Γιάννης Καρούζος: Ο πονοκέφαλος της ακρίβειας στα τρόφιμα και οι αναπόφευκτες αυξήσεις μισθών και εισοδημάτων

Δέκα μήνες μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, το μείζον πρόβλημα του πληθωρισμού χτυπά την καρδιά της λαϊκής κατανάλωσης και του μέσου νοικοκυριού, δηλαδή τα τρόφιμα.

Καθώς οι τιμές στο ηλεκτρικό ρεύμα αποκλιμακώνονται στην λιανική, λόγω των φουσκωμένων κρατικών επιδοτήσεων αλλά και του ήπιου φθινοπώρου που κράτησε χαμηλά τη ζήτηση, το πρόβλημα της ακρίβειας φουντώνει στα ράφια των σούπερ – μάρκετ.

Αυτό δε σημαίνει πως τους προηγούμενους μήνες δεν υπήρχαν ακρίβεια και ανατιμήσεις στα τρόφιμα. Το αντίθετο μάλιστα.

Ωστόσο, τώρα το πρόβλημα κλιμακώνεται και επικεντρώνεται στο τρόφιμο, αφού βασικά αγαθά που είναι απαραίτητα για το μέσο νοικοκυριό τρέχουν με διψήφιο πληθωρισμό πολύ πάνω από το μέσο όρο.

Είναι χαρακτηριστικό πως ενώ ο πληθωρισμός έκλεισε στο 8,5% τον Νοέμβριο, στο… καλάθι «Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά» έτρεξε με 15% καθώς σημειώθηκε μπαράζ αυξήσεων σε όλες τις κατηγορίες τροφίμων και μάλιστα ποσοστιαία διψήφιων.

Σύμφωνα με τα πρόσφατα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ:

τα γαλακτοκομικά και τα αυγά καταγράφουν αύξηση τιμών κατά 25,3%, τα έλαια και τα λίπη κατά 20,4%, το ψωμί και τα δημητριακά κατά 18,7%, τα κρέατα κατά 16,7% τα λαχανικά κατά 12,6%, τα λοιπά τρόφιμα κατά 12,9%, ο καφές το κακάο και το τσάι κατά 11,9%, τα μεταλλικά νερά και οι χυμοί κατά 8,9%, η ζάχαρη, οι σοκολάτες και τα γλυκά κατά 8,1%, και τα αλκοολούχα ποτά κατά 7,1%. Αυξήσεις 25% και 20% σε μια οικονομία που τρέχει με πληθωρισμό 8,5% μεταφράζονται με δυο τρόπους:

Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα άργησε να κλιμακωθεί, καθώς οι αυξήσεις έρχονταν σταδιακά. H έκρηξη του ενεργειακού κόστους και των καυσίμων (ιδίως του πετρελαίου κίνησης) αλλά και οι απανωτές ανατιμήσεις στις πρώτες ύλες διαχέονταν αργά αλλά σταθερά στην εφοδιαστική αλυσίδα και στην παραγωγή. Πλέον φτάνουμε (;) στην κορύφωση του προβλήματος, καθώς τα απανωτά αναχώματα συγκράτησης των τιμών (χονδρική, λιανική) σπάνε και η αύξηση φτάνει στον καταναλωτή. Το πρόβλημα της ακρίβειας αποκτά ιδιαίτερη σημασία με την πίεση να συσσωρεύεται στα πλέον ευάλωτα νοικοκυριά.

Δεν σβήνει τη φωτιά της ακρίβειας το «καλάθι»

Τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ έδειξαν όμως πως το «καλάθι του νοικοκυριού» δεν ανέκοψε την τάση αύξησης των τιμών στα τρόφιμα, καθώς αξιομνημόνευτες ανατιμήσεις παρατηρήθηκαν και από μήνα σε μήνα – δηλαδή από Οκτώβριο σε Νοέμβριο – σε τρόφιμα που περιέχονται και μέσα στο «καλάθι του νοικοκυριού».

Μεταξύ Οκτωβρίου και Νοεμβρίου φέτος συνεχίστηκαν οι ανατιμήσεις σε είδη διατροφής, όπως:

• Ψωμί (1,3%),
• Γιαούρτι (4,4%),
• Τυριά (2,8%),
• Ελαιόλαδο (3,2%),
• Φρούτα νωπά (3,4%),
• Λαχανικά κατεψυγμένα (4%).

Είναι ενδεικτικό ότι από τα στοιχεία που έχουν στην διάθεσή τους τα σούπερ μάρκετ, μείωση του όγκου πωλήσεων σημειώθηκε στα γαλακτοκομικά (4,6%), στα κατεψυγμένα τρόφιμα (4,9%), στα αλκοολούχα (5,1%), στα είδη ατομικής φροντίδας και ομορφιάς (4,4%), στα είδη ατομικής υγιεινής (4,5%), στα καθαριστικά σπιτιού/απορρυπαντικά (6,2%) και στα άλλα είδη νοικοκυριού (5,4%)

Με άλλα λόγια και αυξάνονται οι τιμές και μειώνονται οι πωλήσεις σε ένα εκρηκτικό σκηνικό που ροκανίζει διαρκώς τα εισοδήματα των νοικοκυριών.

Πιέσεις για αυξήσεις μισθών και εισοδημάτων

Οι πιέσεις για αυξήσεις μισθών και λοιπών εισοδημάτων (συντάξεων, επιδομάτων) αυξάνονται, καθώς ο πληθωρισμός στα τρόφιμα εξελίσσεται σε μείζον ζήτημα και μεγάλο αγκάθι για την κυβέρνηση.

Η πίεση αυτή θα συνεχιστεί και θα ενταθεί το 2023, καθώς η ύφεση θα είναι πλέον πραγματικότητα στην Ευρώπη – αυτό προοιωνίζονται οι πρόδρομοι δείκτες και οι διεθνείς εξελίξεις – τα εισοδήματα των ευρωπαίων που στηρίζουν το ελληνικό τουριστικό προϊόν θα πιέζονται και η κρίση θα φτάνει στην κορύφωσή της.

Τα στοιχεία των επόμενων μηνών της ΤτΕ για την πορεία των καταθέσεων θα είναι ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί στα νοικοκυριά και τις ΜμΕ επιχειρήσεις. Τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. πάντως ήδη υποδηλώνουν σημαντική μείωση της δυνατότητας αποταμίευσης των νοικοκυριών, που εδώ και μήνες βλέπουν τις δαπάνες τους να αυξάνονται πολλαπλάσια από τις αυξήσεις των εισοδημάτων τους.

Η νέα – τρίτη κατά σειρά – αύξηση του κατώτατου μισθού, την οποία έχει υποσχεθεί η κυβέρνηση για το 2023 (έχει προαναγγελθεί για την Πρωτομαγιά, αν δεν έρθει νωρίτερα ελέω εκλογών), όπως και οι αυξήσεις των συντάξεων κατά 7,75% που θα δοθούν από τα τέλη Ιανουαρίου, δεν φαίνονται ικανά να «ισοφαρίσουν» τις απώλειες που έχουν ήδη υποστεί και θα συνεχίσουν να αντιμετωπίζουν οι πλέον ευάλωτοι αλλά και μεγάλα στρώματα της μεσαίας τάξης από το ράλι της ακρίβειας στα τρόφιμα και στην ενέργεια.

Στο περιβάλλον αυτό η κυβέρνηση φαίνεται να προετοιμάζει νέα μέτρα στήριξης που επικεντρώνουν στην ακρίβεια των τροφίμων. Κάθε τέτοιο μέτρο, ωστόσο, που κινείται στη σφαίρα της εφάπαξ επιδοματικής πολιτικής μόνο πυροσβεστικά μπορεί να αντιμετωπίσει το πρόβλημα και για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα – ίσως μέχρι τις εκλογές;

Αντίθετα, το πρόβλημα της ακρίβειας και του πληθωρισμού ήρθε για να μείνει για κάμποσο χρονικό διάστημα. Και – όπως γίνεται ολοένα και πιο εμφανές – μόνο με διαρθρωτικά πανευρωπαϊκά μέτρα (που δεν προβλέπεται τα δούμε), με συστηματικούς και αυστηρούς ελέγχους στο εσωτερικό αλλά και γενναίες αποφάσεις, μπορεί – ίσως – να αντιμετωπιστεί σε ένα βαθμό στην ρίζα και την ουσία του.

Στην άλλη πλευρά, οι σημαντικές αυξήσεις μισθών και εισοδημάτων δεν θα αποφεύγονται για πολύ. Κι ας λειτουργήσουν – όπως φοβούνται οι κεντρικοί τραπεζίτες – ως δευτερογενής ώθηση στον πληθωρισμό.

*Του Γιάννη Καρούζου, Δικηγόρου-Εργατολόγου

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr