιχεί στον ρυθμό αύξησης των ελάχιστων αποδοχών. Να σημειωθεί πως τον περασμένο Φεβρουάριο ο πληθωρισμός των τροφίμων συνεχίζει με ρυθμό 6,7%.

Αυτό σημαίνει πως οι χαμηλόμισθοι εργαζόμενοι καλούνται με αυξήσεις αποδοχών που φτάνουν μέχρι σήμερα το 20% και με την νέα αύξηση αναμένεται να αγγίξουν το 28% σωρευτικά από το 2019 να αντιμετωπίσουν το «τέρας» του πληθωρισμού.

Δεδομένου, μάλιστα, πως οι αυξήσεις του κατώτατου άργησαν λόγω πανδημίας γίνεται αντιληπτό πως το ράλι του πληθωρισμού έχει μάλλον ήδη ροκανίσει σημαντικό μέρος της αύξησης που επίκειται να δοθεί.

Οι τριετίες

Πιο τυχεροί είναι οι παλαιοί εργαζόμενοι, που δικαιούνται τα επιδόματα προϋπηρεσίας, τις λεγόμενες και 3ετίες. Πρόκειται για μισθωτούς, οι οποίοι είχαν «χτίσει» προϋπηρεσία πριν τον Φεβρουάριο του 2012, καθώς ο μηχανισμός εξέλιξης των επιδομάτων προϋπηρεσίας «ξεπάγωσε» την 1/1/2024, αλλά με αθροιστική ισχύ στην προϋπηρεσία που είχαν οι μισθωτοί πριν τις 14/2/2012.

Η ποσοστιαία αύξηση του μισθού από 10% έως 30% βάσει των θεμελιωμένων ετών προϋπηρεσίας λαμβάνει υπόψη του το ύψος του κατώτατου μισθού ως «φωτογραφία της στιγμής». Συνεπώς, όσοι θεμελιώσουν δικαίωμα για μια, δυο ή τρεις τριετίες μετά την 1η Απριλίου και την νέα αύξηση του κατώτατου θα δικαιούνται αυξημένο επίδομα προϋπηρεσίας.

Για παράδειγμα αν ο κατώτατος μισθός αυξηθεί 6,5% στα 830 ευρώ, τότε τα επιδόματα προϋπηρεσίας τα οποία είναι 10% – 30% επί του κατώτατου αυξάνονται αντίστοιχα στα 83 έως 249 ευρώ μεικτά, από 78 έως 234 ευρώ σήμερα. Αντίστοιχα θα αυξηθούν και οι τριετίες των εργαζομένων που τις έχουν ήδη λάβει.

Για παράδειγμα:

Υπάλληλος αμειβόμενος με τον κατώτατο μισθό, που προσελήφθη στις 14/09/2003

• Την 14/2/2012, όταν έγινε η αναστολή με την ΠΥΣ 6/2012 ο εργαζόμενος είχε προϋπηρεσία 8 χρόνια, 5 μήνες
• Την 1η Ιανουαρίου 2024 «ξεπάγωσε» ο χρόνος προϋπηρεσίας
• Ο ίδιος εργαζόμενος την 1/8/2024 συμπληρώνει την 3η τριετία του (9 έτη προϋπηρεσίας) και δικαιούται αύξηση 249 ευρώ
• Έτσι θα πάρει 830 + 249 = 1.079 ευρώ.

Παρόλα αυτά, πρέπει να σημειωθεί πως υπάρχουν καταγγελίες για εξαναγκασμό εργαζομένων να αποσύρουν το αίτημά τους για αναγνώριση της προϋπηρεσίας τους προκειμένου ο εργοδότης να μην πληρώσει την προσαύξηση της προϋπηρεσίας. Πολύ περισσότερο μάλιστα, όταν η προϋπηρεσία έχει διανυθεί σε άλλους εργοδότες και σε μια περίοδο πολύ μακρινή από σήμερα, 12 χρόνια πριν (από το 2012 και πίσω). Άλλοι εργαζόμενοι, άλλωστε, σύρονται σε συμψηφισμό του επιδόματος γάμου που δικαιούνται με τον υπόλοιπο μισθό τους…

Τα νέα επιδόματα

Εκτός από τα επιδόματα προυπηρεσίας, αυξάνεται και το επίδομα ανεργίας, το βασικό ποσό του οποίου ανέρχεται σήμερα σε 479 ευρώ (25 ημερήσια επιδόματα που ισούνται με το 55% του ημερομισθίου του ανειδίκευτου εργάτη). Αν η αύξηση κλειδώσει στο 6,5% και το ημερομίσθιο αυξηθεί στα 37,10 ευρώ, τότε το επίδομα ανεργίας θα φτάσει στα 510 ευρώ, ξεπερνώντας το φράγμα των 500 ευρώ.

Εκτός από το επίδομα ανεργίας αυξάνονται και αρκετά άλλα επιδόματα της ΔΥΠΑ, όπως το βοήθημα ανεργίας για αυτοαπασχολούμενους, το Ειδικό βοήθημα λήξης ανεργίας, το βοήθημα λόγω επίσχεσης εργασίας, ειδικά εποχικά βοηθήματα, η ειδική παροχή μητρότητας, οι αμοιβές προγραμμάτων κοινωφελούς χαρακτήρα κ.α.

Ο μέσος μισθός

Εκτός όμως από τους περίπου 600.000 μισθωτούς που θα δουν το εισόδημά τους να αυξάνεται από την 1η Απριλίου, υπάρχουν 1,5 εκατ. μισθωτοί που αμείβονται με μισθούς υψηλότερους από τον κατώτατο οι οποίοι ελάχιστα θα επηρεαστούν – αν επηρεαστούν – από την αναπροσαρμογή του κατώτατου μισθού. Κάποιες χιλιάδες εμπίπτουν σε κλαδικές συμβάσεις που έχουν ή όχι κηρυχθεί υποχρεωτικές, ενώ πολλοί περισσότεροι αμείβονται με βάση τον κατώτατο μισθό και οικειοθελή παροχή του εργοδότη.

Η πορεία των μισθών σε αυτές τις περιοχές των εισοδηματικών κλιμακίων, από τα 900 ευρώ και πάνω, είναι ιδιαιτέρως κρίσιμη για τον μέσο μισθό. Για παράδειγμα, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ για την νέα αύξηση του κατώτατου μισθού, ο πραγματικός μέσος μισθός (μετά τον πληθωρισμό) κατέγραψε συστηματική υποχώρηση την περίοδο 2010-2022, σωρευτικά κατά 30%, με αποτέλεσμα το 2022 να παραμένει σε πραγματικούς όρους 18% χαμηλότερος από το 2000. Η μείωση ήταν αισθητή και το 2022 (λόγω υψηλού πληθωρισμού) έναντι του 2021, με αποτέλεσμα ο πραγματικός μέσος μισθός (μετά τον πληθωρισμό) να προσεγγίζει πλέον τα 15.000 ευρώ ενώ ήταν πάνω από 20.000 ευρώ πριν το 2011.

Ο συνδυασμός των στοιχείων από τις έρευνες ΤτΕ, ΚΕΠΕ και ΙΟΒΕ αποδεικνύει πως οι αυξήσεις στα μεσαία και υψηλά κλιμάκια ήταν μικρές ή μηδαμινές και σε συνδυασμό με το ξέφρενο ράλι του πληθωρισμού έχουν οδηγήσει τον πραγματικό μέσο μισθό σε αρνητικό (το 2022) ή οριακά θετικό (το 2023) έδαφος.

Η επεξεργασία του ΚΕΠΕ σε στοιχεία της Eurostat δείχνει πως για το σύνολο της οικονομίας οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν το πρώτο 9μηνο του 2023 μόλις κατά 1,6%, ενώ διακλαδικά η μεταβολή τους κυμαίνεται από -2,8% στη διαχείριση ακίνητης περιουσίας έως και 4,8% στο εμπόριο, μεταφορές και τουρισμό. Κι αυτό ενώ σε τρέχουσες τιμές (δηλαδή πριν τον πληθωρισμό) αυξήθηκαν 5,2% κατά μέσο όρο και κινήθηκαν από +8,4% στον τουρισμό έως -0,3% στην διαχείριση ακίνητης περιουσίας.

Αν όμως το πρώτο 9μηνο του 2023 οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν 1,6%, το πρώτο 9μηνο του 2022 είχαν μειωθεί 6,5% και ολόκληρο το 2022 η μείωση ήταν της τάξης του 5,4%. Συνεπώς ο μισθός έχασε πάνω από 5 ποσοστιαίες μονάδες το 2022 και κέρδισε μόλις 1,6 το 2023. Η απόσταση που πρέπει να καλυφθεί είναι μεγάλη…

Αρκει να αναφερθεί πως – σύμφωνα με την μελέτη του ΚΕΠΕ – οι όποιες μεταβολές στους μηνιαίους μισθούς σε σταθερούς όρους (μετά τον πληθωρισμό), είτε αφορούν την περίοδο 2021-2023 είτε 2022-2023, περιορίζονται σε μέσο μισθό 890€.

Αν δούμε ειδικά τους μισθωτούς με πλήρη απασχόληση, οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι οι μεταβολές μεταξύ́ 2021-2023 περιορίζονται σε μισθούς λίγο πιο πάνω από τα 800€. Αντίστοιχα, οι μεταβολές μεταξύ 2022-2023 φτάνουν μέχρι τα 925€.

Συνεπώς οι μεταβολές του κατώτατου μισθού από έτος σε έτος επηρεάζουν άμεσα όσους αμείβονται με αυτόν, όσους βρίσκονται στο διάστημα μεταξύ παλιού και νέου κατώτατου καθώς και λίγο πιο πάνω, αλλά περιορίζονται μέχρι το μέσο της μισθολογικής κατανομής.

Οι μεταβολές στα υψηλότερα κλιμάκια είτε είναι πολύ μικρές είτε προκύπτουν στατιστικά ασήμαντες.

Ενδεικτικό είναι πως ο μέσος μισθός για τις μεγάλες επιχειρήσεις αυξήθηκε λιγότερο από́ ότι ο κατώτατος.

Δηλαδή ο μέσος μισθός για τους εργαζόμενους πλήρους απασχόλησης στις μεγάλες επιχειρήσεις από τον Οκτώβριο του 2022 στον Οκτώβριο του 2023 αυξήθηκε – σύμφωνα με την έκθεση του ΚΕΠΕ- κατά σχεδόν 5,4%, όταν ο κατώτατος αυξήθηκε κατά 9,4%. Αντίστοιχα στις μικρές επιχειρήσεις με λιγότερο από δέκα εργαζόμενους την ίδια περίοδο η αύξηση του μέσου μισθού άγγιξε το 8,5%, πάλι κάτω από το 9,4% του κατώτατου αλλά αισθητά πάνω από το 5,4% των μεγάλων επιχειρήσεων.

Είναι λοιπόν εμφανές πως η αύξηση του μέσου μισθού προκύπτει κατά μείζονα λόγο από την αναπροσαρμογή των μισθών γύρω από τον κατώτατο, ενώ τα υψηλότερα κλιμάκια μένουν μάλλον… ανέπαφα από τις αυξήσεις.

Ανισορροπία στις μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις

Ειδικότερα, στις επιχειρήσεις με προσωπικό έως 10 άτομα οι μέσοι μισθοί από 731€ το 2022 αυξήθηκαν σε 793€ το 2023, ενώ σε επιχειρήσεις με προσωπικό άνω των δέκα ατόμων ο μέσος μηνιαίος μισθός το 2023 διαμορφώνεται σε 1.266€ έναντι 1.201€ το 2022. Και στις δυο περιπτώσεις η αύξηση είναι της τάξης των 60 ευρώ…

«Προκύπτει, λοιπόν, ότι οι μικρές επιχειρήσεις, οι οποίες διαχρονικά κατά μέσο όρο εμφανίζουν χαμηλότερους μισθούς, αύξησαν ποσοστιαία περισσότερο τις αμοιβές τους και πολύ κοντά στην ποσοστιαία αύξηση του κατώτατου μισθού. Οι πιο μεγάλες επιχειρήσεις, οι οποίες συστηματικά καταβάλλουν μέσες αμοιβές αρκετά υψηλότερες από τον κατώτατο μισθό, περιορίστηκαν σε μια μέση ποσοστιαία αύξηση αισθητά χαμηλότερη από την αντίστοιχη του κατώτατου μισθού», αναφέρει το ΚΕΠΕ.

Καταγράφεται, δηλαδή, μια μάλλον γενικευμένη «απροθυμία» στις τάξεις των εργοδοτών για ικανοποιητικές αυξήσεις μισθών, η οποία κάμπτεται περισσότερο στις μικρές επιχειρήσεις από τις αναγκαστικές αυξήσεις λόγω κατώτατου. Αξιόλογο ενδιαφέρον, για την πορεία των μισθών, έχουν και τα στοιχεία που παραθέτει στην μελέτη της η ΤτΕ. Αναφερόμενοι στο 9μηνο του 2023, οι τεχνοκράτες της ΤτΕ μιλούν για αύξηση αμοιβών εξαρτημένης εργασίας 5,5% και αριθμού μισθωτών κατά 0,6%, με αποτέλεσμα οι αμοιβές ανά απασχολούμενο να αυξηθούν μόλις κατά 4,8%.

«Συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2022, παρατηρήθηκε επιβράδυνση του ρυθμού αύξησης των αμοιβών ανά απασχολούμενο στους περισσότερους κλάδους οικονομικής δραστηριότητας, αν και οι δύο μεγαλύτεροι κλάδοι (εμπόριο, μεταφορές, τουρισμός και δημόσια διοίκηση, εκπαίδευση, υγεία) σημείωσαν σημαντική επιτάχυνση», αναφέρει η έκθεση της ΤτΕ.

Τα στοιχεία της μελέτης (ΤτΕ) δείχνουν πως η Ελλάδα είχε από τις μικρότερες αυξήσεις αποδοχών ανά εργαζόμενο στην Ευρώπη την τελευταία διετία (2022 – 2023), ενώ εκτιμάται πως ο ίδιος ρυθμός θα διατηρηθεί έως και το 2025. Δηλαδή

2023 – 2024

• Ηνωμένο Βασίλειο: +4,4%
• Ευρωζώνη: +4,6%
• Γερμανία: +5,2%
• Ελλάδα: +4,1%

2024 – 2025

• Ηνωμένο Βασίλειο: +2,9%
• Ευρωζώνη: +3,8%
• Γερμανία: +3,6%
• Ελλάδα: +2,4%

Άλλωστε, σύμφωνα με τα στοιχεία των εθνικών λογαριασμών, που περιλαμβάνουν το σύνολο των μισθωτών ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, ο μέσος μισθός ανά εργαζόμενο αυξήθηκε κατά 5,9% την περίοδο 2018 – 2023 και υπολείπεται της αύξησης του ΕνΔΤΚ.

*Γιάννης Καρούζος, Δικηγόρος-Εργατολόγος

**Το άρθρο πρωτοδημοσιεύθηκε στο dnews.gr

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr