Μαρία Παππά: Η πρόβλεψη της ποινής στο πειθαρχικό δίκαιο

Στα πλαίσια της αρχής του κράτους δικαίου, ειδικότερες εκφάνσεις της οποίας είναι η αρχή της νομιμότητας και η αρχή της σκοπιμότητας, έρχεται η αρχή της πρόβλεψης των ποινών να ικανοποιήσει την κοινωνική ανάγκη για αξιολόγηση των ανθρώπινων συμπεριφορών και την επιβολή ανάλογων κυρώσεων, βάσει συγκεκριμένης κάθε φορά διαδικασίας και συγκεκριμένων κανόνων.

Σε πρώτο στάδιο η αρχή της πρόβλεψης διαμορφώθηκε στο ποινικό δίκαιο και έλαβε συνταγματική κατοχύρωση στο άρ. 7 παρ. 1 Σ., όπου προβλέπεται ρητά: « Έγκλημα δεν υπάρχει ούτε ποινή επιβάλλεται χωρίς νόμο που να ισχύει πριν από την τέλεση της πράξης και να ορίζει τα στοιχεία της», ενώ στο άρ. 1 ΠΚ προβλέπεται ότι: «Ποινή δεν επιβάλλεται παρά μόνο για τις πράξεις εκείνες για τις οποίες ο νόμος την έχει ρητά ορίσει πριν από την τέλεσή τους». Μέσω της θέσπισης αυτής επιτυγχάνεται ασφάλεια δικαίου, δεδομένου ότι αφενός διασφαλίζεται η εντός των νόμιμων ορίων δράση των διωκτικών οργάνων και αφετέρου περιορίζεται η δημιουργία υπονοιών εκ μέρους των διωκόμενων περί καταχρηστικών ενεργειών, εμπεδώνεται σχέση εμπιστοσύνης και φυσικά διαφυλάσσεται το κύρος και η εύρυθμη λειτουργία της υπηρεσίας, που είναι και ο απώτατος σκοπός.

Η ανάγκη πρόβλεψης των κανόνων του πειθαρχικού δικαίου επιβάλλει να είναι εκ των προτέρων γνωστό το πλαίσιο της μη σύννομης και μη ανεκτής συμπεριφοράς εκ μέρους του εργαζομένου, οι επιπτώσεις που οι αντιπειθαρχικές συμπεριφορές μπορούν να επιφέρουν καθώς και το πλαίσιο άσκησης της πειθαρχικής εξουσίας. Άλλωστε, η προηγούμενη γνώση εκ μέρους των εργαζομένων των αντιπειθαρχικών συμπεριφορών και των συνεπειών που αυτές κάθε φόρα επισύρουν, ενδέχεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά από την πραγματοποίησή τους.

Η σπουδαιότητα της αρχής της πρόβλεψης εμπεριέχεται στις αρχές της αξίας του ανθρώπου (άρ. 2 παρ. 1 Σ.) και του σεβασμού της προσωπικότητας του εργαζομένου (άρ.5 παρ.1 Σ.), καθώς η εκ των προτέρων γνώση των επίμεμπτων συμπεριφορών και των συνεπειών τους κατά την άσκηση των υπηρεσιακών τους καθηκόντων, τον προφυλάσσει από αυθαίρετες πρωτοβουλίες και παράνομες ενέργειες του εργοδότη. Επιπρόσθετα, εμπεριέχεται και στο δικαίωμα στην εργασία (άρ.22 παρ. 1 Σ.) και στην προστασία της θέσης του εργαζομένου, εξασφαλίζοντας εγγυήσεις που αποτρέπουν την παράνομη προσβολή του εργασιακού καθεστώτος του πειθαρχικά διωκόμενου.

Αξίζει δε να επισημανθεί ότι η απαρίθμηση των πειθαρχικών παραπτωμάτων στο άρ. 107 παρ. 1 ΥΚ είναι ενδεικτική και φυσικά κρίσιμη είναι η συμπεριφορά που εκδηλώνεται στο πλαίσιο της άσκησης των εργασιακών καθηκόντων ή με αφορμή τα εργασιακά καθήκοντα του εργαζομένου ή είναι δυνατόν να επηρεάσει την καλή εκτέλεσή τους.

Η ενδεικτική όμως απαρίθμηση των πειθαρχικών παραπτωμάτων εμφανίζει τρωτά σημεία. Από τη μια πλευρά και δεδομένης της δυσκολίας που ενέχει μια κατά τρόπο εξαντλητικό απαρίθμηση αντιπειθαρχικών συμπεριφορών, ενδέχεται να μη συμπεριληφθούν συμπεριφορές, οι οποίες κατ’ αντικειμενική κρίση θέτουν εν αμφιβόλω την ομαλή λειτουργία της υπηρεσίας, με συνέπεια να παραμένουν αδίωκτες και ατιμώρητες εξαιτίας της μη ρητής τυποποίησής τους. Από την άλλη όμως μεριά ένα κλίμα ανασφάλειας και αβεβαιότητας περιβάλλει τον εργαζόμενο, ο οποίος εξ’ απήνης μπορεί να βρεθεί αντιμέτωπος με μια πειθαρχική ποινή για συμπεριφορά, η οποία κατά τον χρόνο τέλεσής δεν ορίζονταν ως αντιπειθαρχική.

Επομένως, η αρχή της πρόβλεψης των ποινών στο πειθαρχικό δίκαιο έχει διττό ρόλο: αφενός δρα νομιμοποιητικά για την πειθαρχική εξουσία, αφετέρου εγγυητικά τόσο για τα ατομικά συμφέροντα του εργαζομένου, όσο και για τα συλλογικά συμφέροντα της υπηρεσίας, την οποία και εκπροσωπούν.

*Μαρία Παππά,Δικηγόρος – Δημοσιολόγος

*ΠΗΓΗ: dikigorosergatologos

Ακολουθήστε το dikastiko.gr στο Google News και δείτε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Διαβάστε όλες τις τελευταίες ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο στο dikastiko.gr