Κατερίνα Φραγκάκη: Το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και τα αδικήματα της φοροδιαφυγής – Ποια χρέη εξαιρούνται σύμφωνα με το Άρθρο 469 του νέου Ποινικού Κώδικα;
Της Κατερίνας Φραγκάκη, Δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω
Οι παραβάσεις της φορολογικής νομοθεσίας ταξινομούνται σε τρεις βασικές ομάδες : (α) πράξεις φοροδιαφυγής, (β) πράξεις φοροαποφυγής και (γ) υπερημερία του φορολογουμένου, δηλαδή καθυστέρηση της πληρωμής ληξιπρόθεσμων φορολογικών οφειλών.
Ειδικότερα, με τα όσα προβλέπει η ισχύουσα νομοθεσία προβλέπονται τα κάτωθι ποινικά αδικήματα της φορολογικής νομοθεσίας, ήτοι:
- ΜΗ ΚΑΤΑΒΟΛΗ ΧΡΕΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ:
Σύμφωνα με το Άρθρο 20 Ν. 4321/2015 «1. Όποιος δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση χρέη προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου, τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων (4) μηνών τιμωρείται με ποινή φυλάκισης: α) Ενός (1) τουλάχιστον έτους, εφόσον το συνολικό χρέος από κάθε αιτία, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων μέχρι την ημερομηνία σύνταξης του πίνακα χρεών, υπερβαίνει το ποσό των πενήντα χιλιάδων (50.000) ευρώ. β) Τριών (3) τουλάχιστον ετών, εφόσον το συνολικό χρέος, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην ανωτέρω περίπτωση α΄, υπερβαίνει το ποσό των εκατόν πενήντα χιλιάδων (150.000) ευρώ. Η ποινική δίωξη ασκείται ύστερα από αίτηση του Προϊσταμένου της Δ.Ο.Υ. ή των Ελεγκτικών Κέντρων ή του Τελωνείου προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών της έδρας τους, που συνοδεύεται υποχρεωτικά από πίνακα χρεών, συμπεριλαμβανομένων των κάθε είδους τόκων ή προσαυξήσεων και λοιπών επιβαρύνσεων. Η πράξη μπορεί να κριθεί ατιμώρητη, εάν το ποσό που οφείλεται εξοφληθεί μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης σε οποιονδήποτε βαθμό.»
- ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΣΤΟΝ ΦΟΡΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ, ΕΝΦΙΑ , ΕΦΑ
Σύμφωνα με το άρθρο 66 Ν. 4174/2013:
Έγκλημα φοροδιαφυγής στο φόρο εισοδήματος, στον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ) ή στον Ειδικό Φόρο Ακινήτων (ΕΦΑ), διαπράττει όποιος με πρόθεση, ΑΠΟΚΡΥΠΤΕΙ από τα όργανα της Φορολογικής Διοίκησης
- παραλείποντας να υποβάλει δήλωση ή
- υποβάλλοντας ανακριβή δήλωση ή
- καταχωρίζοντας στα λογιστικά αρχεία εικονικές (ολικά ή μερικά) δαπάνες ή επικαλούμενος στη φορολογική δήλωση τέτοιες δαπάνες, ώστε να μην εμφανίζεται φορολογητέα ύλη ή να εμφανίζεται αυτή μειωμένη.
ΠΟΙΝΕΣ: Τα παραπάνω εγκλήματα φοροδιαφυγής τιμωρούνται, ανά είδος φόρου, ως εξής:
- Με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών, εφόσον ο φόρος που αναλογεί στα φορολογητέα εισοδήματα ή στα περιουσιακά στοιχεία που έχουν αποκρυβεί υπερβαίνει, ανά φορολογικό ή διαχειριστικό έτος, τις 100.000 ευρώ.
- Με ποινή κάθειρξης, εφόσον το ποσό του φόρου, σύμφωνα με τα παραπάνω, υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ.
3) ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΣΤΟΝ ΦΠΑ
Έγκλημα φοροδιαφυγής στο Φόρο Προστιθέμενης Αξίας (ΦΠΑ), διαπράττει όποιος με πρόθεση, προκειμένου να αποφύγει την πληρωμή των φόρων αυτών,
- δεν αποδίδει ή αποδίδει ανακριβώς ή συμψηφίζει ή εκπίπτει ανακριβώς τους παραπάνω φόρους, τέλη ή εισφορές,
- καθώς και όποιος παραπλανά τη Φορολογική Διοίκηση με την παράσταση ψευδών γεγονότων ως αληθινών ή με την αθέμιτη παρασιώπηση ή απόκρυψη αληθινών γεγονότων και δεν αποδίδει ή αποδίδει ανακριβώς ή συμψηφίζει ή εκπίπτει ανακριβώς αυτούς ή λαμβάνει επιστροφή, καθώς και όποιος διακρατεί τέτοιους φόρους, τέλη ή εισφορές.
- Συγκεκριμένα, το έγκλημα φοροδιαφυγής στον ΦΠΑ τιμωρείται:
Ποινές:
Με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών, αν το προς απόδοση ποσό του κύριου φόρου υπερβαίνει ανά φορολογικό ή διαχειριστικό έτος τις 50.000 ευρώ.
Με ποινή κάθειρξης, εφόσον κατά τις ως άνω ίδιες προϋποθέσεις το ποσό του φόρου υπερβαίνει τις 100.000 ευρώ.
Περαιτέρω, τα εγκλήματα φοροδιαφυγής στο φόρο κύκλου εργασιών, στο φόρο ασφαλίστρων και στους παρακρατούμενους και επιρριπτόμενους φόρους, τέλη ή εισφορές τιμωρούνται, ανά είδος φόρου, ως εξής:
Με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 2 ετών, υπερβαίνει τις 100.000 ευρώ.
Με ποινή κάθειρξης εφόσον, κατά τις ανωτέρω ίδιες προϋποθέσεις, το ποσό του φόρου, τέλους ή εισφοράς υπερβαίνει τις 150.000 ευρώ.
- ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΛΟΓΩ ΠΛΑΣΤΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Έγκλημα φοροδιαφυγής διαπράττει όποιος εκδίδει πλαστά ή εικονικά φορολογικά στοιχεία και όποιος αποδέχεται εικονικά φορολογικά στοιχεία ή νοθεύει τέτοια στοιχεία, ανεξάρτητα από το εάν διαφεύγει ή μη την πληρωμή φόρου.
Τα ως άνω εγκλήματα τιμωρούνται με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 3 μηνών (ανεξαρτήτως της αναγραφόμενης αξίας συναλλαγής).
- ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗ ΛΟΓΩ ΑΠΟΔΟΧΗΣ ΕΙΚΟΝΙΚΩΝ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ
Εγκλημα φοροδιαφυγής διαπράττει όποιος εκδίδει ή αποδέχεται εικονικά φορολογικά στοιχεία για ανύπαρκτη συναλλαγή στο σύνολό της ή για μέρος αυτής.
Τα παραπάνω εγκλήματα τιμωρούνται:
Με ποινή φυλάκισης τουλάχιστον 1 έτους, εφόσον η συνολική αξία των εικονικών φορολογικών στοιχείων υπερβαίνει το ποσό των 75.000 ευρώ.
Με ποινή κάθειρξης έως 10 έτη, εφόσον το ως άνω ποσό υπερβαίνει τις 200.000 ευρώ.
Το άρθρο 469 του Νέου Ποινικού Κώδικα:
Με το νέο Ποινικό Κώδικα που ισχύει από την 1η Ιουλίου επαναρρυθμίζεται μεταξύ άλλων το ποινικό αδίκημα της μη καταβολής βεβαιωμένων στη φορολογική διοίκηση χρεών προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου καθώς και τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Με την εγκύκλιο 2125/2019 της ΑΑΔΕ κοινοποιούνται οι διατάξεις του νέου Ποινικού Κώδικα (ν.4619/2019, ΦΕΚ 95 Α711.6.2019 «Κύρωση του Ποινικού Κώδικα»), και ειδικότερα τις μεταβατικές διατάξεις του άρθρου 469 αυτού, με τις οποίες τροποποιήθηκαν οι διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 περί του ποινικού αδικήματος της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο και τρίτους, με την τροποποίηση της παραγράφου 1 του άρθρου αυτού και ειδικότερα με την προσθήκη νέου εδαφίου (γ’) στην παράγραφο αυτή.
Επισημαίνεται ότι οι νέες διατάξεις εφαρμόζονται, σύμφωνα με το άρθρο Δεύτερο του νόμου αυτού, από την 1.7.2019.
Λόγω της αναδρομικής ισχύος της επιεικέστερης διάταξης ποινικού νόμου κατά το άρθρο 2 του νέου Ποινικού Κώδικα, οι κοινοποιούμενες διατάξεις καταλαμβάνουν και τις εκκρεμείς, δυνάμει του άρθρου 25 του ν. 1882/1990, στο ακροατήριο υποθέσεις.
Ειδικότερα:
Ι. Επαναρρύθμιση ποινικού αδικήματος
Με τις κοινοποιούμενες διατάξεις επαναρρυθμίζεται το προβλεπόμενο στο άρθρο 25 του ν. 1882/1990 ποινικό αδίκημα της μη καταβολής βεβαιωμένων στη Φορολογική Διοίκηση χρεών προς το Δημόσιο, τα νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου καθώς και τις επιχειρήσεις και τους οργανισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
Συγκεκριμένα, ρητά ορίζεται ότι στις (νέες) αιτήσεις και στον πίνακα χρεών που υποβάλλονται προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών, κατά το άρθρο αυτό, δεν συμπεριλαμβάνονται και δεν υπολογίζονται για τον προσδιορισμό της ποινικής ευθύνης του προσώπου, οι ακόλουθες οφειλές :
α) χρέη που προέρχονται από τη μη εκτέλεση (αμιγώς) χρηματικών ποινών που επιβλήθηκαν από ποινικό δικαστήριο και οι σχετικές με αυτές προσαυξήσεις, τόκοι και λοιπές επιβαρύνσεις. Τούτο διότι, σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση της μεταβατικής αυτής διάταξης, η μη καταβολή της επιβληθείσας χρηματικής ποινής καταργείται πλέον ως αυτοτελές αδίκημα του άρθρου 25 του ν. 1882/1990, καθώς δυνάμει της διάταξης της παραγράφου 6 του άρθρου 80 του νέου Ποινικού Κώδικα, το δικαστήριο μαζί με τη χρηματική ποινή ορίζει ποινή στερητική της ελευθερίας, η οποία θα πρέπει να εκτιθεί από τον καταδικασθέντα, εάν δεν καταβάλλεται η χρηματική ποινή.
β) χρέη που προέρχονται από τα φορολογικά αδικήματα που τυποποιούνται στο άρθρο 66 του ν. 4174/2013 (ΚΦΔ), μαζί με τις σχετικές με αυτά προσαυξήσεις, τόκους και λοιπές επιβαρύνσεις. Τούτο διότι, σύμφωνα με την ίδια ως άνω αιτιολογική έκθεση, θεραπεύεται το άτοπο της διπλής αξιολόγησης (τόσο κατά τις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 1882/1990 όσο και του άρθρου 66 του ν. 4174/2013) αξιόποινων φορολογικών παραβάσεων και, ως εκ τούτου, τα ποσά που αποτελούν το αποκομισθέν ή το επιδιωχθέν προϊόν αυτών αποκλείονται πλέον από την αντικειμενική υπόσταση του αδικήματος του άρθρου 25 του ν. 1882/1990, δεδομένου ότι η μη καταβολή αυτών τυποποιείται ήδη ποινικά από το άρθρο 66 του ΚΦΔ.
Σχετικές οδηγίες αναφορικά με τα εγκλήματα φοροδιαφυγής των άρθρων 66-71 του ν.4174/2013 καθώς και τον τρόπο υποβολής των μηνυτήριων αναφορών για τα ως άνω εγκλήματα έχουν δοθεί με τις ΠΟΛ.1142/2016, ΠΟΛ.1209/2017 και Ε.2045/2019.
ΙΙ. Επισημάνσεις
Κατόπιν των ανωτέρω, επισημαίνεται ότι για τις εκκρεμείς στο ακροατήριο υποθέσεις μετά από αιτήσεις ποινικής δίωξης για συνολικό ποσό οφειλών άνω των εκατό χιλιάδων (100.000) ευρώ, οι βεβαιώσεις περί της εξέλιξης των οφειλών επιβάλλεται να περιέχουν ρητή αναφορά για το ύψος των ως άνω επιμέρους χρεών του οικείου πίνακα, καθώς επίσης και του εναπομένοντος υπολοίπου ποσού μετά την αφαίρεση τους.
Ομοίως, για τις νέες αιτήσεις ποινικής δίωξης που υποβάλλονται για τις περιπτώσεις τέλεσης του ποινικού αδικήματος του άρθρου 25 του ν. 1882/1990, οι οφειλές των ανωτέρω περιπτώσεων (α) και (β) θα πρέπει να εξαιρούνται από τον πίνακα χρεών.
Ο εντοπισμός των ανωτέρω περιπτώσεων, προς διασφάλιση των συμφερόντων του Δημοσίου αλλά και προς αποφυγή υπηρεσιακής δυσλειτουργίας των εμπλεκόμενων Αρχών, θα πρέπει να διενεργείται κατόπιν σχετικής έρευνας και συνεργασίας των Τμημάτων Ελέγχου και Δικαστικής/Νομικής Υποστήριξης των Υπηρεσιών της Φορολογικής Διοίκησης.
Ειδικότερα, θα πρέπει να γίνεται έλεγχος και προσυπογραφή από το Τμήμα Ελέγχου για την προηγούμενη υποβολή μηνυτήριας αναφοράς κατά το άρθρο 66 του ν. 4174/2013 για τις συγκεκριμένες πράξεις από τις οποίες προέρχονται τα χρέη και σε βάρος του ίδιου προσώπου που έχει διωχθεί ή επίκειται η δίωξή του κατά τις διατάξεις του άρθρου 25 του ν. 1882/1990, για τις περαιτέρω άμεσες ενέργειες του Τμήματος Δικαστικού και Νομικής Υποστήριξης προς τις αρμόδιες εισαγγελικές αρχές περί της εφαρμογής ή μη της ανωτέρω διάταξης.
Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr
